Gladde slang: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Link naar doorverwijspagina Limburg (Nederland) gewijzigd in Limburg (Nederlandse provincie) met DisamAssist. |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 7:
| onderorde=[[Slangen|Serpentes]] (Slangen)
| superfamilie=[[Colubroidea]]
| familie=[[
| onderfamilie=[[Colubrinae]]
| geslacht=''[[Gladde slangen|Coronella]]'' (Gladde slangen)
| w-naam=''Coronella austriaca''
| auteur=[[Josephus Nicolaus Laurenti|Laurenti]]
Regel 16:
| species=Coronella austriaca
}}
De '''gladde slang''' (''Coronella austriaca'') is een niet-giftige [[slangen|slang]] uit de familie [[
Het is een van de drie soorten slangen die ook voorkomt in Nederland en België, naast de [[adder]] en de [[ringslang]]. De belangrijkste onderscheidende kenmerken van de gladde slang zijn de vrij uniforme bruine tot grijsbruine kleur, de gladde schubben, de donkere vlekkenrijen op de rug en staart, de eivormige kop met een ietwat spatelvormige snuit, gele ogen en een ronde pupil.
Regel 37:
Van de adder is de gladde slang tevens te onderscheiden door de gele iris en ronde pupil van het oog, de duidelijk slankere bouw, het ontbreken van een echte zigzagtekening en een langere staart. De adder heeft roodoranje tot rode ogen met een verticale pupil en daarnaast ook een relatief kortere staart maar dit is aan de bovenzijde niet te zien.<br />De ringslang is meestal te herkennen aan de meer grijze kleur en de gele vlekken achter de kop bovendien wordt de ringslang langer tot een meter.
De gladde slang is moeilijker te onderscheiden van de [[zuidelijke gladde slang]] (''Coronella girondica''). Deze laatste soort is te herkennen aan de afwijkende kopschubben en met name aan de tekening van de buik die duidelijk geblokt is. De girondische gladde slang heeft een wat zuidelijker verspreidingsgebied en komt soms samen met de gladde slang voor. Er zijn geen hybriden bekend wat komt door de verschillende vormen van voortplanting; de girondische gladde slang is eierleggend terwijl de gladde slang [[
Het onderscheid met andere [[
Ten slotte kan de gladde slang verward worden met de [[hazelworm]], een pootloze [[hagedissen|hagedis]]. Deze heeft eveneens een bruine kleur, een rolrond lichaam, en ongekielde schubben maar is wel een maat kleiner en bereikt maximaal 50 centimeter. Daarnaast heeft de hazelworm een typisch hagedis-achtige bek en is in het bezit van beweegbare oogleden die bij alle slangen ontbreken.
Regel 52:
[[Bestand:CoronellaAustriacaDeadWood.JPG|thumb|270px|De gladde slang zont vaak op dood hout...]]
[[Bestand:Glattnatter heidekraut.JPG|thumb|270px|...ook [[struikhei]] wordt gebruikt waarbij de slang niet opvalt.]]
De gladde slang leeft in vrijwel geheel Europa, zelfs in [[Groot-Brittannië (eiland)|Groot-Brittannië]] en [[Scandinavië]]. Op het [[Iberisch Schiereiland]] komt de slang voornamelijk voor van noordelijk Portugal via de kuststrook van noordelijk Spanje tot in de [[Pyreneeën]]. In Spanje zelf zijn slechts enkele geïsoleerde populaties waarvan de grootste in het oostelijke deel van het [[Castiliaans Scheidingsgebergte]] ligt in centraal Spanje. In [[Scandinavië]] ontbreekt de gladde slang in het noorden evenals veel eilanden rond de [[Middellandse Zee]] maar wel op [[Sicilië]]. In [[Groot-Brittannië (eiland)|Groot-Brittannië]] komt de gladde slang alleen voor in het uiterste zuiden nabij de stad [[Southampton (
De gladde slang komt voor in de landen [[Albanië]], [[Armenië]], [[Azerbeidzjan]], [[Wit-Rusland|Belarus]], [[België]], [[Bosnië en Herzegovina]], [[Bulgarije]], [[Duitsland]], [[Engeland]], [[Estland]], [[Finland]], [[Frankrijk]], [[Georgië]], [[Griekenland]], [[Hongarije]], [[Iran]], [[Italië]], [[Kazachstan]], [[Kroatië]], [[Letland]], [[Litouwen]], [[Luxemburg (land)|Luxemburg]], [[Noord-Macedonië
In Nederland komt de gladde slang voor in het oosten en het zuiden van het land. Levenskrachtige populaties komen voor op enkele terreinen in [[Noord-Brabant]], op de [[Veluwe]] en Veluwezoom in Gelderland en het [[Fochteloërveen]] op de grens van [[Friesland]] en [[Drenthe]]. Deze populatie is zo gezond dat de [[slangenarend]] (''Circaetus gallicus'') sinds 2001 weer in Fochteloërveen voorkomt, deze heeft de gladde slang als belangrijkste prooi<ref>Friesch Dagblad - '''Succesvolle kraanvogel moeilijk te betrappen''' - [http://www.frieschdagblad.nl/index.asp?artID=25041 Website]</ref>. In [[Limburg (Nederlandse provincie)|Limburg]] komen ook populaties voor, vooral op de grens met [[Duitsland]] zoals in [[Nationaal Park De Meinweg]]<ref name="REF" />. Ook op andere plaatsen zijn wel gladde slangen gezien maar zijn de populaties klein.
Regel 74:
=== Voortplanting ===
[[Bestand:CoronellaAustriacaJuvenilesNewlyHatched.JPG|300px|thumb|Nog niet vervelde pas uitgekomen jongen]]
Zodra een koppeltje elkaar gevonden heeft vindt de paring plaats. Veel van wat hieraan voorafgaat, zoals een balts of gevechten tussen rivalen, is nog onbekend. Dit heeft te maken met de verborgen levenswijze van de gladde slang. Tijdens de copulatie bijt het mannetje het vrouwtje in de nek om zich te ankeren en zijn de dieren omstrengeld. Vervolgens brengt het mannetje zijn [[hemipenis]] in de [[Cloaca (anatomie)|cloaca]] van het vrouwtje en vindt de bevruchting plaats. De gladde slang heeft een draagtijd van ongeveer drie maanden, er worden geen eieren afgezet maar de slang is [[
In landen als Nederland en België is het klimaat te koel voor de embryo's om zich op de bodem in een ei te ontwikkelen. Omdat een zwangere gladde slang regelmatig zont en zich verder veel ophoudt onder door de zon verwarmde objecten kan het moederdier haar lichaamstemperatuur voldoende op peil houden zodat de jongen zich kunnen ontwikkelen. Bij een koele zomer kan het voorkomen dat de gladde slang de jongen pas het volgende jaar baart, omdat de ontwikkeling van de embryo's te veel is vertraagd. In wat noordelijker gelegen gebieden komt het vaak voor dat de vrouwtjes niet ieder jaar deelnemen aan de voortplanting om zo wat op krachten te komen, jaarlijkse voortplanting zou te veel energie vergen van het moederdier. Gedurende de zwangerschap, die veel langer duurt dan bij eierleggende soorten, wordt door het vrouwtje namelijk niet gegeten. Ook zal ze zich veel minder verplaatsen om zo energie te sparen voor de ontwikkeling van de jongen<ref name="REF">{{Citeer web|url = http://www.oogvoornatuur.com/media/19082008-gladde%20slang.pdf|titel = Meer ogen gericht op gladde slang|auteur = Reformatorisch dagblad}}</ref>. Dit komt ook voor bij de [[adder]] en andere eierlevendbarende reptielen.
Regel 89:
=== Vijanden en dreiggedrag ===
[[Bestand:Coronella-biss.JPG|thumb|270px|De beet van een gladde slang is niet gevaarlijk, de tanden zijn te klein om schade aan te richten.]]
De belangrijkste natuurlijke vijanden van de gladde slang zijn verschillende [[vogels]], de volwassen slangen worden meestal gegrepen door wat grotere [[roofvogels]] als de [[buizerd]] en de [[slangenarend]], jonge slangen worden ook gedood door verschillende [[
De gladde slang vertrouwt volledig op zijn schutkleur en zal bij naderend gevaar niet proberen te vluchten. Als het gevaar dichterbij komt zal de slang doodstil blijven liggen om niet opgemerkt te worden. Bij verstoring wordt [[dreiggedrag]] vertoond waarbij de kop wordt opgeheven, de achterzijde van de kop breder wordt gemaakt en luid sissende geluiden worden geproduceerd. Vanwege de verborgen levenswijze is een confrontatie met de slang soms totaal onverwacht, bijvoorbeeld als een steen wordt verplaatst. De slang kan dan geen kant meer op en zal agressief reageren door bliksemsnel te bijten<ref name="MIN" />. De kleinere mannetjes bijten sneller dan de vrouwtjes<ref name="REF" />. De meeste slangen maken wel bijtende uithalen maar houden hierbij de bek gesloten. De gladde slang echter bijt direct en omdat de kleine, smalle tanden naar achteren gekromd staan blijft de slang soms hangen aan het getroffen lichaamsdeel. Een beet van de gladde slang is in principe niet gevaarlijk, de slang is niet giftig en de tanden zijn te klein om veel schade aan te richten. Een beet zal hooguit resulteren in kleine bloedende wondjes.<ref name="FAUNA">{{Citeer boek | achternaam = Raymond C M Creemers, Jeroen J C W van Delft, en anderen - Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland ism Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis en European Invertebrate Survey Nederland | titel = '''De Nederlandse Fauna 9: De Amfibieën en Reptielen van Nederland''' | pagina's = Pagina 291 - 300 | datum = 2009 | uitgever = KNNV Uitgeverij (distributie) | ISBN = 978 9050 113007}}</ref>
Regel 98:
Over het algemeen is alles wat het leefgebied aantast of anderszins beïnvloed een mogelijk gevaar voor de gladde slang. Van militaire oefeningen tot recreatieve activiteiten en grondwerkzaamheden zoals het aanleggen van water- of verkeerswegen, zandwinning of andere verstorende activiteiten<ref name="MIN" />. Net als bij veel andere reptielen zorgt het verkeer op de weg jaarlijks voor vele slachtoffers.
In Nederland en België zijn reptielen, belangrijke prooidieren van de gladde slang, niet erg algemeen wat de slang kwetsbaar maakt in vergelijking met bijvoorbeeld de [[ringslang]] die leeft van [[kikkers]] of de adder die voornamelijk van [[knaagdieren]] en [[vogels]] leeft. Andere bedreigingen die voornamelijk voor de Benelux gelden zijn verstoring in het natuurlijke leefgebied door bijvoorbeeld loslopende honden en [[Mountainbiken|mountainbiker]]s. Ook het onderhouden van het leefgebied door bijvoorbeeld maaien en platbranden kan fataal zijn voor de gladde slang. Het juist niet onderhouden van het leefgebied kan echter leiden tot [[verbossing]] of vergrassing, wat het ongeschikt maakt als habitat omdat de slang niet meer kan zonnen.
== Taxonomie ==
De gladde slang behoort tot de familie van de [[
De wetenschappelijke naam van de gladde slang werd in 1768 voor het eerst geldig gepubliceerd door [[Josephus Nicolaus Laurenti]] als ''Coronella austriaca''.<ref>Laurenti, J.N. (1768). ''Specimen medicum, exhibens synopsin reptilium, emendatam cum experimentis circa venena et antidota reptilium Austriacorum'': [http://biodiversitylibrary.org/page/4210547 84]</ref> Deze naam is ook tegenwoordig nog steeds de geldige naam. Er zijn daarnaast nog bijna 50 synoniemen in omloop. De gladde slang is onder andere benoemd als ''Simotes semicinctus'', ''Coluber versicolor'', ''Natrix coronella'' en ''Tropidonotus thuringiacus''.<ref name="EMBL">{{Citeer web|url = http://reptile-database.reptarium.cz/species.php?genus=Coronella&species=austriaca|titel = The Reptile database|auteur = Peter Uetz & Jakob Hallermann}}</ref>
Regel 125:
{{References|2=2}}
=== Bronnen ===
* {{nl}} – Bernhard Grzimek - '''Het Leven Der Dieren Deel VI: Reptielen''' (1971) - Kindler Verlag AG - {{ISBN|9027486263}}
* {{en}} – Peter Uetz & Jakob Hallermann - '''The Reptile Database - ''Coronella austriaca''''' - [http://reptile-database.reptarium.cz/species.php?genus=Coronella&species=austriaca Website] Geconsulteerd
* {{en}} – Václav Laňka & Zbyšek Vít - '''Amphibians and Reptiles''' - Uitgever: Aventinum, Praag (1985) - {{ISBN|90-366-0639-X}}
* {{nl}} – Natuurvereniging Gorredijk - Jelle Hofstra - '''Gladde slang''' - [http://www.geaflecht.nl/geafl/archief/artikel/glslang.html Website]
* {{nl}} – Stichting RAVON (Reptielen, Amfibieën en Vissen Onderzoek Nederland) - Gladde slang ''Coronella austriaca'' ssp. ''austriaca'' - [http://www.minlnv.nederlandsesoorten.nl/asp/page.asp?site=lnv.db&view=lnv.db&page_alias=soort&sid=1612 Website]
* {{en}} ARKIVE - '''Smooth snake (''Coronella austriaca'')''' - [https://web.archive.org/web/20100524165328/http://www.arkive.org/smooth-snake/coronella-austriaca/info.html Website]
* {{en}} Reptiles and Amphibians of the UK - '''Smooth snake''' - [http://www.herpetofauna.co.uk/smooth_snake.htm Website]
* {{en}} – Herps of France - Smooth snake, Coronella austriaca - [http://www.herpfrance.com/reptile/smooth_snake_coronella_austriaca.php Website]
== Externe links ==
* [http://www.digitalnature.org/reptielen/gladde%20slang.html Foto's van Gladde slangen uit Nederland]
| |||