Openbaar lichaam

type bestuurseenheid in Nederland

Een openbaar lichaam is, in de bestuurlijke indeling van het Koninkrijk der Nederlanden, een overheidsorgaan met rechtspersoonlijkheid dat bijzondere bevoegdheden heeft en vastomlijnde taken uitvoert op een bepaald grondgebied of inhoudelijk terrein. Openbare lichamen vinden hun basis in de Grondwet, de hoogste nationale wet voor de Nederlandse staat, de belangrijkste zijn van oudsher het Rijk, de provincies, de gemeenten en de waterschappen (art. 123 t/m 132; art. 133). Later zijn op de voet van artikel 134 van de Grondwet openbare lichamen voor beroep en bedrijf en andere openbare lichamen ingesteld en opgeheven.[1]

Artikel 135 Grondwet bepaalt dat de wet regels geeft ter voorziening in zaken waarbij twee of meer openbare lichamen (gemeenten, provincies, waterschappen en de BES-eilanden) zijn betrokken, en dat daarbij in de instelling van een nieuw openbaar lichaam kan worden voorzien. Met wet wordt hier een gewone wet bedoeld (dus niet de Grondwet), dit voorschrift is uitgevoerd met de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr). Een openbaar lichaam is de meest gebruikte vorm van publiekrechtelijke samenwerking op basis van de Wgr.[2]

Sinds 2017 is er in de Grondwet met het nieuwe artikel 132a een nieuwe categorie openbare lichamen opgenomen, het 'Caribisch openbaar lichaam', waarop ook de grondwettelijke bepalingen voor gemeenten en provincies van toepassing zijn verklaard.

Huidige openbare lichamen bewerken

De volgende (bijzondere) gemeenten worden sinds 2010 als Caribisch openbaar lichaam bestuurd:

Bonaire, Sint Eustatius en Saba, ook wel de BES-eilanden genoemd, liggen in Caribisch Nederland; ze worden afzonderlijk van elkaar bestuurd.

Op basis van het Verdrag van Anholt is er onder meer het volgende grensoverschrijdende openbare lichaam:

De volgende organisaties worden als openbaar lichaam bestuurd:

Voormalige openbare lichamen bewerken

De volgende gebieden werden als openbaar lichaam bestuurd:

De volgende organisaties werden als openbaar lichaam bestuurd:

Zie ook bewerken