Lesbianisme: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k -/- spaties voor <ref> (verzoek op WP:VPB) |
|||
Regel 16:
* lesbi: in de jaren tachtig gebruikte afkorting van lesbische vrouwen
* lesbo: steeds vaker voorkomende afkorting voor lesbische vrouwen, met een wat stoerdere klank
* pot: van [[lollepot]] of potje afgeleid scheldwoord voor lesbische vrouwen, maar door hen zelf ook als [[geuzennaam]] gebruikt
* saffist: ouderwets en weinig gebruikt woord, afgeleid van de Griekse dichteres [[Sappho]].
Regel 22:
== Cijfers ==
Volgens een onderzoek van het Nederlandse [[Sociaal en Cultureel Planbureau]] uit 2012 voelt naar schatting 1,4% van de vrouwen van 16 jaar en ouder zich seksueel uitsluitend aangetrokken tot de eigen sekse. Nog eens 16% van de vrouwen is enigszins of evenveel op de eigen sekse gericht en kan als [[Biseksualiteit|biseksueel]] getypeerd worden.<ref>
Onderzoek door de [[Universiteit van Indiana]] uit 2014 onder 2850 personen wees uit dat lesbische vrouwen tijdens seks met hun partner vaker een orgasme bereiken dan heteroseksuele vrouwen: 74,7 procent tegen 61,6 procent.<ref>{{Citeer web|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25131299 |titel=Variation in orgasm occurrence by sexual orientation in a sample of U.S. singles}}</ref>
Regel 39:
Een uitzondering daarop vormde het gebied wat later de [[Zuidelijke Nederlanden]] werden, waar tussen 1400 en 1550 het relatief hoge aantal van 1 op de 10 van sodomie beschuldigden vrouw was. Een mogelijke reden hiervoor is dat in deze periode, vrouwen in dit gebied vaker economisch zelfstandig en maatschappelijk actief waren en zich daardoor makkelijker seksuele omgang met andere vrouwen konden veroorloven, maar tegelijk een grotere kans hadden om betrapt te worden.<ref name="verlangen1" />
In de Zuidelijke Nederlanden werden wegens sodomie veroordeelde vrouwen net als mannelijke sodomieten middels de [[brandstapel]] ter dood gebracht - een zwaardere straf dan elders in Europa gangbaar was, waar zulke vrouwen doorgaans op een "vrouwelijke" wijze terechtgesteld werden door ze te verdrinken of levend te begraven.<ref name="verlangen1" /> In de loop van de 17e eeuw liep zowel in de Noordelijke als de Zuidelijke Nederlanden de vervolging van sodomieten sterk terug, waarbij die van vrouwen geheel verdween.<ref>"Verzwegen verlangen. Een geschiedenis van homoseksualiteit in België", p. 89.</ref>
[[Bestand:Elizabeth Wolff and Agatha Deken.png|thumb|Betje Wolff (boven) en Aagje Deken]]
Door deze terughoudendheid van de overheid ontstonden in de 18e eeuw voor homoseksuele mannen al enkele [[Homohoreca|cafe's]] en netwerken, maar voor vrouwen, destijds ook wel tribades genoemd, zijn hier zo goed als geen sporen van. Wel konden welgestelde dames als [[Betje Wolff]] en [[Aagje Deken]] samenwonen en in romantische geschriften hun [[platonische liefde]] uiten. Tezelfdertijd waren er in [[Parijs]] hardnekkige roddels over een "sekte van Anandrynes" bestaande uit vrouwen die seks met elkaar hadden en mannen haatten en waarvan zelfs koningin [[Marie Antoinette van Oostenrijk|Marie Antoinette]] lid van zou zijn geweest.<ref>"Verzwegen verlangen. Een geschiedenis van homoseksualiteit in België", p. 102 en 134 e.v.</ref>
Als gevolg van de [[Verlichting (stroming)|Verlichting]] werd de strafbaarheid van homoseksuele handelingen na de [[Franse Revolutie]] afgeschaft en dit werd bevestigd in het nieuwe Franse wetboek van strafrecht, de [[Code Pénal]] van 1810. Deze Franse wetgeving werd vervolgens overgenomen in landen als Nederland, België, Luxemburg, Beieren, Italië, Spanje en Portugal. In [[Pruisen]] en Engeland, bleef de strafbaarheid bestaan, al werd wel de doodstraf vervangen door een gevangenisstraf.<ref>Gert Hekma, "Homoseksualiteit in Nederland van 1730 tot de moderne tijd", Amsterdam 2004, p. 48.</ref> Ook na de afschaffing van de doodstraf konden homoseksuele handelingen nog wel bestraft worden wegens "schennis van de openbare eerbaarheid", maar in de eerste helft van de 19e eeuw trof dit vooral prostituees en geen lesbische vrouwen.<ref>Theo van der Meer: ''Sodoms zaad in Nederland'', Nijmegen, SUN Memoria, 1995, p. 413-436</ref><ref>"Verzwegen verlangen. Een geschiedenis van homoseksualiteit in België", p. 122-133.</ref>
Regel 61:
Tijdens de eerste decennia na de [[Tweede Wereldoorlog]] bleef lesbische seksualiteit naar de buitenwereld nog nagenoeg onzichtbaar,<ref>Rob Tielmann, "Homoseksualiteit in Nederland", Amsterdam 1982, p. 171</ref> maar werd onderling het onderscheid tussen butch en femme belangrijker en strikter dan daarvoor en het had bovendien verdergaande consequenties. Nu homoseksualiteit onder vrouwen 'officieel' bestond en vooral het butchtype voor zichtbaarheid van de lesbische levensstijl had gezorgd, werd de butch/femme relatie min of meer de norm.
Ongeschreven regels bepaalden dat butch/butch- en femme/femme-relaties taboe waren. Een butch kon alleen maar een verhouding beginnen met een (seksueel passief geachte) femme en femmes hoorden verwoed naar de gunsten van een butch te dingen. In die zin was een butch/femme-rolverdeling ontstaan naar analogie van de man/vrouw-verhouding. Men ging er dan ook impliciet vrijwel steevast van uit dat elke lesbienne in een van beide categorieën kon worden ingedeeld, zowel in homoseksuele als heteroseksuele kringen.<ref>Gert Hekma e.a., De roze rand van donker Amsterdam. De opkomst van een homoseksuele kroegcultuur 1930-1970, Amsterdam 1992, p. 16 e.v.</ref>
Het lesbische uitgaansleven bleef in deze tijd beperkt tot een klein aantal locaties in de steden Den Haag, Amsterdam en Rotterdam. In Amsterdam konden lesbische vrouwen sinds de jaren vijftig terecht bij sociëteit [[De Schakel (sociëteit)|De Schakel]] van het [[Nederlandse Vereniging tot Integratie van Homoseksualiteit COC|COC]]. Hoewel ze bij die vereniging met ca. 500 leden slechts 15% van het ledental uitmaakten, kregen ze met de vrouwenlanddagen die van 1961 t/m 1965 telkens ongeveer 200 vrouwen uit het hele land trokken, een eerste gelegenheid om ook eens in de meerderheid te zijn.<ref>Rob Tielmann, "Homoseksualiteit in Nederland", Amsterdam 1982, p. 160 en 171-172.</ref> Vrouwen die het zich konden veroorloven gingen naar steden als Brussel, Parijs of Londen, waar meer specifiek lesbische zaken waren.<ref name=hekma1992>Gert Hekma e.a., De roze rand van donker Amsterdam. De opkomst van een homoseksuele kroegcultuur 1930-1970, Amsterdam 1992, p. 87 e.v.</ref>
In België was het de lesbische activiste [[Suzan Daniel]] die in 1953 de eerste homo/lesbische emancipatie-organisatie oprichtte: het Centre Culturel Belge/Cultuurcentrum België (CCB). Er ontstonden echter al snel conflicten met de leden, die veelal Franstalige mannen waren, waarna Daniel de organisatie al in oktober 1954 weer verliet. De mannen begonnen vervolgens op 23 november 1954 het [[Centre de Cultur et de Loisirs/Cultuur- en Ontspanningscentrum]] (CCL-COC).<ref>Holebipioniers: [http://www.holebipioniers.be/geschiedenis/het-begin Het begin]</ref>
=== Lesbisch activisme (1965-2000) ===
[[Bestand:Slechtemeidenmagazine2.jpg|thumb|Covers van het tijdschrift ''[[Slechte Meiden]]'' voor lesbische vrouwen met een voorliefde voor [[BDSM]], dat van 1983 t/m 1996 verscheen.]]
De waardering van butch- en femmetypes en de butch/femme-relatie veranderde radicaal in de jaren zeventig onder invloed van de tweede [[feminisme|feministische]] golf. Het idee dat een vrouw een 'mannelijke' identiteit kon hebben werd fel bekritiseerd, evenals de verhouding tussen de butch en femme die in essentie even [[patriarchaat (sociologie)|patriarchaal]] en onderdrukkend was als het heteroseksuele equivalent.
Ook speelde een belangrijke rol dat de imitatie van man/vrouw-relaties impliceerde dat heteroseksualiteit de norm was en dus beter dan homoseksuele relaties, die niet meer dan een slap aftreksel van een 'echte' relatie konden zijn. De oude [[rolmodel]]len raakten dus uit de gratie en daarvoor kwam het ideaal van [[androgynie]] in de plaats. Een klassiek geworden lesbische roman die deze verandering in perceptie en (zelf)definiëring goed illustreert is ''Rubyfruit Jungle'' uit 1973 van [[Rita Mae Brown]].
De kritiek kwam vanaf begin jaren zeventig tot uiting via radicale lesbische groeperingen, zoals [[Paarse September]] met haar slogan "lesbisch zijn is een politieke keuze" die door [[Lesbian Nation]] in praktijk gebracht werd. In 1977 was het de Internationale Lesbische Alliantie die in Amsterdam de eerste Nederlandse [[Roze Zaterdag|Gay Pride]] organiseerde, gericht tegen de antihomo-campagne van de Amerikaanse Anita Bryant. Naast deze zelfstandige initiatieven wisten lesbische vrouwen binnen het COC ook meer aandacht voor hun positie te verwerven.
Bovendien kwamen er vanuit de feministische vrouwenbeweging lesbische tijdschriften zoals ''Diva'' (1982) en ''[[Lust en Gratie]]'' (1983), werden erotische vrouwenfeesten georganiseerd<ref>[[Gert Hekma]], "[[Homoseksualiteit in Nederland van 1730 tot de moderne tijd]]", Amsterdam 2004, p. 125.</ref> en speciale [[Lhbt-boekhandel#Nederland|vrouwenboekhandels]] geopend: in 1975 De Heksenkelder (later Savannah Bay) in Utrecht en in 1977 De Feeks in Nijmegen.
In deze periode werd in Amsterdam ook het eerste exclusieve vrouwencafé geopend: Tabu in de Leidsekruisstraat (1970-1977). Dit werd gevolgd door de nog steeds bestaande cafés [[Saarein]] en [[Vivelavie]] en enkele disco's die speciaal op lesbische vrouwen gericht waren: Homolulu in de Kerkstraat (1975-1997), Labyrinth in de Koggestraat (1987-1989) en YouII aan de Amstel (1999-2007). Daarnaast kwamen er grote feestavonden, zoals de "Lesbian Party" in de [[iT (club)|iT]] en later in Amsterdam Marcanti, waar eind jaren negentig zo'n 2500 vrouwelijke bezoekers op af kwamen.<ref>DJGuide.nl: [http://www.djguide.nl/nieuws.p?id=7261 En vogue: Lesbian Party - Gay Pride], 27 juli 2009</ref>
Om het lesbische erfgoed te behouden en documenteren, werden in 1982 het Lesbisch Archief Amsterdam en het Lesbisch Archief Leeuwarden opgericht, het laatste kreeg in 1987 een onderkomen in het [[Anna Blaman Huis]]. In 1999 fuseerden beide archieven samen met het Homodok tot het [[IHLIA LGBT Heritage|IHLIA]].
Ook in Vlaanderen kwamen er in de loop van de jaren zeventig lesbische vrouwengroepen: [[Sappho (organisatie)|Sappho]], Liever Heks en Çatal Hüyük in Gent en [[Atthis (organisatie)|Atthis]] in Antwerpen en in 1978 organiseerde de links-feministische groep de [[Rooie Vlinder]] in Gent de eerste [[The Belgian Pride|homodag]].<ref>Holebipioniers: [http://www.holebipioniers.be/geschiedenis/groepen-en-groepjes-en-de-kerk Groepen en groepjes. En de kerk.]</ref> Omdat lesbische vrouwen vonden dat ze in de door mannen gedomineerde [[holebi]]beweging te weinig ruimte kregen, organiseerden ze sinds medio jaren tachtig elk jaar een eigen [[L-day|Lesbiennedag]].
| |||