Roodwangschildpad: verschil tussen versies

 

==Naamgeving en taxonomie==

De roodwangschildpad is door zijn bekendheid in zeer veel publicaties beschreven.<ref name="USGEO">{{voetnoot web | url = http://nas.er.usgs.gov/queries/factsheet.aspx?SpeciesID=1261| titel = ''Trachemys scripta elegans'' (Weid-Neuwied, 1838) | auteur = U.S. Geological Survey}}</ref> Hierbij zijn in de loop der tijd verschillende namen gebruikt, wat wel tot verwarring leidt. De verschillende namen zijn een gevolg van vernieuwde inzichten in de afstammingsgeschiedenis van de groep waartoe de roodwangschildpad behoort.

 

 

De roodwangschildpad is één van de drie ondersoorten van de [[lettersierschildpad]]. De lettersierschildpad komt voor in grote delen van de VS. Vroeger werden er dertien verschillende ondersoorten toegekend aan de lettersierschildpad, maar de meeste hiervan worden tegenwoordig als aparte soort gezien. De oorspronkelijke naam van de lettersierschildpad was ''Testudo scripta'' en de wetenschappelijke naam is later veranderd in ''Crysemys scripta'' en nog later werd de wetenschappelijke naam ''Pseudemys scripta'' gebruikt. De roodwangschildpad is met name onder deze laatste naam bekend geworden en de verouderde wetenschappelijke naam ''Pseudemys scripta elegans'' is sterk ingeburgerd en wordt daarnaast in de literatuur vaak gebruikt.

==Uiterlijke kenmerken==

[[Bestand:Tartaruga-ouvido-vermelho.jpg|thumb|260px|right|Vooraanzicht van de schildpad.]]

De schildpad bereikt een schildlengte van ongeveer 25 centimeter. De vrouwtjes worden aanzienlijk groter dan de mannetjes. De lichaamskleur is groen. Vooral jonge dieren hebben een complexe tekening van gele lijnen op de huid en het schild, die echter verdwijnt als de dieren ouder worden. Oudere exemplaren hebben vaak een donkerbruine kleur. De buikzijde is altijd geel met donkere vlekken. Op ieder buikschild is een vlek aanwezig. Bij oudere exemplaren zijn de vlekken vaak versmolten tot een enkele grote donkere vlek.

 

 

De volwassen exemplaren hebben een olijfgroene tot grijsgroene kleur, oudere dieren worden bruin tot grijs. De tekening van gele lijnen op de huid en de vlekken op het schild worden aanzienlijk vager. De juvenielen zijn heldergroen van kleur, de gele lijnen en de vlekken op het schild zijn zeer geprononceerd. Na enkele jaren wordt de tekening van de jonge dieren vager.

 

===Schild===

Het schild is koepelvormig en het middendeel is verhoogd zodat het schild een aan beide zijden aflopende vorm heeft. Het schild bestaat uit een rugschild of [[carapax]] en een buikschild of [[plastron]]. Deze twee delen zijn aan weerszijden van het schild, tussen de poten, verbonden met een benen brug.Het rugschild is groen van kleur met een lichtere lijnentekening. De groene kleur wordt bij oudere dieren donkerbruin en de lijnentekening gaat verloren.

 

 

==Levenswijze==

De roodwangschildpad is een dagactieve ondersoort die zich 's nachts terugtrekt in het water om te slapen. Overdag wordt zowel 's ochtends als aan het eind van de middag een [[zonnebaden|zonnebad]] genomen. Op het heetst van de dag bevinden de dieren zich in het water. Het nemen van een zonnebad heeft verschillende doeleinden, de belangrijkste is dat een opgewarmde schildpad veel sneller is dan een exemplaar dat lang in het water heeft gezwommen. Dit komt omdat schildpadden [[koudbloedig]] zijn. Ook werken de lichaamsprocessen sneller bij een hogere lichaamstemperatuur.

 

 

De roodwangschildpad is een typische vertegenwoordiger van de [[moerasschildpadden]] (Emydidae); hij is sterk aan water gebonden en komt nooit voor in omgevingen waar oppervlaktewater ontbreekt. De habitat bestaat uit wateren die stilstaand of langzaam stromend water bevatten, snel stromende wateren worden vermeden. Cruciaal is de aanwezigheid van voldoende plaatsen om te zonnen, zoals een niet te steile oever, eilandjes in het water of brede, overhangende of uit het water stekende takken die de schildpad kan beklimmen. De roodwangschildpad heeft verder een sterke voorkeur voor zachte bodems van modder en veel waterplanten om te schuilen en om van te eten. De ideale habitat bestaat uit dode rivierarmen en moerassen. In tropische streken worden ze ook wel in andere delen van rivieren aangetroffen en vanwege hun zeer grote verspreidingsgebied zijn er ondanks de voorkeur voor een bepaalde habitat weinig watertypen waar de soort níet in is aangetroffen.<ref name="WORLD"/>

 

===Als exoot===

De roodwangschildpad is wereldwijd een van de bekendste schildpadden. Het dier is vanwege zijn decoratieve uiterlijk over de gehele wereld verspreid als [[huisdier]]. In sommige landen heeft de roodwangschildpad zich gemanifesteerd als een [[invasieve soort]] die andere schildpadden in hun natuurlijke leefgebied verdringt door bijvoorbeeld voedselconcurrentie. In bepaalde landen kan de schildpad zich voortplanten en vermeerderen, dit is onder andere waargenomen in [[Frankrijk]], [[Italië]] en [[Spanje]].<ref name="NLSOORT">{{voetnoot web | url = http://www.nederlandsesoorten.nl/nsr/concept/0AHCYFBQASTK/presenceAndDistribution| titel = Roodwangschildpad (exoot) ''Trachemys scripta'' | auteur = Nederlands Soortenregister}}</ref>

In vele landen zijn de schildpadden uitgezet of ontsnapt en weten ze zich in de natuur te handhaven. Ze kunnen zich echter niet voortplanten, omdat de zomers te koud zijn. Dit is onder andere het geval in [[België]] en [[Nederland]]. In gematigde streken zoals westelijk Europa worden wel eieren afgezet, maar de temperatuur van de bodem is te laag voor een succesvolle embryonale ontwikkeling. De eieren moeten gedurende enkele maanden worden blootgesteld aan een temperatuur van minstens 27 graden Celsius. Dan komen er echter alleen mannetjes uit het ei, want vrouwtjes ontstaan alleen bij nóg hogere temperaturen. Bij de schildpadden wordt het geslacht namelijk bepaald door de omgevingstemperatuur van het zich ontwikkelende [[embryo]] in het ei.

 

[[Bestand:Red Eared Slider laying egg.jpg|thumb|260px|right|Een vrouwtje zet een ei af in een zelfgegraven nest.]]

Als [[exoot]] vormt de roodwangschildpad geen gevaar voor de biodiversiteit in westelijk [[Europa (werelddeel)|Europa]], omdat het te koud is om de eitjes uit te laten komen, maar in sommige streken wordt de schildpad beschouwd als een ecologische dreiging, omdat hij andere soorten verdringt. In België en Nederland komen van nature geen schildpadden voor, wel komt de [[Europese moerasschildpad]] (''Emys orbicularis'') voor in Duitsland tot dicht bij de Nederlandse grens. Biologen vermoeden dat de aanwezigheid van de roodwangschildpad een drukkend effect heeft op de verspreiding van de Europese moerasschildpad. In landen waar deze Europese soort voorkomt, is gebleken dat roodwangschildpadden de beste zonplekken bezetten en de inheemse schildpadden het met kwalitatief slechtere zonplaatsen moeten doen. Met name in de lente als de voortplantingstijd aanvangt, is het voor schildpadden heel belangrijk om op voldoende temperatuur te komen. De roodwangschildpad heeft hierdoor indirect een negatieve impact op de Europese soorten.<ref name="RIVM">{{voetnoot web | url = http://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/607401001.pdf | titel = Exoten in oppervlaktewater

 

Om de schildpadden te vangen kan men gebruikmaken van verschillende vallen. Een wat nieuwere en efficiënt gebleken val is de 'Aranzadi schildpaddenval' (Engels: Aranzadi Turtle Trap). Deze methode bestaat uit een vierkant, houten frame van ongeveer een meter bij een meter. De buitenzijde van het frame wordt bekleed met stukken kurk, waar de schildpadden graag op zonnen. De binnenzijde van het frame is voorzien van in de lengte doorgesneden regenpijpen of een andere plastic buis. De halve buis wordt met de bolle zijde naar de opening van het frame gemonteerd. Ten slotte wordt aan één opening van het frame een visnet bevestigd. Het frame wordt plat in het water gelegd, de zijde met het visnet in het water. De schildpadden zullen nu proberen te zonnen op het 'eiland' door op het kurk te klimmen. Exemplaren die in de binnenzijde van de val terechtkomen, kunnen er niet meer uit, omdat ze de bolle, gladde binnenrand niet kunnen beklimmen. Ook aan de onderzijde kunnen ze niet weg vanwege het visnet.<ref name="UPDATE">{{voetnoot web | url = http://www.aquaticinvasions.net/2010/AI_2010_5_3_Valdeon_etal.pdf | titel = Update of the pond slider Trachemys scripta (Schoepff, 1792) records in Navarre (Northern Spain), and presentation of the Aranzadi Turtle Trap for its population control| auteur = Aitor Valdeón, Ariñe Crespo-Diaz, Aitziber Egaña-Callejo en Alberto Gosá}}</ref>

 

===In België en Nederland===

 

==In gevangenschap==

[[Bestand:TurtleWithBaby.jpg|thumb|260px|right|Een volwassen exemplaar en een juveniel.]]

De roodwangschildpad is een van de bekendste soorten schildpadden ter wereld, wat te danken is aan de massale import van de dieren tot eind [[1990-1999|jaren 90]]. In 1998 werd de invoer in Europa verboden, maar er zijn zulke enorme aantallen ingevoerd dat er nog vele exemplaren of nakomelingen daarvan in leven zijn. De schildpad dankt haar populariteit aan de levendigheid in het aquarium maar het zeer schuwe gedrag dat wordt vertoond indien een exemplaar wordt opgepakt. De schildpad zal dan niet snel bijten maar trekt de kop en ledematen terug en houdt zich stil. Daarnaast heeft de schildpad een hoge decoratieve waarde door de groene lichaamskleur met gele vlekken en lijnen en de opvallende rode vlek op de zijkant van de kop. Dit geldt met name voor de juvenielen exemplaren, aangezien de vlekken op het schild vager worden naarmate de schildpad ouder wordt.

 

* [http://www.waterschildpad.info Nederlandse informatie site]

* [http://www.schildpad.eu Europese informatie site]

{{Clearboth}}

==Bronvermelding==

===Referenties===

===Bronnen===

* {{en}} Peter Uetz & Jakob Hallermann - The Reptile Database – ''Trachemys scripta'' - [http://reptile-database.reptarium.cz/species.php?genus=Trachemys&species=scripta Website] Geconsulteerd 23 juni 2012

* {{en}} C.H. Ernst, R.G.M. Altenburg & R.W. Barbour - '''Turtles of the World''' - [http://wbd.etibioinformatics.nl/bis/turtles.php?menuentry=soorten Website]

* {{nl}} Raymond C M Creemers, Jeroen J C W van Delft, en anderen - Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland ism Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis en European Invertebrate Survey Nederland - '''De Nederlandse Fauna 9: De Amfibieën en Reptielen van Nederland''' – Pagina 334 - 336 - KNNV Uitgeverij (distributie) - 2009 - ISBN 978 9050 113007

* {{nl}} John Lehrer - Land- en zeeschildpadden 1990 - 1998 Bladzijdes 58 - 60 - Uitgeverij Rebo Productions - ISBN 90 366 10303

}}

[[Categorie:Noord-Amerikaanse exoot in Europa]]

[[Categorie:IUCN-status niet geëvalueerd]]

{{Link GA|es}}