Wikipedia

Veluwe: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k Natuurlijk is dit wel een zinvolle link. Gewoon het artikel aanmaken (ernstig dat dit nog ontbreekt)
k |{{Largethumb}}| is redundant, gebruik voortaan |thumb|
Regel 1:
{{Zie dp}}
[[Bestand:2013-Top33-Veluwe.jpg|{{largethumb}}thumb|Veluwe, topografie met schaduwreliëf, 2011]]
[[Bestand:Zwijnen en herten op De Veluwe Weeknummer, 80-29 - Open Beelden - 9627.ogv|{{largethumb}}thumb|Bioscoopjournaal uit 1980 over zwijnen en vooral (edel)herten op de Veluwe.]]
[[Bestand:Veluwe 5.88540E 52.13388N.jpg|{{largethumb}}thumb|Satellietfoto]]
[[Bestand:Renderklippen 035.JPG|{{largethumb}}thumb|Heide op de [[Renderklippen]] bij [[Heerde (plaats)|Heerde]]]]
[[Bestand:Veluweforest.jpg|{{largethumb}}|rightthumb|Bossen op de Veluwe]]
[[Bestand:Kootwijkerzand 1.jpg|{{largethumb}}thumb|Veluwse [[zandverstuiving]] met [[bos (vegetatie)|bos]] nabij [[Radio Kootwijk (plaats)|Radio Kootwijk]]]]
[[Bestand:Natura2000 - Veluwe.png|{{largethumb}}thumb|Natura 2000 gebied]]
[[Bestand:Netherlands Gelderland veluwe.svg|{{largethumb}}thumb|Veluwe in verschillende definities]]
De '''Veluwe''' is een overwegend [[bos (vegetatie)|beboste]] [[Lijst van Nederlandse streken|landstreek]] in de [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se provincie [[Gelderland]] en een voormalig [[Kwartier van Veluwe|kwartier]] van het [[hertogdom Gelre]].
 
Regel 26:
 
==Biotopen==
De Veluwe bestaat overwegend uit loofbos en naaldbos.<ref>https://www.synbiosys.alterra.nl/natura2000/gebiedendatabase.aspx?subj=n2k&groep=6&id=n2k57</ref>. Daarnaast liggen er grote zandverstuivingen en heidevelden. Ook is er landbouwgrond en stedelijk gebied. Er lopen verschillende [[beek (stroom)|beken]] door het gebied en er zijn diverse vennen.
 
===Zandverstuivingen===
Regel 33:
=== Heide ===
De Veluwe geldt als het belangrijkste heidegebied in Nederland, met een totale oppervlakte van circa 15.000 ha.
Naast de struikhei ([[Calluna vulgaris]]) komen er op de droge heide grassen voor als ruig schapengras ([[Festuca ovina subsp. hirtula]]) en fijn schapengras ([[Festuca filiformis]]). Op rijkere bodem zijn soorten te vinden als [[stekelbrem]] (Genista anglica), [[hondsviooltje]] (Viola canina) en [[liggende vleugeltjesbloem]] (Polygala serpyllifolia). Plaatselijk komen voor [[groot zweepmos]] (Bazzania trilobata) en [[blauwe bosbes]] (Vaccinium myrtilus) Hier en daar groeit jeneverbes ([[Juniperus communis]].
Op vochtiger plaatsen is [[gewone dophei]] (Erica tetralix) en [[veenbies]] (Trichophorum cespitosum subsp. germanicum) te vinden.
Natte heide is zeldzaam op de Veluwe. Hier vinden we [[beenbreek]] (Narthecium ossifragum), [[welriekende nachtorchis]] (Platanthera bifolia) en [[gevlekte orchis]] (Dactylorhiza maculata).
 
Er zijn enkele grote aaneengesloten heideterreinen op de Veluwe, waaronder allereerst de [[Oldebroekse Heide]] en verder de [[Elspeetsche Heide]], het Houtdorperveld. de Hoog Buurlose Heide, het Oud- en Nieuw Reemsterveld, het Roozendaalse Veld, en de [[Rheder- en Worthrhederheide]].
Tot de fauna in dit milieu behoren de [[tapuit]], [[nachtzwaluw]], [[geelgors]], [[boomleeuwerik]], [[roodborsttapuit]], [[draaihals]], [[kommavlinder]] (Hesperia comma), [[duinparelmoervlinder]] (Argynnis niobe), [[groentje (vlinder)|groentje]] (Callophrys rubi), [[veldkrekel]] en [[zadelsprinkhaan]] (Ephippiger ephippiger). Ook de zeldzame [[lentevuurspin]] (Eresus sandaliatus) komt hier voor.
 
Regel 45:
=== Bossen ===
Een zeer groot deel van de Veluwe bestaat uit bos, zowel loofbos, gemengd bos als naaldbos, met als belangrijkste soorten [[berk]], beuk, eik, grove den, [[larix]] en [[lijsterbes]].
 
De oude loofbossen zijn veelal [[marke (bestuur)|markenbossen]] die lang als hakhout zijn beheerd. De boomlaag bestaat uit [[zomereik]] (Quercus robur) of [[wintereik]] (Quercus petraea). Hier en daar komen voor [[bosanemoon]] (Anemone nemorosa) en [[knollathyrus]] (Lathyrus linifolius). Andere loofbossen bestaan uit [[beuk (boom)|beuk]], soms met [[epifyt]]en als de [[grote runenkorst]] (Phaeographis inusta), [[beukenwrat]] (Thelotrema lepadinum) en [[bosschotelkorst]] (Lecanora argentata). Voorbeelden van diersoorten in dit type bos zijn [[kleine bonte specht]], [[bosuil]], [[glanskop]], [[franjestaart (vleermuis)|franjestaart]] en [[rosse vleermuis]].
 
Regel 66:
===Faunabeheer===
====Rasters====
In de periode 1895-1932 werden grote delen van de Veluwe afgerasterd, in bijna alle gevallen omdat de eigenaren wilden jagen. De wildstand op de Veluwe was echter zeer laag; aan het kleine formaat van bewaard gebleven [[gewei|hertengeweien]] uit die tijd is de hoge jachtintensiteit af te lezen. Dus werden er dieren geïmporteerd en uitgezet in omrasterde stukken Veluwe.
In 2000 besloten Gedeputeerde Staten van Gelderland om tot een natuurlijker beheer te komen op de Veluwe<ref>[http://www.nieuwe-wildernis.nl/index.php?id=113 Veluwe natuurlijker]</ref>
Sindsdien streeft men niet zonder succes naar het verwijderen van zo veel mogelijk hekwerken en andere obstakels.
Regel 73:
Verschillende van de huidige grotere zoogdiersoorten en vogelsoorten op de Veluwe zijn ge(her)introduceerd. Het uitgestorven [[wild zwijn]] werd [[herintroductie|ingevoerd]] door [[Hendrik van Mecklenburg-Schwerin|Prins Hendrik]]. Hij zette in 1907 wilde zwijnen uit Tsjechië en Mecklenburg uit in Kroondomein Het Loo om de zwijnenjacht te beoefenen. Ze ontsnapten ook regelmatig en zo ontstonden er weer populaties elders op de Veluwe. De hoge zwijnenstand (soms ruim 5500 dieren) leidde soms tot overlast.
 
Het [[Edelhert]] was niet uitgestorven maar op zijn [[Jacht (activiteit)|jachtterrein]] De Hoge Veluwe liet de Rotterdamse handelsman [[Anton Kröller]] herten uit Oost-Europa uitzetten. Hij schoot daarbij de resterende autochtone Veluwse herten af, mogelijk omdat hij de bestaande populatie te zwak achtte en wilde vervangen door een gezondere. De nieuwe populatie verzwakte echter eveneens en leefde pas na de [[Tweede Wereldoorlog]] weer op door veranderd beheer. Kröller liet ter verhoging van zijn jachtgenot ook [[moeflon]]s komen uit het Middellandse Zeegebied en [[kangoeroes]] uit Australië.
 
Ook is de [[raaf (dier)|raaf]] met succes opnieuw geïntroduceerd op de Veluwe, er leven inmiddels tientallen exemplaren die ook uitvliegen naar omringende gebieden. Er is geprobeerd om het in Nederland zeer zeldzaam geworden [[korhoen]], dat nog slechts met enkele exemplaren op de [[Sallandse Heuvelrug]] voorkomt, op de Veluwe te herintroduceren, maar deze poging is tot nu toe mislukt. Het korhoen was in de voorgaande eeuwen een bekende en algemene verschijning op de Veluwse heidevelden. [[Staatsbosbeheer]] heeft besloten om vanaf het voorjaar van 2015 [[wisent]]en uit te zetten op de heide, te beginnen op de Midden-Veluwe.<ref>[https://veluwe.wordpress.com/2014/07/25/wisent-op-de-veluwe/ Wisent op de Veluwe], weblog Staatsbosbeheer Veluwe, 25 juli 2014</ref>. In 2019 werd bekend dat er voor het eerst in meer dan anderhalve eeuw weer [[Wolf|wolven]] worden gesignaleerd op de Veluwe, waarna er in juni van dat jaar bekend werd dat er een nest [[Welp (jong)|welpen]] is geboren.<ref>[https://www.nu.nl/dieren/5943534/voor-het-eerst-sinds-terugkeer-wolf-ook-welpen-gespot-in-nederland.html/ Voor het eerst sinds terugkeer wolf ook welpen gespot in Nederland] Nu.nl 19 juni 2019. Geraadpleegd op 3 juli 2019.</ref>
 
==== Verbindingen ====
Regel 83:
In de [[prehistorie]] was de Veluwe al bewoond, op diverse plaatsen zijn [[raatakkers]] en [[grafheuvel]]s gevonden. In 2010 zijn onverwachts sporen gevonden van een [[12e eeuw|12e-eeuwse]] nederzetting te midden van de stuifzanden van Nationaal Park De Hoge Veluwe.<ref>[http://www.omroepgelderland.nl/web/Nieuws/nieuwsartikel/532991/Nederzetting-op-Veluwe-in-12e-eeuw.htm ''Nederzetting op Veluwe in 12e eeuw ''] - [[Omroep Gelderland]] 19 maart 2010</ref>
 
In de Middeleeuwen leidde ontbossing en intensieve landbouw door de arme bevolking ertoe dat de bodem erodeerde en er steeds groter wordende zandverstuivingen ontstonden. Er was sprake van woestijnvorming. De bevolking trok weg. Pas in het begin van de 20e eeuw kwam er een project op gang van grootschalige bosaanleg (dennen t.b.v. de mijnbouw in Limburg). Was eerst nog maar 30% van de Veluwe bebost, nu is dat 70% .<ref> zie hieronder: Documentaire: "Professors op pad"</ref>.
 
Op de Veluwe zelf (het bosgebied) liggen slechts enkele dorpen en wonen op een oppervlakte van 912&nbsp;km² circa 13.900 mensen, zodat het gebied, met slechts 15,2 inwoners per km², voor Nederlandse begrippen uitzonderlijk dunbevolkt is. Deze dorpen leefden van de landbouw die op de schrale zandgronden mogelijk was. In een straal van 10&nbsp;km buiten dit gebied wonen echter enkele honderdduizenden mensen, in onder meer steden als [[Arnhem]], [[Apeldoorn (stad)|Apeldoorn]], Harderwijk, Ede en Barneveld. Veel van deze kernen zijn sinds 1960 sterk gegroeid.
Regel 97:
 
=== Toerisme===
Het toerisme is op de Veluwe sterk ontwikkeld. De provincie Gelderland wenst de verblijfsrecreatie steeds meer te concentreren langs/in de minder kwetsbare randen van het gebied. Hiermee probeert men de grote druk van de recreatie op de natuur te verkleinen. Verschillende recreatiebedrijven in het centrum van de Veluwe en een kazerneterrein bij Nunspeet zijn weer aan de natuur teruggegeven. De overgebleven recreatiebedrijven worden daarbij zoveel mogelijk gemoderniseerd en aangepast aan de wensen van de huidige tijd.
 
==Etymologie==
Regel 107:
 
==Documentaire==
* Professors op pad, aflevering: de Veluwe (Max; 15-02-2019) <ref>https://www.maxvandaag.nl/programmas/tv/professors-op-pad/de-veluwe/POW_04174056/</ref>
 
{{Appendix|1=bron|2=
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Veluwe"