Lina Coen: verschil tussen versies

'''Lina Coen''' (Parijs, 21 september 1878 – Miami, 13 april 1952), geboren als '''Caroline Marie Cohen''', was een Frans-Amerikaanse musicienne van Nederlandse afkomst. Ze was van oorsprong [[Pianist|pianiste]], maar ontwikkelde zich tot [[zangcoach]] en [[dirigent]]. Lina Coen staat te boek als de eerste vrouw in de Verenigde Staten die een opera dirigeerde.<ref><nowiki>''</nowiki>Carmen<nowiki>''</nowiki>, Market Garden Theatre, New York, February 7, 1917</ref>

Lina Coen werd geboren als Caroline Marie Cohen in Parijs op 21 september 1878. Haar beide ouders waren Nederlanders: Hippolijte Cohen (Amsterdam, 1842) en Mathilde Schoijer (Amsterdam, 1848). Haar vader was diamanthandelaar en vestigde zich in Parijs, waar ook haar grootvader, de kunstschilder Eliasar Cohen, een kunstschilder, zich gevestigd had. Over haar jeugd in Parijs is niet meer bekend dan dat zij aan een Conservatorium in Parijs zou hebben gestudeerd. In 1896 presenteerde ze zich in het [[Kurhaus (Scheveningen)|Kurhaus]] als Lina Coën, haar artiestennaam die ze, met of zonder trema, altijd zou blijven gebruiken.

Haar verloving met [[Jacques van Lier]] in 1897 stelde het jonge paar in staat om samen naar Berlijn te gaan waar ze twee jaar later zouden trouwen en weer twee jaar later hun enige dochter zouden krijgen. Het huwelijk werd in 1907 ontbonden, maar beiden bleven in Berlijn wonen tot het uitbreken van de [[Eerste Wereldoorlog]]. Lina Coen reisde in oktober 1914 alleen naar New York. In 1921 bezocht ze Parijs om haar moeder op te halen die inmiddels weduwe geworden was. Coen verzorgde haar moeder tot dienshaar overlijden in 1942 op 93-jarige leeftijd. Ondertussen had Coen in 1925 de Amerikaanse nationaliteit verkregen van de Verenigde Staten en had daarbij zowel haar Nederlandse als haar Franse [[staatsburgerschap]] opgegeven. Bij die gelegenheid registreerde ze haar officiële naam als Lina Coen, zonder trema. Na het overlijden van haar moeder trok Lina Coenze in bij het gezin van haar dochter Felicia, haar schoonzoon Van Browne en hun drie kinderen in [[Miami Vice (film)|Miami]]. Daar overleed Lina Coen in 1952.

Lina Coen werd als pianiste gepresenteerd in het [[Kurhaus (Scheveningen)|Kurhaus]] in [[Scheveningen]] in 1896. Ze was 17 jaar oud en speelde de Hongaarse Rapsodie no.11 van [[Franz Liszt]] en de Capriccio Brillante van [[Felix Mendelssohn Bartholdy|Felix Mendelssohn]], onder begeleiding van het Philharmonisch[[Berliner OrkestPhilharmoniker|Berliner Philharmonisches Orchester]], gedirigeerd door [[Frans MannstadtMannstädt]]. Het jaar daarop vestigde ze zich in [[Berlijn]] samen met haar fiancéefiancé, de Nederlandse cellist [[Jacques van Lier]]. Ze gaf een serie van 45 concerten in Duitsland en vertolkte het [[Pianoconcert (Schumann)|Piano Concerto]] van [[Robert Schumann]] met begeleiding van het [[Berliner Philharmoniker]] gedirigeerd door [[Josef RebicekŘebíček]]. In 1899 trouwde ze in Berlijn met Jacques van Lier in Berlijn en twee jaar later werd hun enige kind, Felicia, geboren. HetIn huwelijk1907 werd ontbondenhet inhuwelijk Berlijnontbonden in 1907Berlijn. In 1908 begeleidde Lina Coën de zanger Alexander Heinemann op een toernee door Nederland en Engeland.

In augustus 1914, na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, vertrok Lina Coën uit Berlijn samen met haar ex-echtgenoot en haar dochter. Jacques en Felicia vestigden zich in het Engelse [[Eastbourne]] en Lina reisde in oktober van dat jaar alleen door naar [[New York (stad)|New York]].

Haar debuut in New York vond plaats tijdens een concert in [[Carnegie Hall]] in januari 1915, waar Lina Coen de zangeres Olive Fremstad op de piano begeleidde. Een jaar later was ze de officiële begeleidster van de zanger [[Leon Rothier]] van de [[Metropolitan Opera]] waarmee ze onder andere optrad in Canada. Met de zangeres [[Marie Rappold]] deed ze in 1919 een toer van 15vijftien concerten in [[Oklahoma]], [[Kansas (staat)|Kansas]] en [[Texas (staat)|Texas]]. Als begeleidster van dezelfde zangeres kwam ze in 1929 terug in Nederland voor optredens in het [[Koninklijk Concertgebouw]] en in [[Diligentia]].

Haar carrière als operadirigent kreeg een vervolg in 1921 toen ze, samen met [[Leon Kramer]], "[[La Juive]]" van [[Jacques Fromental Halévy|Fromental Halévy]] dirigeerde met de Jewish American Opera Company in het [[Lexington Avenue Opera House]] in New York. Ook dit was een premierepremière: voor het eerst werd een [[Grand Operaopéra|Grand Opéra]] in New York in het [[jiddisch]] gezongen. Na die presentatie heeft de carrière van Lina Coen zich beperkt tot zangcoach, tot ze in 1944 haar derde en laatste opera begeleidde, en wel Hansel en Gretel van [[Engelbert Humperdinck (componist)|Engelbert Humperdinck]], opgevoerd door de [[Universiteit van Miami|University of Miami]] School of Music, waar Lina Coen sinds 1943 werkzaam was als zangdocent.