Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix met AWB
Xqbot (overleg | bijdragen)
k robot Erbij: sh:Cinabarit; cosmetische veranderingen
Regel 26:
| radioactiviteit =
| magnetisme =
| kenmerken = belangrijkste kwikerts, vanaf 344  °C wordt cinnaber omgezet tot [[metacinnaber]]
}}
 
Het [[mineraal]] '''cinnaber''' is een [[kwik]][[sulfide]] met de [[chemische formule]] HgS.
 
== Eigenschappen ==
Het grijze, bruine of donkerrode ([[vermiljoen]]e) cinnaber heeft een helderrode [[streepkleur]] en een volkomen [[splijting (kristal)|splijting]] volgens kristalvlak [1010]. Het [[kristalstelsel]] is [[Trigonaal kristalstelsel|trigonaal]], de [[soortelijke massa|dichtheid]] is met 8,1 hoog. De [[Hardheidsschaal van Mohs|hardheid]] is 2 tot 2,5. Cinnaber is niet [[radioactiviteit|radioactief]].
 
=== Metacinnaberiet ===
In Californië wordt nog het zeldzame '''metacinnaberiet''' aangetroffen. De chemische samenstelling is gelijk aan die van cinnaber, maar de structuur is anders (namelijk [[Kubisch kristalstelsel|kubisch]]).
 
== Naamgeving ==
De oorsprong van de naam cinnaber is onbekend, mogelijk is het afgeleid van het [[Latijn]]se woord ''cinnabaris''. Een andere mogelijkheid is dat de naam uit het [[Arabisch]] komt.
 
== Voorkomen ==
Cinnaber komt vooral voor in [[hydrothermale ader]]s van lage temperatuur. De typelocatie en lang een belangrijke vindplaats van [[kwik]] als erts is [[Almadén]], [[Spanje]], waar het reeds door de [[Kelten]] werd ontgonnen.
 
== Gebruik ==
Cinnaber is het belangrijkste kwikerts. Cinnaber was reeds bekend in de oudheid en ook al meer dan 1000 jaar gebruikt als pigment in [[Geschiedenis van China|China]].
 
Men kan uit cinnaber kwik verkrijgen door het te laten [[sublimatie|sublimeren]] bij 583  °C (856 K). Daarbij komt het vloeibare kwik vrij. Er zijn in drie mogelijke manieren om kwik uit vermiljoen te winnen:
# Sublimeren met toevoeging van [[Zuurstof (element)|zuurstof]]: HgS + O<sub>2</sub> → Hg + SO<sub>2</sub>
# Verhitten met [[ijzer (element)|ijzerpoeder]]: HgS + Fe → Hg + FeS
# Verhitten met ongebluste [[kalk]]: 4 HgS + 4 CaO → 4 Hg + 3 CaS + CaSO<sub>4</sub>
 
Andere vormen van [[kwikerts]] zijn:
Regel 90:
[[ro:Cinabru]]
[[ru:Киноварь]]
[[sh:Cinabarit]]
[[simple:Cinnabar]]
[[sk:Cinabarit]]