Keldermans (bouwmeestersgeslacht)

bouwmeestersgeslacht

Het bouwmeestersgeslacht Keldermans, oorspronkelijk Van Mansdale (ook Van Mansdaele) was een Brabantse familie van architecten, glasschilders en beeldhouwers actief in de 15e en 16e eeuw, afkomstig uit Mechelen. Hun succes bestond erin dat zij een totaalconcept aanboden: zowel het ontwerp, als de uitvoering en de levering van bouwmaterialen. Ze bezaten een eigen steengroeve in Perk en een atelier in Mechelen aan de Dijle, waarlangs zij hun bouwmaterialen vervoerden. De plannen, tekeningen, berekeningen en kennis werden van generatie op generatie doorgegeven. Daardoor geleken de ontwerpen soms sterk op elkaar : bijvoorbeeld het paleis van de Grote Raad in Mechelen (onderdeel nu van het stadhuis) en het stadhuis van Middelburg of de Sint-Romboutstoren en zijn wat kleinere versie: de Sint-Jacobstoren in Antwerpen.

De Sint-Romboutstoren in Mechelen, bekendste bouwwerk van de familie Keldermans.
Gedenkplaat aan de Sint-Jan Evangelistkerk in Tervuren met vermelding van de familie Keldermans

De eerste in de rij was architect Jan II Keldermans, die samen met zijn kinderen en diens nakomelingen vooral roem verwierven met typisch Brabants Gotische stijl in zowel de bouwkunst als in de beeldhouwkunst. Zij waren niet enkel actief in het hertogdom Brabant, maar kregen ook geregeld opdrachten vanuit Holland en Zeeland. De meesten onder hen werden evenals hun grootvader stadsarchitect van Mechelen en de latere generatie schopte het zelfs tot hofarchitect bij keizer Karel V (ca. 1500-1530). Een van hen, Antoon III, werkte als beeldhouwer zelfs in Spanje aan de nieuwe kathedraal van Salamanca. Opvallend is dat zij volledig uit beeld verdwenen nadat de gotiek als bouwstijl uit de mode was gevallen. Sommigen maakten carrière in andere domeinen: Jan, de zoon van Matthijs II, schopte het tot secretaris van de Grote Raad van Mechelen, Anthonis de zoon van Rombout II werd schepen van de stad Antwerpen.

Het geslacht Keldermans werd bekend door het ontwerp en de bouw van de grote toren van de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen. Jan II komt het meest in aanmerking als de ontwerper, de architect en de belangrijkste bouwmeester[1]. Hij zou het begin van de werken echter zelf niet meer meemaken en de eerste steen werd bijgevolg gelegd onder toezicht van zijn zoon Andries. Andere telgen uit de familie Keldermans die achtereenvolgens de werken geleid hebben, zijn Antoon I, Antoon II, Rombout II en Laurens II.

De oorspronkelijke familienaam van het geslacht was Van Mansdale (ook, Van Mansdaele). De naam Keldermans werd door Jan II bedacht en in gebruik genomen, omdat het huis van de familie bekendstond als 'Het Kelderken' en hij als 'Jan van Het Kelderken' naambekendheid begon te verwerven. Sommigen hadden een hekel aan de bijnaam Keldermans en weigerden steevast hun plannen met die naam te tekenen en gebruikten dus hun echte naam Van Mansdale.

Stamboom van de familie Keldermans

bewerken
 
 
 
 
 
Jan I
(13451425)
Beeldhouwer
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pieter
 
 
Jan II
(13751445)
Architect
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Andries I
(14001488)
Architect
 
 
Rombout I
(14201489)
Glasschilder
 
Jan III
Beeldhouwer
 
Matthijs I
Beeldhouwer
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Antoon I
(c. 14401512)
Architect
 
 
 
Matthijs II
(fl. 14781495)
Beeldhouwer
 
 
Andries II
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Antoon II
(d. 1515)
Architect
 
Rombout II
(14601531)
Architect
 
Laurens I
(fl. 1485)
Beeldhouwer
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Laurens II
(d. 1534)
Architect
 
Johan Van Mansdale
(d. 1516)
Architect
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Marcelis
(c. 15001557)
Architect

Het Keldermans bouwmeestersgeslacht

bewerken

Lijst van bouwwerken (selectie)

bewerken
bewerken

Literatuur

bewerken
  • Herman Janse & J. H. van Mosselveld (red.), Keldermans – een architectonisch netwerk in de Nederlanden, Staatsuitgeverij: ’s-Gravenhage 1987, ISBN 90 12 05545 8
  • Kerkelijke bouwprojecten van de bouwmeesters uit de Keldermans-familie, Bianca van den Berg