Videokaart: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Invulling parameters sjabloon |
|||
Regel 4:
== Soorten videokaarten ==
Grofweg zijn er twee typen videokaarten te onderscheiden:
*Onboard: De elektronica is in het [[moederbord]] of de [[Processor (computer)|processor]] geïntegreerd. Deze versie bezit vaak geen eigen geheugen, maar gebruikt het [[werkgeheugen (computer)|werkgeheugen]] van het systeem. Deze oplossing biedt standaardprestaties. Omdat de video een deel van het gewone werkgeheugen gebruikt wordt deze oplossing wel Shared Memory Architecture (SMA) genoemd. Dit is afhankelijk van de hoeveelheid die in BIOS is in te stellen. Nieuwere desktop-processors van zowel [[Intel]] als [[Advanced Micro Devices|AMD]] bevatten
* [[Insteekkaart]]: Deze kaarten worden op het moederbord aangesloten door middel van een [[Databus (elektronica)|bus]] of een poort:
**[[Industry Standard Architecture|ISA]] (Industry Standard Architecture). Deze kaarten worden niet meer geproduceerd.
**[[Peripheral Component Interconnect|PCI]] (Peripheral Component Interconnect). Deze worden nog wel geproduceerd, maar niet veel meer. De kaarten zijn niet erg krachtig naar moderne maatstaven.
Regel 17:
== Opbouw ==
Een videokaart bestaat uit deze onderdelen:
=== Graphics Processing Unit ([[GPU]]) ===
Een GPU is een speciale processor ontworpen voor het verwerken van grafische data. De GPU berekent de beeldopbouw en versnelt het renderen van 3D-beelden. De prestaties van een GPU worden uitgedrukt in giga[[FLOPS]]. Enkele onderdelen in moderne GPU's zijn onder andere:
* TMU's (Texture Units): plaatsen zoals de naam al zegt de texturen over een 3D-model.
* ROP's (Render back-ends): processors voor rasteroperaties zoals blending en anti-aliasing.
* Stream Processors ([[shaders]]): verantwoordelijk voor visuele effecten en vortexoperaties. Bij de betere videokaarten zijn deze in een groot aantal aanwezig in de GPU. Ze vervangen het vroegere pixelpipelineprincipe. Bij [[nVidia]] draaien de Stream Processors vaak op een hogere frequentie dan de GPU zelf.
* De geheugeninterface. Verzorgt de communicatie met het gebruikte VRAM. [[nVidia]] werkt bij de topmodellen met een 320 bits- of 384 bits-bus terwijl [[AMD]] nog een 256 bits-bus gebruikt.
Regel 31 ⟶ 32:
Net als de RAM, gebruikt het videogeheugen [[DDR SDRAM|DDR]]-technologie.
* [[GDDR5]]: Dit wordt toegepast vanaf 2008 op bepaalde AMD(ATI)-videokaarten, zoals de HD4870. Het is DDR-geheugen, dat twee maal 32 keer per [[klok (digitale techniek)|klokperiode]] data kan verwerken. Onder andere nVidia's Fermi-architectuur en de serie ATI Radeon HD5000 en oudere HD4870/HD4890 maken gebruik van dit type geheugen. Het draait dan ook meestal rond de 4,7 GHz tot 5,1 GHz.
* [[GDDR4]]: uitgevonden in 2006 en wordt toegepast sinds 2007. Het is DDR-geheugen, dat 32 keer per [[klok (digitale techniek)|klokperiode]] data kan verwerken. GDDR4-geheugen werkt op lagere spanningen dan GDDR3, DDR2- en DDR-geheugen.
* [[GDDR3]]: In 2005 de meest gebruikte soort. Dit is DDR-geheugen, dat twee keer per [[klok (digitale techniek)|klokperiode]] data kan verwerken. GDDR3-geheugen werkt op lagere spanningen dan DDR2- en DDR-geheugen.
*DDR2: Sneller dan DDR-geheugen doordat het vier keer per [[klok (digitale techniek)|klokperiode]] data kan verwerken. DDR2-geheugen wordt echter vele malen warmer dan DDR- en GDDR3-geheugen, waardoor de toepassing op grafische kaarten wordt beperkt.
*DDR-[[Random Access Memory|geheugen]]: Trager dan [[GDDR3]], maar goedkoper. DDR-geheugen zit vaak op de goedkopere kaarten.
Regel 41 ⟶ 42:
De meest voorkomende aansluitingen tussen de videokaart en monitor zijn:
*Digital Visual Interface ([[Digital Visual Interface|DVI]])
* [[S-Video|Tv-out]]
* [[Video Graphics Array|VGA]]
* [[HDMI]]
* [[S-Video]]
* [[DisplayPort]]
== Koelers ==
Regel 53 ⟶ 54:
*Passieve koeling: Hierbij is een groot koelprofiel met ribben toegepast. Het profiel neemt de warmte van de GPU en andere onderdelen op en geeft de warmte weer af aan de omringende lucht. Passieve koelers maken geen geluid. Ze zijn vaak van [[Koper (element)|koper]] gemaakt, omdat dit de warmte beter geleidt dan [[aluminium]].
*Actieve luchtkoeling: een ventilator is boven op het koelprofiel geplaatst. Deze blaast de warme lucht tussen de koelribben weg. Dit is effectiever dan passieve koeling. Deze vorm van koeling is tamelijk luidruchtig. De warme lucht kan weggeblazen worden in de computerkast, maar kan ook naar buiten geblazen worden.
* [[Waterkoeling]]: Hierbij wordt met vloeistof de warmte van het koelblok op de videokaart naar een radiator elders getransporteerd. Waterkoeling wordt gebruikt als actieve luchtkoeling niet toereikend is, zoals bij [[overklokken]] het geval kan zijn. Dankzij het grote koeloppervlak van de radiator is er minder luchtverplaatsing nodig zodat waterkoeling ook stiller is. Waterkoeling is duur in aanschaf en vraagt ook geregeld onderhoud. Er zijn grafische kaarten waarbij de waterkoeling al door de fabrikant gemonteerd is.
Een videokaart met een passieve koeling hoeft niet altijd een stillere computer op te leveren. De warmte van de videokaart verwarmt in dat geval de computer van binnen. Er is dan alsnog een ventilator nodig om de warme lucht naar buiten te blazen. Een ventilator op de videokaart die de warme lucht meteen naar buiten blaast kan soms een stillere computer opleveren.
== Extra stroomtoevoer ==
De PCI-E x16-sleuf kan maximaal 75 [[Watt (eenheid)|watt]] leveren. Dit is voor sommige videokaarten te weinig. Deze kaarten bezitten een of meer extra voedingsaansluitingen via een kabeltje. Hieraan zit meestal een 6 pinsconnector (stekker). Sommige videokaarten vragen nog meer stroom en passen een 8 pinsconnector toe. Ook de combinaties 2x6 pins, 2x8 pins, en 1x6 pins+1x8 pins komen voor. Deze stroom moet rechtstreeks vanaf de voeding komen. Hiervoor is een sterke en moderne voeding nodig. Verder gebruiken oude videokaarten een 4 pin-Molexconnector.{{
== Meerdere videokaarten tegelijk in gebruik ==
Regel 85 ⟶ 86:
== Fabrikanten ==
Een aantal GPU-fabrikanten, van groot naar klein:
* [[Intel]]: hoewel Intel voornamelijk [[CPU]]'s produceert, hebben ze ook grafische kaarten (zoals de Larrabee, voor de professionele markt) en geïntegreerde grafische processors (die qua prestaties het bij lange na niet halen in vergelijking met een 'echte' grafische kaart).
* [[Nvidia|nVidia]]: nVidia maakt de [[GeForce]]-serie voor de consument en de Quadroserie voor professioneel gebruik.
* [[AMD]], vroeger [[ATI]]: AMD maakt de Radeonserie voor de consument en de Fire/FireGL-serie voor de professionele markt.
* [[Matrox]]-chipsets en -kaarten voor de professionele markt. Dit zijn kaarten die meestal speciaal ontworpen zijn voor meer dan een monitor.
**De fabrikanten verwerken de GPU samen met de andere videokaartonderdelen. Enkele voorbeelden zijn: [[XFX]], [[EVGA]], [[ASUS]], [[HIS]], [[Point-Of-View]], [[Gainward]], [[Chainteck]], [[Gecube]], [[Expert Vision]], [[Leadtek]], [[Micro-Star International|MSI]], [[Sapphire]] en [[Club3D]]. Er zit weinig verschil tussen de kaarten van deze fabrikanten: meestal een ander softwarepakket, type geheugen en prijs. Soms wijkt een fabrikant af van de standaardkaart en verandert de klokfrequenties door ze standaard over te klokken. Dit wordt vaak aangeduid met ''OC'' (overclocked). Ook kiezen sommige fabrikanten een andere koeler, die geluidarmer is of beter koelt.
* [[3Dlabs]] die richt zich op de professionele markt, maar is een kleinere speler.
*S3, die de Chromeserie maakt. Deze kaarten onderpresteren, vergeleken bij hun directe concurrenten.
== Zie ook ==
* [[GPGPU]]
* [[CUDA]]
{{Commonscat|Video cards}}
| |||