Filips van Marnix van Sint-Aldegonde: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix |
|||
Regel 1:
{{
{{Infobox persoon
| naam = Filips van Marnix van Sint-Aldegonde
Regel 27:
==Levensloop==
[[Marnix]] stamde uit een geslacht van magistraten uit het dorpje [[Marnix]] in de [[Savoye (land)|Savoye]], die in dienst van [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]] naar de Nederlanden waren gekomen. Hij was de broer van [[Jan van Marnix]], heer van [[Toulouse-le-Château|Toulouse]].
Marnix studeerde [[theologie]] in [[Leuven]], [[Parijs]], [[Dole (Jura)|Dole]], [[Padua (stad)|Padua]] en [[Genève (stad)|Genève]]. In de laatste stad studeerde hij bij [[Johannes Calvijn|Calvijn]] en [[Theodorus Beza|Beza]] en werd hij een overtuigd [[calvinisme|calvinist]]. Hij sloot zich in [[1565]] aan bij het [[Eedverbond der Edelen]]. Na de [[Beeldenstorm]] ([[augustus (maand)|augustus]] [[1566]]) vluchtte hij naar [[Bremen (stad)|Bremen]], nadien naar [[Oost-Friesland]] waar hij diverse [[polemiek|polemische]] stukken uitgaf. Het bekendste daarvan is ''De Byencorf der H. Roomsche Kercke'' ([[1569]]), een felle [[satire]] op de [[rooms-katholieke Kerk]], dat tot het jaar [[1761]] ten minste 23 drukken beleefde.
Regel 39:
In [[1583]] benoemde Willem hem tot buitenburgemeester van [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] en werd hem opgedragen de stad te verdedigen na de [[Spaanse Furie (Antwerpen)|Spaanse Furie]]. Tegen de "Spaanse" overmacht onder [[Alexander Farnese]] was dit echter een schier onmogelijke opdracht. Als magistraat en militair blonk Marnix niet uit; daartoe miste hij Willems doortastendheid. Er is dan ook enige grond om hem de [[Beleg van Antwerpen (1584-1585)|val van Antwerpen]] (augustus [[1585]]) te verwijten. Marnix ging in die tijd zover ervoor te pleiten de gehele [[Nederlandse Opstand]] te beëindigen, waarna hij bij Willem en de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten-Generaal]] wegens "verraad" in ongenade viel.
Teruggetrokken op zijn kasteel bij [[West-Souburg|Souburg]] wijdde hij zich aan het schrijven. De [[Staten van Holland en West-Friesland|Staten van Holland]] droegen hem in [[1594]] op de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] te vertalen, waarvoor hij naar [[Leiden]] verhuisde, maar door zijn overlijden ([[1598]]) kon hij die klus niet klaren. <br />Hij is in het koor van de [[Pieterskerk (Leiden)|Pieterskerk]] begraven.<ref>John W. Veerman schrijft in zijn artikel: "Het Marnixvenster" (in: 'De Pieterskerk in Leiden' Zwolle 2011, p. 441 ev) dat reeds in 1663 de erven hun verplichtingen m.b.t. dit graf niet meer nakwamen; dientengevolge is het graf geruimd en dat zelfde jaar opnieuw uitgegeven aan Abraham Elsevier.</ref>
Marnix van Sint-Aldegonde heeft een belangrijke bibliotheek nagelaten.
[[
==Voornaamste werk==
Regel 60:
== Eerbetoon ==
* In onder meer Amersfoort, Amsterdam, 's-Gravenzande, Leeuwarden, Leiden, Roosendaal, Utrecht en Vlaardingen zijn bruggen, kades, lanen en straten naar Marnix vernoemd.
* In Gent werd de ''Filips van Marnixstraat'' naar hem vernoemd in het kunstenkwartier. In Antwerpen werden de ''Marnixplaats'', met een standbeeld aan de [[Watergeuzen]] gewijd, evenals de ''Sint-Aldegondiskaai'' naar hem vernoemd. De ''Marnixstraat'' in Antwerpen is vernoemd naar zijn broer Jan van Marnix van Sint-Aldegonde (1538-1567).
* In 2012 werd aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen een drie meter hoog standbeeld van Marnix en Willem van Oranje geplaatst.
* In de Hoogstraat in zijn geboortestad Brussel is aan de gevel van de basisschool Baron Steens een standbeeld van Marnix geplaatst. Beeldhouwer is Victor De Haen (1866-1934); het beeld is uit 1896.
[[Bestand:Bruxelles rue Haute 255.jpg|thumb
* In de Pieterskerk in Leiden is in juni 1940 een glas-in-loodraam geplaatst, gewijd aan Filips van Marnix en Willem van Oranje. Aanleiding vormde de 400ste geboortedag van Filips, gecombineerd met het 74e lustrum van de [[universiteit Leiden| Universiteit]], die in 1575 door de prins was gesticht. Het glas is terstond weer verwijderd en in september 1945 teruggeplaatst.<br />Het plaatsen van het glas is door sommigen wel beschouwd als een daad van sympathie, en door anderen als een daad van verzet jegens de bezetter. Maar omdat het initiatief voor de plaatsing terug gaat tot het midden van de jaren 30, is geen van beide erg waarschijnlijk.<ref>zie J.W. Veerman: ''Het Marnixvenster'' in: 'De Pieterskerk in Leiden' Zwolle 2011, p. 439-445</ref> Het glas is ontworpen door [[Georg Rueter]] en vervaardigd door glasatelier [[Willem Bogtman|W. Bogtman]] in Haarlem.
* Naar Marnix zijn onder andere de [[Vrijmetselarij|vrijmetselaarsloge]] Marnix van St Aldegonde, het [[Marnix Gymnasium]] te Rotterdam, de [[Marnix Academie]] in Utrecht en de serviceclub de [[Marnixring]] vernoemd.
== Trivia ==
* Minder bekend is Marnix' werk als [[Lijst van cryptografen|cryptograaf]]. Hij wordt beschouwd als de eerste cryptograaf in de [[Nederlanden]]. Hij ontcijferde bijvoorbeeld versleutelde berichten van de Spanjaarden voor [[Willem van Oranje]].
* In 1569 schreef hij over [[Sage (volksverhaal)|sagen]] van ''"[[Roodkapje|rootcousken]]"''.<ref>[http://www.dbnl.org/tekst/marn001bien01/marn001bien01_010.htm Dbnl: Filips van Marnix van Sint-Aldegonde, ''De Byencorf der H. Roomsche Kercke'', blz. 80]</ref>
* Hoewel het niet zijn voornaam was, geniet de naam Marnix in de 19e, 20e en 21e eeuw in [[Nederlandstalig]]e landen enige populariteit als voornaam.
Regel 80:
|-
|'''Overgrootouders'''
|colspan="2"| [[?]] (–) <br />∞
|colspan="2"| [[Jean de Creff]] (1447–1436) <br />∞
|colspan="2"| [[?]] (–) <br />∞
|colspan="2"| [[?]] (–) <br />∞
|-
|'''Grootouders'''
|colspan="4"| [[Jean de Marnix]] (1483–1532) <br />∞
|colspan="4"| [[?]] (–) <br />∞
|-
|'''Ouders'''
|colspan="8"| [[Jacques de Marnix]] (1510–1557) <br />∞
|-
!colspan="9"| Filips van Marnix van Sint Aldegonde (1540–1598)
Regel 96:
== Literatuur ==
* [[1979]] ''Filips van Marnix, de intellectueel in de politiek'' (in: ''[http://www.dbnl.org/tekst/rome002erfl01_01/rome002erfl01_01_0007.htm Jan en Annie Romein - Erflaters van onze beschaving]'')▼
▲*[[1952]] ''Marnix van St.Aldegonde'' - F. van Kalken en T. Jonckheere.
▲*[[1979]] ''Filips van Marnix, de intellectueel in de politiek'' (in: ''[http://www.dbnl.org/tekst/rome002erfl01_01/rome002erfl01_01_0007.htm Jan en Annie Romein - Erflaters van onze beschaving]'')
== Externe links ==
* [http://www.dbnl.org/tekst/marn001bien01/ Dbnl: Filips van Marnix (1569), ''Den Byencorf der H. Roomsche Kercke'']
* [http://www.kasteelmarnixdesaintealdegonde.be/NL/Welkom.htm Kasteel Marnix van Sint-Aldegonde]
* [http://www.inghist.nl/retroboeken/nnbw/#accessor=accessor_index&accessor_href=accessor_index%3FSearchSource%253Autf-8%253Austring%3D%26first_letter%3Dm&view=transcriptiePane&page=661&source=1&size=2 Uitgebreide biografie in het [[Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek]](NNBW)]
{{Appendix}}
| |||