Syllabisch schrift: verschil tussen versies

Een '''syllabisch schrift''' (ook: '''syllabenschrift''' en '''lettergrepenschrift)''') is een type [[schrift]] bestaande uit een verzameling [[Grafeem|geschreven tekens]] die de [[Lettergreep|lettergrepen]] of (vaker) [[Mora (taalkunde)|mora's]] vertegenwoordigen waaruit [[Woord|woordenwoord]]en bestaan.

Een teken in een syllabisch schrift, een syllabogram, vertegenwoordigt doorgaans een (optioneel) [[Medeklinker|medeklinkergeluidmedeklinker]]geluid (een eenvoudig [[Aanzet (taal)|aanzet]]) gevolgd door een [[Klinker (klank)|klinker]] ([[Lettergreep|nucleus]]) (dat wil zeggen een CV- of [[Klinker (klank)|V]]-lettergreep) maar andere fonografische beschrijvingen, zoals CVC, CV - toon en [[Medeklinker|C]] (normaal gesproken nasaal aan het einde van lettergrepen), worden ook aangetroffen in syllabische schriften.

[[ImageBestand:Syllable diagram.png|thumb|Elke lettergreep (σ) vertakt in consonantaal [[aanzetAanzet (taal)|aanzet]] (ω) en [[Rijm (taalkunde)|rijm]] (ρ) wat verdeelverdeeld is in nucleus (ν) en (κ), niet-/supra-segmentale parameters zoals toon (τ) beïnvloedt de lettergreep als een geheel]]

Een lettergrepenschrift is volledig wanneer het alle lettergrepen in de desbetreffende spreektaal dekt, zonder complexe [[OrthografieSpelling|orthografische/grafemische]] regels, zoals impliciete coda's (C1V > C1VC2), stille klinkers (C1V1+C2V2) of echo klinkersechoklinkers (C1V1+C2V1) > /C1V1C2/. Dit komt losjes overeen met ondiepe ortografie[[Spelling|orthografie]] in alfabetische[[alfabet]]ische schriften.

Echte syllabogrammen zijn die die alle delen van een lettergreep omvatten, dwzdat wil zeggen: initiële aanzet, mediale nucleus en uiteindelijke coda, maar aangezien aanzet en coda optioneel zijn in ten minste sommige talen, zijn er midden (nucleus), begin (aanzet-kern), einde (nucleus-coda) en volledige (aanzet-nucleus-coda) echte syllabogrammen. De meeste syllabische schriften bevatten slechts één of twee soorten syllabogrammen en vormen andere lettergrepen door middel van spellingregels.

[[Bestand:Katakana_origine.svg|miniatuur| Syllabische schriften beginnen vaak als vereenvoudigde logogrammen, zoals hier wordt getoond met het Japanse [[Katakana|katakana-]]-<nowiki/>schrijfsysteem. Links staat de moderne letter, met rechts het originele [[Chinees schrift|Chinese karakter]]]]

De hedendaagse Japanse taal gebruikt twee syllabische schriften die samen [[Kana (Japans)|kana]] worden genaamdgenoemd (naast de niet-syllabische systemen [[kanji]] en [[romaji]]), namelijk [[hiragana]] en [[katakana]], die rond 700 zijn ontwikkeld. Omdat het Japans voornamelijk CV (medeklinker + klinker) lettergrepen gebruikt, is een syllabisch schrift zeer geschikt om de taal te schrijven. Zoals in veel syllabische schriften, worden [[klinkerstapeling]] en eindmedeklinkers geschreven met afzonderlijke tekens, zodat zowel ''atta'' als ''kaita'' worden geschreven met drie kana: あった (''at-ta'') en かいた (''ka-i-ta''). Het wordt daarom ook wel een [[Mora (taalkunde)|moraisch]] schrijfsysteem genoemd.

Het [[Nederlands]], samen met vele andere Indo-Europese talen zoals het Duits en het Russisch, maakt complexe lettergreepstructuren mogelijk, waardoor het lastig wordt om Nederlandse woorden met een syllabisch schrift te schrijven. Een puur syllabisch schrift op basis van het Nederlands zou een apart teken nodig hebben voor elk mogelijke lettergreep. Er zouden dus aparte tekens nodig zijn voor doek, dik, dak, dek, duik, deuk, etc. Omdat het Nederlands ruim 10.000 verschillende mogelijkheden voor individuele lettergrepen heeft, zou een syllabisch schrift slecht geschikt zijn om het Nederlands te vertegenwoordigen. Dergelijke pure syllabische schriften zijn echter zeldzaam. Een oplossing voor dit probleem, wat vaak voorkomt in verschillende syllabische schriften van over de hele wereld (waaronder Nederlandse leenwoorden in het Japans), is het schrijven van een echoklinker, alsof de [[Lettergreep|lettergreepcodalettergreep]]coda een tweede lettergreep is: ''zu-ku'' voor doek, enz. Een andere veel voorkomende benadering is om de coda gewoon te negeren, zodat doek als ''doe'' zou worden geschreven. Dit zou natuurlijk niet goed werken voor het Nederlands, maar zo werd het wel gedaan in het Myceens Grieks wanneer de stam van een woord twee of drie lettergrepen lang was en de lettergreepcoda een zwakke medeklinker zoals ''n'' of ''s'' was (bijvoorbeeld: χρυσός ''chrysos'' geschreven als ''ku-ru-so'').