Pennsylvania

staat van de Verenigde Staten van Amerika
(Doorverwezen vanaf Pennsylvania (staat))

Pennsylvania, officieel het Gemenebest Pennsylvania,[a][1] is een der staten van de Verenigde Staten.

Commonwealth of Pennsylvania
Staat van de Verenigde Staten Vlag van de Verenigde Staten
AlabamaAlaskaArizonaArkansasCaliforniëColoradoConnecticutDelawareFloridaGeorgiaHawaïIdahoIllinoisIndianaIowaKansasKentuckyLouisianaMaineMarylandMassachusettsMichiganMinnesotaMississippiMontanaMissouriNebraskaNevadaNew HampshireNew JerseyNew MexicoNew YorkNorth CarolinaNorth DakotaOhioOklahomaOregonPennsylvaniaRhode IslandSouth CarolinaSouth DakotaTennesseeTexasUtahVermontVirginiaWashingtonWest VirginiaWisconsinWyoming
Coördinaten 41°0'NB, 77°30'WL
Algemeen
Oppervlakte 119.283 km²
(2,7% water)
Inwoners 12.742.886
(110 inw./km²)
Hoofdstad Harrisburg
Politiek
Gouverneur Josh Shapiro (D)
(sinds 2023)
Senatoren Bob Casey Jr. (D)
John Fetterman (D)
Overig
Tijdzone Eastern Standard Time (UTC−5)
Toegetreden 12 december 1787
Bijnaam Keystone State
Lied Pennsylvania
ISO 3166-2 US-PA
Website pa.gov
Detailkaart
Kaart van Commonwealth of Pennsylvania
Portaal  Portaalicoon   Verenigde Staten

De bijnaam luidt "The Keystone State".

De hoofdstad is Harrisburg, de grootste stad is Philadelphia.

Geschiedenis bewerken

De eerste Europeanen die zich in het gebied vestigden, waren Nederlanders en Zweden die hier, samen met de latere staat Delaware en het westen van het latere New Jersey, in 1638 de kolonie Nieuw-Zweden oprichtten. In 1655 veroverden de Nederlanders het gebied ten oosten van de Delaware dat later de staat New Jersey werd. Op 4 maart 1681 schonk de Britse koning Karel II het gebied van de voormalige Zweedse kolonie ten westen van de Delaware aan William Penn, die er een kolonie voor quakers stichtte. De naam van de staat betekent "land van de wouden van Penn" (silva is Latijn voor "woud"). Oprichter William Penn, bekend om zijn liberalisme, bracht in de jaren zeventig van de zeventiende eeuw tot twee keer toe een bezoek aan Duitsland om pioniers te werven die zijn kolonie konden bevolken. Aan het einde van de 18e eeuw vormden de Duitstaligen een derde deel van de bevolking, zodat de staat tweetalig bestuurd moest worden.

William Penn sloot, volgens sommige bronnen[2], in 1682 een verdrag met de inheemse bevolking, de Lenni-Lenape. Aan het begin van de 18e eeuw splitsten drie zuidelijke counties zich af wegens de anti-slavernijwet en vormden samen de kolonie Delaware. Als grens tussen beide staten was er de Twelve-Mile Circle. In 1780 werd een wet getekend die de geleidelijke afschaffing van de slavernij voorschreef.

Pennsylvania hoorde bij de dertien koloniën die samen de Engelse overheersing bestreden (zie: Amerikaanse Revolutie). Op 12 december 1787, vijf dagen na Delaware, werd Pennsylvania formeel, als tweede, een staat van de Verenigde Staten. De stad Philadelphia fungeerde tussen 1790 en 1800 als federale hoofdstad.

In 1859 werd in Titusville 's werelds eerste exploitabele olieveld gevonden. Nog dat jaar werd Seneca Oil opgericht en bij een andere bron werd Oil City gesticht. Toch werd de staat meer bekend door de kolenwinning en de fabricage van staal door Bethlehem Steel. Dat staal werd aanvankelijk aangewend voor de aanleg van spoorwegen, maar later voor de bouw van oorlogsschepen bij de Bethlehem Shipbuilding Corporation.

Pennsylvania werd in de 19de eeuw een toevluchtsoord voor gevluchte slaven uit het Zuiden. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog koos Pennsylvania de kant van de Unie. De Slag bij Gettysburg in Pennsylvania was een beslissend moment in dat conflict.

Geografie bewerken

De staat Pennsylvania beslaat 119.283 km², waarvan 116.074 km² land. De staat ligt in de Eastern-tijdzone.

Pennsylvania grenst in het noorden aan de staat New York en aan het Eriemeer (Erie Triangle) aan de overkant waarvan Canada ligt. In het westen grenst het aan de staat Ohio. In het zuidwesten grenst het aan West Virginia, in het zuiden aan Maryland en in het zuidoosten aan Delaware en New Jersey.

Het midden van Pennsylvania wordt gedomineerd door de Appalachen; het westen en oosten zijn vlakker. Het hoogste punt van Pennsylvania is de top van Mount Davis (979 m).

De belangrijkste rivieren zijn de Delaware, die de gehele oostgrens definieert, de Ohio, de Susquehanna, de Allegheny en de Monongahela.

Demografie bewerken

In 2005 telde Pennsylvania 12.281.054 inwoners (106 per km²).

De belangrijkste steden zijn Philadelphia, Pittsburgh, Scranton en Allentown. De hoofdstad is Harrisburg, dat tussen Philadelphia en Pittsburgh in ligt.

76,6% is van Europese oorsprong, 11,8% is van Afrikaanse oorsprong, 8,1% is van Spaans of Latino oorsprong, 4,5% is van Aziatische oorsprong. De grootste afkomstgroepen zijn: 28,5% Duits, 18,2% Iers, 12,8% Italiaans, 8,5% Engels, 7,2% Pools en 4,2% Frans.

Van de bevolking spreekt 90,2% Engels en 4,1% spreekt Spaans.

47% is Protestants, 24% Katholiek en 21% geen geloof.

Pennsylvania is ook bekend vanwege de amish die er leven. In 2020 werd hun aantal geschat op 81.500.[3]

Economie bewerken

Het bruto product van de staat bedroeg in 2005 430 miljard dollar.

Bestuurlijke indeling bewerken

  Zie Lijst van county's in Pennsylvania voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Pennsylvania is onderverdeeld in 67 county's.

 
county's in Pennsylvania

Politiek bewerken

Aan het hoofd van de uitvoerende macht van de staat staat een gouverneur, die direct gekozen wordt door de kiesgerechtigden in de staat. De gouverneursverkiezing van 2022 werd gewonnen door Josh Shapiro van de Democratische Partij. Hij trad in januari 2023 aan als gouverneur van Pennsylvania.

De wetgevende macht bestaat uit het Huis van Afgevaardigden van Pennsylvania (Pennsylvania House of Representatives) met 203 leden en de Senaat van Pennsylvania (Pennsylvania State Senate) met 50 leden.

Tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen is Pennsylvania een belangrijke swing state. Dit wil zeggen dat het op voorhand niet duidelijk is wie de meerderheid haalt. De staat heeft twintig kiesmannen.

Bijnaam bewerken

De bijnaam van Pennsylvania, "Keystone State", verwijst naar een keystone (Nederlands: sluitsteen), een steen die gebruikt wordt als bovenste steen in een boog boven een deur of een raam. Van de 13 oorspronkelijke koloniën lagen er zes ten noorden van Pennsylvania en zes ten zuiden ervan; Pennsylvania hield de kolonies als een 'keystone' bij elkaar.

Afkomstig uit Pennsylvania bewerken

Externe link bewerken

Zie de categorie Pennsylvania van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.