Saken: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix |
||
Regel 1:
[[Bestand:Issyk golden man.jpg|miniatuur|300px|De "Gouden Man" uit de [[Esik]]-[[Koergan (grafheuvel)|koergan]], 3e eeuw v.Chr.]]
De '''Saken''' (''Saka'' of ''Shaka'') waren een [[Iraanse volkeren|Iraans]] nomadenvolk in de 6-1. eeuw v.Chr. in [[Centraal-Azië]]. Ze worden beschouwd als oostelijke vertegenwoordigers van de [[Scythen|Scythische]] steppencultuur.
==Gebruik van de naam Saken==
Regel 14:
[[Bestand:Behistun.Inscript.Skunkha.jpg|miniatuur|Skoencha, vorst van de Spitshoeden-Saken. Detail van de
[[Behistuninscriptie]].]]
De Saken trokken rond in de [[Euraziatische steppe]] tussen het [[Aralmeer]] en het gebied aan beide zijden van de [[Tiensjan]] en [[Sinkiang]], inclusief [[Kirgizië]] en Tadzjikistan.
Levenswijze en economie, dodencultus en materiële cultuur hebben veel gemeen met andere stammen van de Scythische wereld tussen Siberië en het Zwarte Zeegebied. In tegenstelling tot de meeste westelijke Scythen die een op de [[Frygische muts]] gelijkend hoofddeksel droegen, droeg een deel van de Saken puntige vilten hoeden. In de oudheid werden ze daarom de ''Spitshoedige Scythen'' genoemd.
Regel 31:
== Geschiedenis==
Door archeologen worden de oorspronkelijke Saken geassocieerd met de [[Esik-Bes-Shatircultuur]] in het [[Zevenstromenland]]. Archeologische vondsten leveren hier een datering van rond de 7e-6e eeuw v.Chr. tot het einde van de 3e eeuw v.Chr. op.
Volgens antieke bronnen waren hun directe buren de cultureel nauw verwante, ten noorden van de [[Syr Darja]] wonende [[Massageten]], waarbij de Griekse schrijvers geen duidelijk verschil tussen de twee stammen aangeven. Verder worden door Herodotus de [[Issedonen]] genoemd (waarschijnlijk de Wusun) en de [[Argippaioi]], hun lokalisatie is echter onduidelijk.
De westelijke Saken voerden samen met de Massageten oorlog tegen het groeiende rijk van de Perzische [[Achaemeniden]]. De Saken werden echter ook als Perzische hulptroepen vermeld, en ten tijde van [[Darius I]] werden ze tribuut brengend afgebeeld. [[Alexander de Grote]] moest 329-327 v.Chr. zware gevechten met de Saken en Massageten leveren, welke de [[Sogdië]]r Spitamenes vanuit de steppe te hulp kwamen.
Regel 44 ⟶ 43:
===Indo-Scythen===
{{
De druk van de Yuezhi dreef rond 139 v.Chr. een deel van de Saken (de ''Saka Haumawarga'') over de [[Pamir]] naar het grensgebied van het huidige Afghanistan en Iran (''Sistan'' = ''Sakastana''). In hoeverre het hier echter om "echte" Saken gaat, of om andere zuidoostelijke Scythen, is omstreden.
In Sistan kwamen deze Saken onder de heerschappij van de Parthische [[Mithridates II de Grote|Mithridates II]] (r. 123-88 v.Chr.). Ze maakten zich echter snel het Parthische-Romeinse conflict ten voordeel en veroverden een groot deel van de Noord-Indiase vlakte, en daarmee de oostelijke regio's van de [[Indo-Parthen]]. Onder Maues (r. vóór 30 v.Chr.) vestigden ze een kortstondig rijk dat tot ongeveer 45 AD bestond.
Waarschijnlijk bleven ze echter onder Parthische soevereiniteit, aangezien er geen geschreven bronnen zijn die de Parthen en Saken onderscheidt. Zo zou Gondophernes, de laatste Sakische vorst (r. ±19-45 AD), een Parth zijn geweest, die met de apostel [[Tomas (apostel)|Tomas]] naar India kwam. Maues gaf in [[Taxila (Pakistan)|Taxila]] munten uit, en misschien kwam hij tot aan [[Ujjain (stad)|Ujjain]] in het hedendaagse [[Madhya Pradesh]]. Hij werd ongeveer 30 v.Chr. opgevolgd door Vonones, daarna Azes I, de zoon van zijn zus, en daarna Azes II, welke werd opgevolgd door Gudnaphar (Gondophernes).
Indiase historici beschouwen 79 AD als het feitelijke begin van het Sjaka-tijdperk, nadat de [[Kushana]] de Indo-Parthen hadden onderworpen en hun macht naar het oosten uitbreidden. De Saken werden opnieuw verdreven en gedwongen om tot in Centraal-India verder te trekken. In [[Rajasthan]] werden zij in de krijgerkaste van de [[Kshattriya]] geassimileerd als gevreesde nomadische krijgers en vorsten. Onder deze Kshattriya-vorsten heersten de Shaka vanuit Ujjain over delen van Noordwest-India, en vormden bijvoorbeeld onder Rudradaman I (±130-150) geduchte concurrenten van de [[Satavahanadynastie]]. In eerste instantie waren ze hier echter nog afhankelijk van de Kushana. Het Kshattriya-rijk werd waarschijnlijk na 397 door de Guptavorst [[Chandragupta II]] (r. 375-413/15) overgenomen.
{{Appendix|2=
* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=de|titel=Saken
{{References}}
}}
| |||