Mongools
Het Mongools is de moedertaal van de meeste inwoners van Mongolië, van wie de meesten het dialect van de Khalkha-Mongolen spreken. De taal wordt ook gesproken in de omliggende gebieden in provincies van China en Rusland. Het behoort tot de Mongoolse talen, die volgens sommige taalkundigen kunnen worden ondergebracht in de Altaïsche taalfamilie, waartoe ook het Turks behoort. Van de naar schatting 10 miljoen Mongolen wonen 6 miljoen in China, 3 miljoen in Mongolië en 650.000 in Rusland.
| Mongools | ||||||||||
| Naam (taalvarianten) | ||||||||||
| ||||||||||
Mongools (монгол)
| ||||
| Gesproken in | China, Kirgizië, Mongolië en Rusland | |||
| Sprekers | ca. 10 miljoen | |||
| Rang | ca. 90 | |||
| Taalfamilie | ||||
| Alfabet | Cyrillisch | |||
| Officiële status | ||||
| Officieel in | ||||
| Taalorganisatie | geen | |||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-1 | mn | |||
| ISO 639-2 | mon | |||
| ISO 639-3 | mon | |||
| ||||
Andere Mongoolse talen zijn het Kalmuks, dat gesproken wordt bij de Kaspische Zee, het Boerjatisch in Oost-Siberië, het Moghol in Afghanistan en een aantal kleinere talen in China.
SchriftBewerken
Het Mongools wordt in verschillende alfabetten geschreven. Het Mongoolse alfabet werd gecreëerd in de 12e eeuw en heeft sindsdien een aantal transformaties ondergaan. China is het enige land waar het Mongoolse alfabet wordt gebruikt in plaats van cyrillisch alfabet.
Het Mongoolse alfabet wordt in Mongolië niet vaak gebruikt, maar op de Mongoolse biljetten staan er wel zinnen in het Mongoolse alfabet.
In 1941 is het alfabet in Mongolië door een aangepast cyrillisch alfabet/(Russisch Mongools) vervangen. Dit alfabet is gelijk aan het Russische alfabet met als extra letters de ө (eu) en de ү (oe).
| Pos. | Cyrillisch | Naam | IPA | ISO 9 | Uitspraak |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Аа | а (aa) | a | a | a |
| 2 | Бб | бэ (bè) | p, p | b | b |
| 3 | Вв | вэ (vè) | w̜, w̜ʲ | v | v/w |
| 4 | Гг | гэ (gè) | ɡ, ɡʲ, ɢ | g | g (zoals in het Engels, Frans en Duits) |
| 5 | Дд | дэ (dè) | t, tʲ | d | d |
| 6 | Ее | е (je) | ji~jө | e | je |
| 7 | Ёё | ё (jo) | jɔ | ë | jo |
| 8 | Жж | жэ (djè) | tʃ | ž | zj |
| 9 | Зз | зэ (tzè) | ts | z | ts/z |
| 10 | Ии | и (ie) | i | i | i |
| 11 | Йй | хагас и (chagas ie, halve ie) | i | j | j |
| 12 | Кк | ка (ka) | kʰ, kʲʰ, x, xʲ | k | k |
| 13 | Лл | эл (èl) | ɮ, ɮʲ | l | l |
| 14 | Мм | эм (èm) | m, mʲ | m | m |
| 15 | Нн | эн (èn) | n, nʲ, ŋ | n | n |
| 16 | Оо | о (oo) | ɔ | o | o |
| 17 | Өө | ө (ö) | ө~o | ô | eu/ö (zoals in het Duits) |
| 18 | Пп | пэ (pè) | pʰ, pʰʲ | p | p |
| 19 | Рр | эр (èr) | r, rʲ | r | r |
| 20 | Сс | эс (ès) | s | s | s |
| 21 | Тт | тэ (tè) | tʰ, tʰʲ | t | t |
| 22 | Уу | у (oe) | ʊ | u | oe (vanuit de keel) |
| 23 | Үү | ү (ü) | u | ü | oe (voor in de mond) |
| 24 | Фф | фэ, фа, эф (fè, faa, èf) | f, pʰ | f | f |
| 25 | Хх | хэ, ха (chè, cha) | x, xʲ | h | g (zowel hard als zacht) |
| 26 | Цц | цэ (tsè) | tsʰ | c | ts |
| 27 | Чч | чэ (tjè) | tʃʰ | č | tsj |
| 28 | Шш | ша, эш (sja, èsj) | ʃ | š | sj |
| 29 | Щщ | ща, эшчэ (sjtja, èshtjè) | (ʃt͡ʃ)) | ŝ | sjtsj |
| 30 | Ъъ | хатуугийн тэмдэг (chatoegien tèmdèg, hard teken) | geen | ʺ | " (maakt de klinker ervoor harder van klank) |
| 31 | Ыы | эр үгийн ы (èr oegien ie, mannelijke ie) | i | y | ie |
| 32 | Ьь | зөөлний тэмдэг (tzeulnie tèmdèg, zacht teken) | ʲ | ʹ | ' (maakt de klinker ervoor zachter van klank) |
| 33 | Ээ | э (è) | e~i | è | è/ì |
| 34 | Юю | ю (joe) | jʊ, ju | û | joe |
| 35 | Яя | я (ja) | ja | â | ja |
Externe linkBewerken
- Funky Mongolian, enkele Mongoolse woorden
- Bolor Toli, een Engels-Mongools vertaalsite
|
Zie de Mongoolse uitgave van Wikipedia. |