Fort Bijlmer: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Stelling van Amsterdam: Joachim Hendrik Kromhout |
k Invulling parameters sjabloon |
||
Regel 25:
==Ligging en functie==
[[
Fort Bijlmer moest Amsterdam beschermen tegen oprukkende vijanden vanuit met name de richting [[Utrecht (stad)|Utrecht]].<ref name=HERBIJL/> Het fort lag aan de ene kant langs de belangrijkste rijksweg van de regio uit die tijd, namelijk de [[Amsterdamsestraatweg (Utrecht)|Rijksstraatweg van Utrecht naar Amsterdam]] (aan de Bijlmerringdijk, niet ver van de huidige [[Rijksweg 2|A2]]), en aan de andere kant langs de net aangelegde [[Rhijnspoorweg]] (de huidige spoorweg Utrecht-Amsterdam). Beide toegangen naar de hoofdstad moesten door het fort worden verdedigd.<ref>Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam, stelling-amsterdam.nl</ref> Het was in die tijd niet gemakkelijk om bij nadering van Amsterdam het fort te vermijden (anders dan via een veel oostelijker of westelijker route) omdat de regio grotendeels uit drassige, ontoegankelijke polders, moerassen en waterwegen bestond. In tijden van politieke spanning of dreigende oorlog was het de bedoeling om de omliggende gebieden (zogenaamde inundatievelden) [[Inundatie|onder water te zetten]] en daarmee een vijandelijke opmars nog verder te bemoeilijken of onmogelijk te maken. Dit was in het verleden zeer effectief gebleken om vijanden tegen te houden.
Fort Bijlmer bestond uit een fortgracht, gebastionneerde aarden omwallingen, een aantal gebouwen voor manschappen en [[munitie]], en een fortwachterswoning<ref name=MVERBIJL>M. Verhoeks [http://www.mverhoeks.com/Forten-historie/Fort_in_den_Laander_Westbijlmer/info/01-fort_bijlmer-info.html Fort in den Laander- en West-Bijlmerpolder], geraadpleegd op 27 januari 2015</ref> (waar onder anderen fortwachter Albert Vogelsang in 1930-1936 met zijn gezin woonde).<ref>[http://www.webklik.nl/user_files/2010_09/165462/Weg_naar_het_Fort.pdf Herinneringen van mevrouw Vermeulen-Vogelsang aan de tijd op het fort], webklik.nl</ref> Het fort lag waar nu het ING Bank Acanthus-gebouw staat, tegenover de Amsterdamse Hogeschool, een paar honderd meter van NS-station [[Station Amsterdam Bijlmer ArenA|Amsterdam Bijlmer ArenA]], tegenover voetbalstadion [[Amsterdam ArenA|ArenA]] van Ajax. In de ontvangstkamer van (en na toestemming van) de receptie van ING Acanthus kan men de bouwtekening bekijken.
Regel 34:
==Bouw==
Het hoofdgebouw van het fort, een bomvrije [[kazerne]] voor de manschappen, lag aan de achterkant van het fort (de zogenaamde 'keel' van het fort, bij de toegang). Het gebouw was 53 meter lang en 19 meter breed.<ref name=MVERBIJL/> Het was geheel omringd door grachten, waarvan die aan de achterzijde samenviel met de gracht van het fort. De zachte bodem bleek echter een probleem. De [[Veen (grondsoort)|veenbodem]] werd voor een deel, maar achteraf gezien onvoldoende, weggegraven waarna bouwzand werd gestort en houten heipalen werden geplaatst. Vervolgens werd de kazerne gebouwd en in december 1868 voltooid.<ref name=MVERBIJL/>
==Instorting==
Regel 40:
==Stelling van Amsterdam==
[[
Fort Bijlmer werd niet afgeschreven. Kort na de bouw van Fort Bijlmer werden in 1871 door legerofficier [[Joachim Hendrik Kromhout|J.H. Kromhout]], kapitein bij de generale staf, ontwerpen gemaakt om de Posten van Krayenhoff om te bouwen tot de latere [[Stelling van Amsterdam]]. Hierin was Fort Bijlmer ingetekend als integraal onderdeel van de stelling en met een zware [[artillerie]]- en infanteriebewapening (24 kanonnen met [[Kaliber (wapen)|kaliber]] variërend tussen 9 en 16 cm, 1 [[houwitser]] kaliber 20 cm, 4 [[Mortier (wapen)|mortieren]]). Die ontwerpen zijn bij de [[Universiteit van Amsterdam]] nog in te zien, ook via internet
Al snel werd duidelijk dat het ontwerp van de stelling moest worden aangepast omdat het te dicht bij Amsterdam bleek te liggen gegeven de laatste militair-technologische ontwikkelingen. Het geschut van mogelijke vijanden kreeg een veel grotere draagwijdte, reden om fortificaties op grotere afstand van Amsterdam aan te leggen. Fort Bijlmer lag hiervoor een paar kilometer te dicht bij Amsterdam. Een vijand zou er met de nieuwe kanonnen en munitie gemakkelijk overheen kunnen schieten en de stad Amsterdam kunnen raken. De nieuwe fortificaties moesten deze dreiging voorkomen. De ontwerpen van Kromhout zijn later fundamenteel aangepast, de definitieve locaties kwamen verder van Amsterdam te liggen, en de uiteindelijke 46 forten rondom Amsterdam zijn bekend geworden als de [[Stelling van Amsterdam]]. Tot de ring van forten behoren onder andere die te Weesp, [[Fort bij Nigtevecht|Nigtevecht]], [[Fort bij Abcoude|Abcoude]] en Ouderkerk. Die lagen toen wel ver genoeg van Amsterdam. Fort Abcoude was het eerste fort van de nieuwe stelling en kwam gereed in 1885, dus pas 17 jaar na Fort Bijlmer. Het is zeker dat men bij de bouw van Fort bij Abcoude veel had geleerd van de ervaringen bij de bouw van Fort Bijlmer, in het bijzonder het eerst volledig afgraven van het veen, het storten en daarna langdurig (2-3 jaar) laten [[inklinken]] van bouwzand en het adequaat onderheien alvorens er een zwaar militair gebouw te gaan bouwen. Dat is een van de oorzaken waardoor de bouw van Fort bij Abcoude zo lang heeft geduurd.
Regel 48:
Fort Bijlmer kreeg rond de eeuwwisseling samen met het even verderop aan de ringdijk van de Bijlmermeer gelegen Kruithuis een rol als munitieopslagplaats waarvoor een projectielen-loods en fortwachterswoning werden gebouwd. Na de [[Eerste Wereldoorlog]] hief de legerleiding in 1919 de verdedigende functie van het fort formeel op, al bleef het fort wel in bedrijf als opslagplaats en woonde er een fortwachter. Maar eigenlijk was het fort zo onbelangrijk geworden dat in 1936 de Rijksstraatweg van Utrecht/Abcoude naar Duivendrecht/Amsterdam recht over het fortterrein werd getrokken. Uit 1939 stamt de enige (lucht)foto van Fort Bijlmer in zijn geheel.<ref>Eigendom van [[Nationaal Luchtvaart-Themapark Aviodrome|Aviodrome]] in Lelystad, [http://www.aviodrome.info/Home/Home/index.php?bekijken=true&DB=luchtfotos&ID=354154 fotonummer 020293zr]</ref>
Na de [[Tweede Wereldoorlog]] werd Fort Bijlmer in 1948-1949 gebruikt als executieplaats voor zeven oorlogsmisdadigers.<ref name=HERBIJL/> De bekendsten zijn: de zelf joodse [[Ans van Dijk]],<ref name=MVERBIJL/>
==Einde fort==
Regel 56:
{{Commonscat|Fort Bijlmer}}
{{Coor title dms|52|18|51.2|N|4|56|49.2|E|scale:5000}}
[[Categorie:Fort in Nederland|Bijlmer]]
[[Categorie:Stelling van Amsterdam]]
| |||