[[Afbeelding:Bartok fragment rhapsodie op 1(1904).jpg|thumb|Fragment uit Bartóks 1e Rhapsodie, op.1 (1904)]]'''Rubato''' of '''tempo rubato''' ([[Italiaans (taal)|Italiaans]] voor ''geroofde tijd'') is een muzikale voordrachtsaanwijzing enmet hetde houdt inbetekenis: vrij in [[tempo (muziek)|tempo]]. De uitvoerende musicus wordt geacht ritmisch gelijk genoteerde noten qua tempo ongelijkmatig te spelen, zodat het muziekstuk meer gaat leven.
==Soorten==
Om een goed klinkend rubato uit te makenvoeren, dient de muzikale logica gerespecteerd te worden, en het metrum 'volgbaar' te blijven.
Er zijn verschillende 'soorten' rubato:
* [[Agogiek (muziek)|Agogisch]] rubato, waarbij kleine timingsnuances per noot worden aangebracht
Regel 10:
==Toepassing==
De techniek van het ''rubato'' wordtwerd voor het eerst uitvoerig gebruikt en voorgeschreven in de muziek van [[Frédéric Chopin|Chopin]], en komtkwam tot grote bloei in de [[Romantiek (muziek)|Romantiek]]. In de loop der tijd is er veel te doen geweest over hoe rubato dient te worden uitgevoerd. Er was een stroming die vond dat de begeleiding strikt metrisch moest doorlopen onder een met vrijheid gespeelde melodie (waarbij dus melodienoten vaak net voor of na de 'tel' kwamen te vallen), er was echter ook een stroming die vond dat melodie en begeleiding gelijktijdig rubato moesten spelen. Beide zienswijzen worden tegenwoordig doornaast elkaar gehuldigd.
Er wordt overigens vaak 'rubato' gespeeld waar componisten het niet expliciet in de [[partituur]] vermelden, om tot een levendige uitvoering te komen. Soms gaat dat echter ten koste van de compositie, en kan toepassing van rubato sentimenteel of overdreven overkomen. De mate waarin uitvoerenden rubato spelen is dus dan van groot belang. Het komt in hedendaagse uitvoeringen ook voor dat er 'rubato' wordt gespeeld waar de componist het expliciet niet bedoeld heeft. Gezien de vele stromingen en opvattingen van 'rubatospel' is rubato derhalve een van de meest onbegrepen en omstreden termen uit de muziek.
Een voorbeeld van rubato in de klassieke muziek is het begin van ''[[Le Sacre du printemps]]'' van de componist [[Igor Stravinsky]], waar een [[fagot]] alleen begint met een rubato gespeelde melodielijn. Pas als andere instrumenten inzetten wordt het tempo van belang.
Andere aanduidingen voor tempo-modulatiestempomodulaties zijn ''[[accelerando]]'' (versnellen) of ''[[ritenuto]]'' (vertragen). Het zijn vaak combinaties van accelerandi en ritenuti die een rubato effect opleveren. De tegenhanger van rubato is ''[[Alla misura]]''. Bij deze aanwijzing dient men juist zeer strak in de maat te spelen.
