Klimsport: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Er zijn hogere hallen |
k |{{Largethumb}}| is redundant, gebruik voortaan |thumb| |
||
Regel 1:
[[
'''Klimmen''' betekent omhoog gaan. Het is een fysieke activiteit die kan worden uitgevoerd op
[[berghelling|hellingen]] zoals bij [[Heuvel (landvorm)|heuvels]], [[Berg (landvorm)|bergen]] of de [[trap (gebouw)|trappen]] in een gebouw. Men kan ook in een [[paal (object)|paal]] of een [[boom (plant)|boom]] klimmen, of langs de muur van een gebouw.
'''Bergsport''' en klimsport zijn niet geheel synonieme begrippen. Onder klimsport in engere zin wordt doorgaans die discipline binnen de [[bergsport]] in ruimere zin bedoeld, waarbij ook de armen en handen worden gebruikt en waarbij vooral ook de kracht in handen en vingers van belang is en welke uit veiligheidsoogpunt niet zonder training of voorbereiding kan worden beoefend.
Dit ter onderscheiding van het [[bergwandelen]], waarbij doorgaans niet de armen en handen worden gebruikt en dat, afgezien van de vereiste [[lichamelijke conditie]] en de juiste [[Klimmateriaal|uitrusting]] (met name het schoeisel), door de meeste mensen kan worden beoefend. Het bergwandelen wordt evenals het [[toerskiën]] tot de bergsport in ruimere zin gerekend, terwijl met klimsport meestal wordt gedoeld op de steile tot verticale (en in extreme gevallen soms overhangende) bestijgingen.
Regel 16:
Korte beklimmingen worden meestal beveiligd met een [[klimtouw]] door een [[zekering (klimsport)|zekering]] boven aan de route te halen. Deze manier van klimmen heet [[topropen]]. Dit gebeurt in tweetallen: de zekeraar op de grond trekt het touw strak voor de klimmer. In klimhallen in Nederland en België is deze methode zeer gebruikelijk.
In landen als Zwitserland en Oostenrijk kan in klimhallen alleen voorgeklommen worden. Dit houdt in dat er boven geen haak met een touw erin is. De klimmer moet zelf het touw zelf meenemen om gezekerd te zijn. Om de paar meter maakt die het touw vast aan een haak in de rots. Als de klimmer valt, gebeurt dat tot onder het vorige punt waar het touw was vastgemaakt. Ook hier gebeurt klimmen in paren. Eén persoon is de ''klimmer'', de ander de ''zekeraar''. De klimmer klimt omhoog en plaatst de beveiligingen en leidt zijn klimtouw door deze beveiligingen. De zekeraar, die achterblijft, geeft touw uit en blokkeert het touw als de klimmer zou vallen.
Bij heel lange routes gebeurt voorklimmen om en om. Als de eerste voorklimmer bovenaan is en [[stand (klimsport)|stand]] gemaakt heeft, wisselen de klimmer en de zekeraar van rol. De tweede klimmer klimt nu naar boven en verwijdert alle beveiligingen die onderweg door de eerste klimmer aangebracht zijn. De eerste klimmer fungeert nu als zekeraar. Men kan ook door middel van een [[klimtouw|dubbeltouw]] of [[klimtouw|tweelingtouw]] twee naklimmers zekeren.
Regel 23:
== Klimcategorieën naar type terrein ==
[[
* [[Alpinisme]] is het beklimmen van bergen en kan [[bergwandelen]], [[rotsklimmen]] en [[IJsklimmen|ijsklimmen]] omvatten.
* [[Boulderen]] is verticale of horizontale beweging over [[boulderen|boulders]], lagere rotsen waardoor meestal zonder touw kan worden geklommen. Dit kan ook indoor in een klimhal.
* [[Builderen]] (vgl. bouldering) is het beklimmen van de buitenkant van gebouwen. Dit is meestal verboden.
* [[IJsklimmen]] is het klimmen op ijs. Dit is mogelijk bij bevroren watervallen (ijsval).
* [[Drytoolen]] is een variant van ijsklimmen waarbij, met ijsklimmateriaal, uitsluitend in rots of op hout geklommen wordt.
* [[Mixed-terrain klimmen]] doet men wanneer de aard van de route het noodzakelijk maakt dat ijsklimmen en dry-toolen om beurten gebruikt worden om de route te voltooien.
* [[Klimhal|Indoor klimmen]] is verticale of horizontale beweging over artificieel geconstrueerde muren en grepen. Routes hebben een gevarieerde moeilijkheidsgraad en worden meestal aangeduid door middel van grepen in een bepaalde kleur per route. De moeilijkheid van de routes wordt aangegeven in een combinatie van cijfers en letters. Hoe lager het cijfer, hoe 'makkelijker' de route. Hetzelfde geldt voor de letters: hoe lager de letter, hoe makkelijker. Een route van 3A is dus makkelijker dan route 3B. De moeilijkheidsgraad kan ook met een + worden aangegeven. Dan staat er 3B+: deze route is dus iets moeilijker dan route 3B.
Regel 34:
* een specialisatie uit het rotsklimmen/alpinisme ontstaan is het [[sportklimmen]]/vrij klimmen. Hierbij wordt op rots geklommen maar daarbij is opgelegd dat een route (een logische lijn naar boven over de rots) als geklommen geldt, als men niet alleen boven komt, maar dit ook zonder hulpmiddelen tot voortbeweging is gebeurd. Dus alleen op handen en voeten op de rots. Belangrijk is ook te beseffen dat er wel degelijk zekerheid wordt ingebouwd door touw en tussenzekeringen in de rots om een eventuele val op te vangen. Wordt sportklimmen beoefend zonder zekering, dan spreekt men van [[Vrij klimmen|free-solo of solo-klimmen]].
Een route kan in verschillende stijlen beklommen. De puurste vorm is een route “on-sight” beklimmen, als de klimmer deze route nog nooit heeft geprobeerd, of zelfs nog nooit heeft gezien of iemand deze hebt zien beklimmen. Er is dan pas sprake van een geslaagde “on-sight” beklimming wanneer de klimmer zonder te vallen in één keer boven komt.
Een route “rotpunkt” beklimmen geeft aan dat er al een eerdere poging aan vooraf is gegaan. Nu wordt hij zonder te vallen of te rusten in één keer beklommen.
“All-free” geeft aan dat een route met vallen en rusten is beklommen. Alle bewegingen zijn echter gedaan zonder gebruik te maken van haken of ander technische hulpmiddelen. Het geeft aan dat de klimmer in staat mag worden geacht de route geheel zonder rusten te kunnen beklimmen, alle afzonderlijke bewegingen moeten nu echter nog aan elkaar geplakt worden.
Bij “yo-yo-en” wordt een route ook met vallen en opstaan geklommen. Nu keer de klimmer echter steeds terug naar het begin van de route en begint opnieuw. Het touw blijft wel in de ingehangen zekeringen hangen.
De laatste methode is het “naklimmen” van een route. De klimmer wordt hierbij gezekerd door middel van een touw dat van bovenaf neerhangt. Dit touw hangt altijd strak, het valrisico is zeer laag. Soms spreekt men van "top-rope" klimmen, waarbij de klimmer van op de grond wordt gezekerd. Dit laatste is een veel gebruikte methode om beginners een eerste kennismaking met de rotsen te laten ervaren, de handelingen komen sterk overeen met de meeste die in een [[klimhal]] worden uitgevoerd.
== Klimcategorieën naar de manier van voortbewegen ==
[[
Er worden meestal zeven manieren onderscheiden:
* [[Artificieel klimmen]]: alles is geoorloofd om de klimmer en zijn materiaal de wand op te krijgen. Het is in bepaalde gevallen de enige manier om een rotswand te beklimmen. Een speciale vorm hiervan is de [[direttissima]], waarbij een route zo strikt mogelijk in een rechte lijn omhoog wordt afgelegd.
Regel 66:
*''Speed'' (snelheid). Wedstrijden kennen twee formats:
*#Classic format waarbij twee klimmers tegen elkaar op twee verschillende routes klimmen (A en B) en de snelste totale tijd (A+B) telt. De klimmers klimmen de routes twee aan twee tegen elkaar naar de top. De snelste wint.
*#Record format waarbij twee of meer klimmers op een gestandaardiseerde wand een route van 10 of 15 meter in een afvalrace tegen elkaar klimmen. De snelsten gaan door naar een volgende ronde en komen uiteindelijk in de finale. Voor dit format bestaat een officieel wereldrecord.
*''Boulder''. [[Boulderen|Boulderwedstrijden]] zijn wedstrijden op 3 tot 5 blokken van max. 3 meter hoog of 3 tot 5 korte routes van max. 3 meter waarbij de klimmer een paar extreem zware klimbewegingen (moves) moet maken om zo in zo min mogelijk pogingen binnen een vaste tijd deze klimproblemen op te lossen.
== Organisaties ==
=== Internationaal ===
De [[International Federation of Sport Climbing|IFSC]] is verantwoordelijk voor het internationale wedstrijdcircuit en de ontwikkeling van de sport op mondiaal niveau.
De IFSC is sinds januari 2007 een zelfstandige Internationale Bond, met leden uit ruim 72 verschillende landen in 5 continenten en is erkend door het [[Internationaal Olympisch Comité|IOC]] en is in het programma van de [[Wereldspelen]]. Het klimmen is een zeer snel ontwikkelende “Urban” sport, en is met name erg populair onder de jeugd.
De IFSC is verantwoordelijk voor de Internationale Wedstrijd Kalender.
Elk jaar organiseert de IFSC een wereldbekercircuit in Lead, Speed en Boulderen. Het wereldkampioenschap en de continentale kampioenschappen worden om de twee jaar gehouden. Daarnaast wordt elk jaar een wereldjeugdkampioenschap georganiseerd. In 2000 organiseerde de NKBV dit kampioenschap waaraan ruim 300 jeugdklimmers in de leeftijd van 12 tot 19 jaar uit 48 landen aan deelnamen.
De [[Union Internationale des Associations d'Alpinisme|UIAA]] is verantwoordelijk voor het internationale ijsklimwedstrijdcircuit en de ontwikkeling van de ijsklimsport op mondiaal niveau.
De UIAA is opgericht in 1932 en verenigt meer dan 90 klim- en bergsportorganisaties verspreid over zes continenten. Sinds 1995 is de UIAA erkend door het [[Internationaal Olympisch Comité|IOC]]. In 2014 werd ijsklimmen gedemonstreerd in het Olympisch Park tijdens de Olympische Winterspelen in Sochi.
De UIAA is verantwoordelijk voor de Internationale Wedstrijd Kalender. Elk jaar organiseert de UIAA een wereldbekercircuit in Lead en Speed. Het wereldkampioenschap en het wereldjeugdkampioenschap worden om het jaar gehouden. Daarnaast worden jaarlijks continentale kampioenschappen georganiseerd.
Regel 95:
Sinds enkele jaren worden in België ook (internationale) ijsklimwedstrijden gehouden.
== Veiligheid ==
De veiligheid van klimmen en ijsklimmen wordt bepaald door twee belangrijke factoren: goed materiaal en goede, veilige klimtechnieken. De UIAA heeft voor het klimmateriaal een wereldwijde materiaalstandaard ontwikkeld waar bijna alle materiaalfabrikanten aan voldoen. Dit klimmateriaal is voorzien van het UIAA-keurmerk. De UIAA Training Standards geven de klim- en bergsportverenigingen een gestructureerde opleiding waarin het aanleren van klimtechnieken voorop staat. Deze standaardopleidingen worden ook in klimhallen gegeven door gecertificeerde instructeurs. Zie [[Klimongeval]] voor gevallen waarin het fout ging.
| |||