Sleutelsoort: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Kriitek: 3xverschillend
k aanpassing
Regel 3:
[[Afbeelding:SphagnumFallax.jpg|thumb||Veenmos]]
Een '''sleutelsoort''' (''keystone species'') is een [[soort]] waarvan de invloed op het [[ecosysteem]] of de [[levensgemeenschap]] waartoe de soort behoort groter is dan op basis van het voorkomen van de soort gedacht zou worden.<ref>{{aut|Charles Krebs|Krebs, C.J.}} (1978): ''Ecology. The Experimental Analysis of Distribution and Abundance'', Harper and Row
</ref><ref>{{aut|Gary Meffe|Meffe, G.K.}}; {{aut|Ronald Carroll|Carroll, C.R.}} et al. (1997): ''Principles of Conservation Biology'', Sinauer</ref> Deze invloed dankt de soort aan zijn plaats in de [[Voedselpiramide|trofische niveau]], zijn productie of zijn functie als voedelbronvoedselbron. De soort vervult een sleutelrol. Het wegvallen van een sleutelsoort heeft derhalve zal de structuur of het functioneren van betreffende levensgemeenschap of het ecosysteem in sterke mate veranderen.
 
Het begrip ''keystone species'' is afkomstig van [[Zoölogie|zoöloog]] [[Robert T. Paine]], die het woord in 1969 bedacht. De beeldspraak verwijst naar sommige stenen in een [[Boog (bouwkunde)|boog]]-constructie: worden die stenen weggehaald, dan stort de boog in. Paine beschreef hiermee de rol van ''[[Pisaster ochraceus]]'', een [[Zeesterren|zeester]]soort, in een rotsige getijdegemeenschapgetijdengemeenschap en de veranderingen in deze gemeenschap nadat deze zeesterren handmatig verwijderd waren. Na het verdwijnen van de zeester nam het aantal soorten af van 15 naar 8.
 
== Typen ==
Er zijn verschillende typen sleutelsoorten.<ref>{{aut|Charles Krebs|Krebs, C.J.}} (1978): ''Ecology. The Experimental Analysis of Distribution and Abundance'', Harper and Row</ref><ref>
{{aut|Gary Meffe|Meffe, G.K.}}; {{aut|Ronald Carroll|Carroll, C.R.}} et al. (1997): ''Principles of Conservation Biology'', Sinauer</ref> Sleutelsoorten die een grote invloed uitoefenen op hun fysieke omgeving − zoals de [[Bevers (geslacht)|bever]] − worden ook wel [[Biobouwer|biobouwer]] of [[ecosysteemingenieur]] genoemd. Daarnaast zijn er sleutelsoorten die een cruciale rol spelen bij de voedselvoorziening van andere soorten. Dat is bijvoorbeeld het geval in Zuid-Amerikaanse tropische regenwouden waar de vruchten, zaden en nectar van een aantal plantensoorten een grote invloed hebben op de overlevingskansen van verscheidene vogels en zoogdieren en dus op de structuur van de levensgemeenschap. Andere beïnvloeden biologische processen die van levensbelang voor andere soorten zijn, zoals bepaalde schimmels die essentieel zijn voor sommige boomsoorten.
 
== Voorbeelden ==
Een veel genoemd voorbeeld is de [[Afrikaanse olifant]] die een enorme invloed heeft op en onmisbaar is voor de structuur van de vegetatie en het ecosysteem waarin deze voorkomt. SommmigeSommige [[Carnivoor|carnivoren]] hebben naast hun directe invloed, het bepalen van de populatie-omvang ven hun prooidieren, ook een indirecte invloed. Door de aanwezigheid van predatoren als de [[wolf]] of [[tijger]] gaan sommige [[Herbivoor|herbivoren]] bepaalde gebieden mijden, wat de [[begroeiing]] op die plekken bepaalt.
 
De [[mens]] wordt door sommigen beschouwd als sleutelsoort en zelfs ''hyperkeystone species'', een soort hogere orde sleutelsoort, die een grote invloed op andere sleutelsoorten heeft. De opvatting dat de mens een sleutelsoort is, wordt niet door veel ecologen gedeeld, omdat de kwaliteit en het functioneren van het ecosysteem, blijkens bijvoorbeeld de [[biodiversiteit]] eerder toe dan af zou nemen bij het wegvallen van de mens.
 
=== Nederland en Belgie ===
Regel 19 ⟶ 20:
 
== Kriitek ==
Het begrip sleutelsoort is ondanks zijn veelvuldige toepassing aan kritiek onderhevig. Het belangrijkste commentaar is dat het begrip zo vaag is en verschillend gebruikt kan worden. Het kan soorten betreffen die geheel amdersoortigeandersoortige functies vervullen en om uiteenlopende redenen een belangrijke rol kunnen spelen in een ecosysteem. <ref>L. Scott Mills Michael E. Soulé Daniel F. Doak 1995, The Keystone-Species Concept in Ecology and Conservation: Management and policy must explicitly consider the complexity of interactions in natural systems, BioScience, 43 (4) 219–224, https://doi.org/10.2307/1312122 </ref> Het kan bijvoorbeeld gaan om grote predatorempredatoren als de [[wolf]] of de tijger, om structuurbepalende dieren als de olifant of de bever of om plantensoorten als [[Banksia prionotes]] die nectar levert aan voor de bevruchting van planten wezenlijke vogels.
 
== Zie ook ==
* [[Biobouwer]]
* [[Indicatorsoort]]
* [[Kensoort]]
* [[Paraplusoort]]
* [[Vlaggenschipsoort]]
 
{{Appendix}}