Pliosaurus
Pliosaurus[1][2] is een geslacht van uitgestorven vleesetende reptielen dat naar schatting 147 miljoen jaar geleden, gedurende het Jura in zee leefde, maar afstamde van landbewonende reptielen.
| Pliosaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend Fossiel voorkomen: Jura | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||
| Pliosaurus Owen, 1841 | |||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||
| Pliosaurus brachydeirus | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Fossiel in een museum | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
Pliosaurus op  Wikispecies
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Pliosaurus behoort tot de Plesiosauria. De kop was lang in verhouding tot de korte nek. Pliosauria bewogen zich voort met vier grote vin-achtige poten en aten vissen, inktvissen en zeereptielen waaronder vermoedelijk de langnekkige Plesiosauria.[3]
Pliosaurus funkei bewerken
Een van de grootst bekende pliosauriërs[4] en zelfs een van de grootste van de Pliosauridae werd bij toeval in 2007 op Spitsbergen aangetroffen door onderzoekers van de Universiteit van Oslo onder leiding van Jørn Hurum en Hans Arne Nakrem.[5][6] Toen zij botresten van een kleinere pliosauriërsoort onderzochten, werden botfragmenten opgemerkt die uit de grond staken. Bij hervatting van de opgravingen in 2008 werden een deel van de schedel en ongeveer 20.000 fragmenten van het skelet gevonden. Gedurende het onderzoek werd het Predator X genoemd, omdat het niet zeker was dat de resten inderdaad van Pliosaurus waren. Het beest woog vijfenveertig ton, was minstens tien tot dertien meter lang en had een minstens 2,5 meter lange schedel met daarin dertig centimeter lange tanden.[7] De precieze afmetingen van lichaamsdelen en van het geheel zijn onzeker, omdat het materiaal aangetast en samengedrukt was door de afwisseling van vorst en dooi op Spitsbergen.
Windtunnelonderzoek deed vermoeden dat het dier gewoonlijk met de voorvinnen zwom en de andere alleen gebruikte voor sprints. De hersenen waren klein en hadden ongeveer dezelfde vorm als bij een witte haai. In oktober 2012 is aan deze soort de naam Pliosaurus funkei toegekend.[3][8] Volgens Patrick Druckenmiller[9] vertegenwoordigt de groep vondsten een compleet nieuw ecosysteem met ongewervelden en angstaanjagende roofdieren.[3]
Bijtkampioen? bewerken
De tanden van P. funkei waren duidelijk groter van die van Tyrannosaurus rex.[3] Wetenschappers van de Universiteit van Oslo concludeerden in maart 2009, aan de hand van de botten van het exemplaar in Spitsbergen, dat dit dier een bijtdruk had, overeenkomend met een gewicht van zes ton per cm². Deze conclusie is later in twijfel getrokken, omdat er geen complete schedel bekend[10] is en omdat allerlei onderdelen vervormd kunnen zijn.
Volgens de oorspronkelijke conclusies, die door de populaire pers op grote schaal verspreid zijn, oefenden de kaken een vier keer zo grote druk uit als die van T. rex die tot dan toe de grootst bekende bijtdruk had. De kaken van dit pliosaurus-exemplaar zouden dan tien keer zo veel druk uit kunnen oefenen als die van hedendaagse 'bijtkampioenen' zoals haaien, krokodillen en alligators. Bij deze schedel was vooraf wel een sterke beet verwacht, maar Hurum, hoogleraar gewervelde paleontologie, omschreef deze bijtdruk in 2009 als buitensporig. Er werd gesteld dat het dier gemakkelijk een bestelbus of een Hummer had kunnen vermalen, hoewel er ook toen al kritiek was op die conclusie.[11] In de studie waarin de soort in 2012 beschreven is, wordt geen uitspraak meer gedaan over de bijtdruk.
| Bronnen, noten en/of referenties
Literatuur Soortbeschrijving en beschrijving van fossiele vondsten:
Noten
|