Overleg:Verkleinwoord

anno 2004

Leuk artikel over verkleinwoorden. Ken je die neiging van Nederlanders om dingen die van zichzelf al klein zijn nog eens verder te verkleinen? Lammetje, biggetje, veulentje, kuikentje enz. Ik speel het spel weleens met een klas. Waar schrijf ik mee op het bord? Met een krijtje. En mijn koffie zit in een plastic bekertje. Een repetitie maak je op een blaadje. Heb je een vuurtje voor me? Dankje. Avanschelven 3 jan 2004 00:47 (CET)

Ja, het is in het Gronings nog veel "erger". Bijna alle woorden worden verkleint (ik chargeer). Serassot 3 jan 2004 00:57 (CET)

Groen wordt in de vorm groentje wel weer een zelfstandig naamwoord, net als een geeltje en een blauwtje (en een zwartje). Avanschelven 3 jan 2004 23:46 (CET)

Ik betwijfel of verkleinwoorden überhaupt wel als bijvoeglijk naamwoord kunnen voorkomen. Dit in tegenstelling tot bijwoorden: eventjes, langzaampjes aan, zachtjes, stilletjes. Fransvannes 3 jan 2004 23:49 (CET)

Inderdaad een leuk artikeltje. Meisje hoort volgens mij niet in het rijtje van woorden welke uitsluitend als verkleinwoord vookomen thuis: meid en meis komen beide voor. Voorbeeld van een verkleinwoord als bijvoeglijk naamwoord: een kleintje pils. B.

In een kleintje pils is kleintje een zelfstandig naamwoord. Een glas pils, een fust pils, een kleintje pils. Fransvannes 4 jan 2004 00:10 (CET)

Groentje wordt inderdaad een znw. Maar dat gebeurt veel met bnw's: "Wil je de rode of de groene?" Het bijzondere van "groentje" is de aparte betekenis: iemand die van niets weet. Blauwtje (een blauwtje lopen) is dan misschien een beter voorbeeld.

Meisje is een verkleinwoord van maagd (maagdje, maagje). Het heeft zich in betekenis daarvan losgemaakt (een meisje is geen kleine maagd). "Meis" is m.i. een vrij moderne vorm, een soort "vergroting" van meisje. Meid is ook een afleiding van maagd, maar met de betekenis: hulp in de huishouding. De betekenis "vriendin" is van vrij recente datum. Ik herinner me nog dat dat in het begin (± 1985) als ongepast werd beschouwd. Serassot 4 jan 2004 00:32 (CET)

Maar waarvan is blauwtje precies een beter voorbeeld? Dat is immers ook een zelfstandig naamwoord. Fransvannes 4 jan 2004 00:38 (CET)

O, bedoel je dat... Misschien moet er bij vermeld worden dat het bnw. zich in het verkleinwoord verzelfstandigd. Zacht - zachtjes is dan wel een beter voorbeeld. Serassot 4 jan 2004 00:59 (CET) (morgen verder)

Dat ook niet-zelfstandig-naamwoorden een verkleinwoord kunnen krijgen - "blauw" kan niet als zelfstandig naamwoord worden gebruikt, "blauwtje" wel. Ook binnen zelfstandige naamwoorden kan het verkleinwoord overigens 'werken' - "aardigheid" kan geen onbepaald lidwoord of meervoud krijgen, "aardigheidje" wel. Andre Engels 4 jan 2004 00:53 (CET)

Niet eens! Ik hoor heel vaak, het was maar een aardigheid. En ook aardigheden zou ik me kunnen voorstellen.

Arnout Steenhoek 4 jan 2004 00:57 (CET)

Misschien is het handig om een relink naar Nederlandse grammatica te maken?

Arnout Steenhoek 4 jan 2004 00:42 (CET)

Is het wel zo dat in de zin "Wil je de rode of de groene?" rode en groene znw zijn? Ze worden wel zelfstandig gebruikt, met weglating van het als bekend veronderstelde znw (paprika, bijvoorbeeld). Vergelijk het Engels, waar naar het bedoelde zelfst. nw. wordt verwezen met 'one' (the red one or the green one). Maar een leuk onderwerp blijft het. Biertje? Avanschelven 4 jan 2004 01:02 (CET)

De woorden worden (volgens mij) zelfstandige naamwoorden. Dat dat in het Engels niet zo is bewijst alleen dat talen er verschillend mee omgaan. In het Duits is het net als in het Nederlands en worden ze - als ik me dat goed herinner - met een hoofdletter geschreven (nog maals, volgens mij). Serassot 4 jan 2004 01:13 (CET) (en nu sluit ik echt af)

In die zin zijn het m.i. znw. Mijn punt was (en blijft vooralsnog) dat verkleinwoorden weliswaar van bnw kunnen worden gemaakt, maar zelf nooit bnw kunnen zijn. Maar wel bijwoord. Mijn biertje is op, welterusten Fransvannes 4 jan 2004 01:06 (CET)

Daar kon je wel eens gelijk in hebben (zal ik nakijken). Serassot 4 jan 2004 01:13 (CET)

slipper(tje)

Als voorbeeld wordt slippertje genoemd als verkleinwoord van slipper. Dat lijkt mij niet juist. Ik denk eerder aan het werkwoord slippen, wat dat ook moge betekenen. Ergens langs slippen of zoiets...? – Maiella (overleg) 27 mei 2014 06:16 (CEST)

Verschillende betekenis

In de tekst staat "Sommige woorden hebben twee verkleinwoorden, elk met een eigen betekenis". Dit stukje zou volgens mij beter worden als er ook 2 of 3 voorbeelden bij zouden staan. Iemand suggesties? Er staat geen bron bij. Malderen (overleg) 17 mrt 2021 10:02 (CET)

Enkele suggesties...

heg - hegje, heggetje (van hegge)

neg - negje, neggetje (van negge?)

keg - kegje, keggetje

weg - wegje, weggetje

lob - lobje, lobbetje

pop - popje, poppetje

bloem - bloempje, bloemetje

_ DaafSpijker _overleg 17 mrt 2021 12:56 (CET)

Maar die hebben toch geen eigen betekenis? Vinvlugt (overleg) 17 mrt 2021 12:58 (CET)

Ook denk ik dat dit beter zou kunnen worden toegevoegd aan het kopje "andere betekenis". Deze sectie zou dan kunnen gaan over hoe verkleinwoorden een andere betekenis hebben dan het onverkleinde woord én daarna ingaan op hoe sommige verkleinwoordvormen (?) verschillen in betekenis. Malderen (overleg) 17 mrt 2021 10:07 (CET)