Glycolyse

biologisch proces

Glycolyse is een proces in het cytoplasma van de cellen van een organisme waarbij glucose, met behulp van enzymen, in tien stappen wordt afgebroken tot pyruvaat; zie afbeelding hiernaast. Drie van de tien stappen zijn onomkeerbaar. Eén glucosemolecuul levert twee moleculen pyruvaat, doordat na de aldolase en isomerase stap alles keer twee gedaan wordt.

Glycolyse in 10 stappen. De cursief gedrukte benamingen zijn de enzymen die werkzaam zijn bij de stappen.

Glucose wordt door het organisme uit de vertering van polysachariden (zoals zetmeel) gevormd, waarna de glucose door het bloed naar de cellen wordt vervoerd.

Bij de glycolyse komt energie vrij, doordat ADP wordt omgezet in ATP, en NAD+ in NADH. De vrijkomende energie wordt op deze manier in moleculen ATP en NADH opgeslagen.

Er komt echter niet alleen energie vrij. Zoals in de afbeelding te zien is, wordt er bij de eerste twee reacties ATP gebruikt. Er worden per glucosemolecuul vier ATP-moleculen gevormd, wat neerkomt op een nettoresultaat van twee ATP-moleculen. De twee moleculen NADH kunnen in de elektrontransportketen worden omgezet in 1,5 ATP-moleculen per molecuul. De NADH-moleculen kunnen samen dus aanleiding geven tot vorming van drie moleculen ATP.

Pyruvaat kan verder verbrand (geoxideerd) worden in de citroenzuurcyclus of anaeroob omgezet worden in melkzuur of zoals bij veel gisten in ethanol en koolstofdioxide (CO2). Pyruvaat is de geoxideerde versie van pyrodruivenzuur.

Nederlandse en Engelse termen

bewerken

Hieronder volgt een opsomming van de bij de glycolyse betrokken enzymen en de gevormde tussenproducten.

Enzymen
Nederlandse naam Engelse naam
Hexokinase Hexokinase
Fosfohexo-isomerase Phosphoglucoisomerase
Fosfofructokinase Phosphofructokinase
Fructose-1,6-difosfaat-aldolase Fructose-1,6-bisphosphate aldolase
Triose-isomerase Triose phosphate isomerase
Glyceraldehyd-3-fosfaatdehydrogenase Glyceraldehyde 3-phosphate dehydrogenase
Glycerinezuur-1-fosfaatkinase Phosphoglycerate kinase
Fosfoglyceromutase Phosphoglycerate mutase
Enolase Enolase
Pyrodruivenzuurkinase of pyruvaatkinase Pyruvate kinase
Tussenproducten
Nederlandse naam Engelse naam
Glucose Glucose
Glucose-6-fosfaat Glucose-6-phosphate
Fructose-6-fosfaat Fructose-6-phosphate
Fructose-1,6-difosfaat Fructose-1,6-biphosphate
Dihydroxyacetonfosfaat Dihydroxyacetonephosphate
Glyceraldehyd-3-fosfaat Glyceraldehyde 3-phosphate
Glycerinezuur-1,3-difosfaat 1,3-bisphosphoglycerate
Glycerinezuur-3-fosfaat 3-phosphoglycerate
Glycerinezuur-2-fosfaat 2-phosphoglycerate
Enolpyrodruivenzuurfosfaat Phosphoenolpyruvate
Pyrodruivenzuur Pyruvic acid
Melkzuur Lactic acid

Zie ook

bewerken
Zie de categorie Glycolysis van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.