Wikipedia

Gerrit van Rijt

Nederlands priester en amateurfotograaf

Johannes Gerardus ("Gerrit") van Rijt (Meijel, 2 april 1870 – Maastricht, 9 september 1959) was een rooms-katholiek priester en aalmoezenier, die vooral van betekenis is geweest voor de jeugdzorg in Limburg. Door zijn benoeming in 1947 tot geheim kamerheer van de paus droeg hij de titel monseigneur. Van Rijt was een groot deel van zijn leven fervent amateurfotograaf. Zijn bewaard gebleven foto's zijn van belang voor de geschiedenis van de fotografie in Limburg en de geschiedenis van de stad Maastricht.

Gerrit van Rijt
mgr. Johannes Gerardus van Rijt
Gerrit van Rijt, geportretteerd door J. van den Eerenbeemt (Atelier P. Stutz, Maastricht), ca. 1906
Priester van de Rooms-Katholieke Kerk
Wapen
Geboren 2 april 1870
Plaats Meijel
Overleden 9 september 1959
Plaats Maastricht
Wijdingen
Priester 30 maart 1895
Loopbaan
1895-1910 kapelaan Sint-Matthiaskerk
1900-1950 lid Maastrichtse Voogdijraad
1903-1929 directeur Patronaatstekenschool voor jeugdige werklieden
1910-1921 kapelaan Sint-Martinuskerk
1910-? secretaris Vereeniging Ambachtsschool voor Maastricht en omstreken
1921-1950 inspecteur R.K. Nijverheidsonderwijs
1922-1959 directeur opvanghuizen Soeurs de la Miséricorde
1923-1950 secretaris Liefdewerk voor Kinderbescherming
1924-1950 voorzitter Vereniging Roomse Zorg voor het verwaarloosde kind
1929-1950 oprichter, vanaf 1931 secretaris Katholiek Verbond voor Kinderbescherming
Portaal  Portaalicoon   Christendom

Levensloop bewerken

Gerrit van Rijt was de enige zoon van de landbouwer-rentenier Lambert van Rijt (1833-1923) en zijn vrouw Arnoldina van Bree (1834-1910).[noot 1] Hij groeide op in de buurtschap De Donk van het Peeldorp Meijel, op de grens van Brabant en Limburg. Hij bezocht de openbare lagere school in Meijel (1876-1883) en daarna, als internaatsleerling, het Bisschoppelijk College in Roermond (1883-1889). Na een tweejarige tussenopleiding aan het kleinseminarie Rolduc vervolgde hij zijn studies aan het grootseminarie Roermond (1891-1895).[2]

Op 30 maart 1895 ontving hij te Roermond uit handen van mgr. Boermans de priesterwijding, waarna hij zijn eerste heilige mis opdroeg in Meijel op 14 april 1895. Als parochiegeestelijke bracht hij het niet verder dan kapelaan, van 1895 tot 1910 in de Sint-Matthiasparochie in Maastricht en van 1910 tot 1921 in de Sint-Martinusparochie in Wyck. Het was al snel duidelijk dat zijn ambities elders lagen. In de Sint-Matthiasparochie, in de overbevolkte arbeidersbuurt Boschstraatkwartier, werd hij geconfronteerd met de erbarmelijke leefomstandigheden van de meesten van zijn parochianen.[noot 2] Gerrit van Rijt ontpopte zich in deze armste parochie van Maastricht als een sociaal bewogen geestelijk leidsman. Vooral de jeugdzorg had zijn aandacht, met name het jongenspatronaat.[3]

 
Van Rijt, linksonder, met bestuur en docenten van de Ambachtsschool, 1912

Van Rijts interesse voor het onderwijs en de jeugdzorg begon al vroeg. Reeds op zestienjarige leeftijd richtte hij een schooltje op voor kinderen van de Neerkant op de Schans.[noot 3] In Maastricht was Van Rijt vanaf 1903, naast kapelaan, directeur van de Patronaatstekenschool voor jeugdige werklieden, die in 1892 was opgericht door rector Martin Rutten en Fons Olterdissen.[5] Hij zette zich tevens in voor de oprichting van de Maastrichtse ambachtsschool.[noot 4] Vanaf 1921 was hij bisschoppelijk inspecteur van het rooms-katholiek nijverheidsonderwijs voor jongens en meisjes, lange tijd de enige functie in zijn soort in Nederland. Een jaar later, in 1922, werd hij directeur van een drietal opvanghuizen van de Soeurs de la Miséricorde ("Zusters van Barmhartigheid") in Maastricht.[noot 5] Van Rijt was verder betrokken bij verschillende initiatieven op het gebied van de kinderbescherming in Limburg. Zo was hij voorzitter van de zuidelijke kring van het Katholiek Verbond voor Kinderbescherming. Op 17 juni 1947 vierde hij zijn zilveren jubileum als directeur van de tehuizen van de Zusters van de Miséricorde. Bij die gelegenheid werd hij benoemd tot geheim kamerheer van de paus (met de titel "monseigneur" en het recht om "klein paars" te dragen). In 1950 ging de tachtigjarige Van Rijt met emeritaat, maar zijn werk voor de Zusters van Barmhartigheid zette hij voort tot zijn dood.[7]

Gerrit van Rijt overleed op 89-jarige leeftijd in Maastricht. Zijn uitvaart werd bijgewoond door tal van geestelijke en wereldlijke autoriteiten, waaronder een afvaardiging van het Ministerie van Justitie.[8]

Onderscheidingen bewerken

Nalatenschap bewerken

Gerrit van Rijts naam werd in 1947 verbonden aan de te Roermond gevestigde Mgr. J.G. van Rijt-Stichting met verscheidene tehuizen voor kansarme jongeren, waaronder Huize Mariënwaard in de Maastrichtse buurt Nazareth en het voogdijgesticht Sint-Lodewijk ("St. Ludwig") in Vlodrop.[9][10] De tehuizen zijn inmiddels opgeheven of overgegaan in andere handen. Het vermogen wordt beheerd door de in 1981 opgerichte Stichting Fonds Welzijnswerk in 's-Hertogenbosch.[11]

Gerrit van Rijt was met name in zijn jonge jaren een fervent amateurfotograaf. Zo fotografeerde hij tussen 1898 en 1916 in Meijel, wat voor dit dorp de oudst bewaard gebleven beelden opleverde. Mogelijk werd hij omstreeks 1897 lid van de enkele jaren eerder opgerichte Maastrichtsche Amateur Fotografen Vereeniging (MAFV). Een deel van zijn Maastrichtse foto's betreft 'schilderachtige' sfeerbeelden, zoals die ook door andere amateurfotografen zijn gemaakt.[12] Daarnaast had hij oog voor belangwekkende gebeurtenissen, zoals de militaire manoeuvres in Zuid-Limburg (1901), het bezoek van koningin Wilhelmina en prins Hendrik (1903), de onthulling van het standbeeld van Minckelers (1904) en de bouw van de Ambachtsschool (1911-1912), en was hij een verdienstelijk portretfotograaf.[13]

Van de amateurfoto's van Van Rijt zijn circa 175 opnamen bewaard gebleven (stand 2021), een tiental in de collecties van de Meijelse Heemkundevereniging "Medelo" en de overige bij het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg te Maastricht.[14]

  •  
    Vier vrouwelijke leden van het gezin Van Rijt, Meijel, ca. 1900
  •  
    Knapenkoor van de Sint-Matthijskerk, Maastricht, ca. 1900
  •  
    Marktdag op de Markt in Maastricht, ca. 1900
  •  
    Militaire parade op de Markt, Maastricht, 1901
  •  
    Koninklijk bezoek, Lage Kanaaldijk, Maastricht, 1903
  •  
    Zusters Onder de Bogen in het Twaalf Apostelenhuis, Maastricht, ca. 1907
  •  
    Stoomsteenfabriek Belvédère nabij Caberg, 1908

Externe links bewerken

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gerrit_van_Rijt&oldid=67164084"