Gebruiker:Brya/Voorstel taxoboxen voor angiospermen

Op verzoek een voorstel voor taxonomie van de Angiospermae in taxoboxen en/of in categoriën.

Hier komen twee verschillende aspecten bij kijken.

1. conceptueel: welke groepen te onderscheiden?
2. namen. Welke namen te gebruiken voor die groepen?

.

Conceptueel: groepen

1. De hoofdgroep die hier aan de orde is, is conceptueel geen probleem, dit zijn in het engels de "flowering plants". Een tweede is hoe deze groep op nl.wikipedia moet heten. Zie hieronder.
2. Deze "flowering plants" zijn te plaatsen in "het plantenrijk", de "planten".
3. Voor de rangen van "familie" en "orde" is er geen kennelijk probleem. Overeengekomen is om APG 2 te gebruiken, dat relatief eenduidig is.

Wat aandacht verdient is het terrein boven de rang van orde.

flowering plants

Het gaat dus om de onderverdeling van de "flowering plants". Bij Cronquist en eigenlijk alle overige systemen van vóór, zeg, 1990 was er een onderverdeling in tweeën, de dicotylen en monocotylen (onder allerlei verschillende namen). In APG is die tweedeling weggevallen. APG (1 en 2) hanteert een fylogenetische boom met daarin een aantal te onderscheiden groepen. Deze groepen hebben om de voor de hand liggende redenen geen formele namen gekregen maar informele namen die geen betrekking hebben op een rang maar op een groep (of eigenlijk een clade): voor namen zie hieronder.

Voor de fylogenetische boom van APG 2 zie fig 1 in de rechtermarge.

Voor de goede orde: een fylogenetische boom is te lezen door deze te beschouwen als een mobiel (die aan het plafond hangt). En wel een mobiel waarin alle verticale elementen als vrijdraaiend assen funtioneren, waaromheen de horizontale leggers kunnen draaien. Bovendien zijn de horizontale leggers in- en uitschuifbaar, naar behoefte. Een plaatje is een tweedimensionele ordening, van iets dat eigenlijk vrij kan bewegen. Afstanden moeten gemeten worden langs de zwarte lijnen, niet in vogelvlucht.

Deze APG 2 boom is uiteen te leggen in de volgende groepen in volgorde van grootte (namen volgens APG):

• de "eudicots": dit zijn de bulk van de vroegere dicotylen, met de kenmerken die voor dicotylen in de schoolboekjes staan: twee cotylen, vier- of vijftallige bloemen, een pollentype met drie openingen (of een type daarvan afgeleid).
• de "monocots": dit zijn zonder meer de monocotylen van vroeger, die dan overigens niet zonder meer één cotyl hebben of paralelnervig blad, maar dat hadden ze toch al niet. Wel hebben ze drietallige bloemen en een pollentype met één opening (of een type daarvan afgeleid).
• de "magnoliids" (evt "magnoliid complex"): dit is nog een vrij forse groep van een aantal ordes veelal houtige planten, vaak bomen. Vroeger waren het de meest primitieve dicotylen. Deze hebben drietallige bloemen en een pollentype met één opening (of een type daarvan afgeleid).
• helemaal basaal is een aantal kleine ordes (Amborella, Nymphaeaceae, Austrobaileyales) deze vormen drie bijeen gelegen holofyletische groepen of één parafyletische groep.
• op gelijke hoogte als de "magnoliids" en "monocots" zijn er de Chloranthaceae (tot 75 soorten)
• tussen de "magnoliids" plus "monocots" aan de ene kant en de "eudicots" aan de andere kant is er dan het genus Ceratophyllum (zes soorten)

Binnen de eudicots zijn verdere duidelijke groepen te onderscheiden, maar er blijven dan telkens wel "restjes" over. Dit is in feite ook het geval in de hoofdboom met de restjes: Amborella, Nymphaeaceae, Austrobaileyales, Chloranthaceae, Ceratophyllum. Deze zijn moeilijk aan te duiden: elke groepering zou parafyletisch zijn.

Dus als wikipedia ook APG wil gaan volgen boven het nivo van orde zijn dit de groepen waarmee gewerkt moet worden. Overigens wil ik ten overvloede opmerken dat het grote voordelen heeft niet te werken met rangen en namen maar om eenvoudigweg een plaatje van deze fylogenetische boom in elke taxobox te zetten, en dan in de boom aan te duiden waar het betreffende taxon thuishoort.

Namen

De ICBN bepaalt dat voor namen boven de rang van familie:

• het prioriteitsbeginsel niet dwingend geldt, maar enkel aanbevolen wordt.
• Ook bepaalt de ICBN dat zowel namen gebaseerd op de naam van een genus (Pinophyta) als beschrijvende namen (Coniferae) gebruikt mogen worden.

De groep die boven is aangeduid als "flowering plants" kan formeel volgens de ICBN worden aangeduid met een naam gebaseerd op de naam van een genus (dit zal dan zijn Magnoliophyta of Magnoliopsida) of met een beschrijvende naam (dit zal dan zijn Angiospermae of Anthophyta). Als gekozen wordt volgens een niet formele naam heet de groep in het engels "flowering plants" of "angiosperms". In het nederlands zijn gangbare namen: "bedektzadigen", "bloeiende planten", "bloemplanten" en uiteraard "angiospermen".

Voor de rangen tussen "orde" en "flowering plants" worden door de APG eigenlijk nooit formele namen gebruikt. Redenen daarvoor zullen zijn: 1) de exacte verhoudingen tussen de diverse groepen is nog tamelijk in beweging ; 2) het uitvechten van welke formele naam bij welke groep zou horen kost maar energie die beter elders besteed kan worden, vooral ook als dat herhaaldelijk bijgesteld zou moeten gaan worden; 3) de meeste leden van de APG denken in termen van bomen en communiceren het makkelijkst door over "clades" te praten en 4) de informele namen voldoen prima en zijn op brede schaal ingevoerd.

Stel, hypothetisch, dat de bovengenoemde zes groepen opgenomen gaan worden in een taxobox (nogmaals, het opnemen van een echte fylogenetische boom in een taxobox is het overwegen waard) onder welke naam moet dat dan?

• mogelijkheid 1. Met de engelse namen (eudicots, monocots, magnoliids, "basal families"/palaeoherbs (plus Chloranthaceae, Ceratophyllales))
• mogelijkheid 2. Met een nederlandse vertaling. Aangezien het engelse "monocots" het geaccepteerde nederlandse equivalent van "monocotylen" kent is iets denkbaar als eudicotylen, monocotylen, magnoliëden, "basale families"/paleokruiden (plus Chloranthaceae, Ceratophyllales))
• mogelijkheid 3. Gokken wat de formele wetenschappelijke namen zouden gaan worden als die ooit gepubliceerd zouden gaan worden. Aangezien "monocots" de oude monocotylen zijn zullen voor deze groep Liliopsida/Liliidae en Monocotyledones hoge ogen gooien. De "eudicots" worden dan mogelijk Rosopsida/Rosiidae (of Asteropsida/Asteriidae) of eventueel Eudicotyledones. De "magnoliids" worden dan mogelijk Magnoliopsida/Magnoliidae) Wat de naam van de "basale families" gaat worden durf ik zelfs niet te gokken.

Concreet

Het lijkt praktisch om de vijf losse eenheden (Amborella, Nymphaeaceae, Austrobaileyales, Chloranthaceae, Ceratophyllum) ook maar als eigen orde te benoemen (evt. "ongeplaatst"). Eventueel kunnen de eerste drie samen genomen worden (bijvoorbeeld als "basal families"). Drie voorstellen voor de namen boven het nivo van orde:

Voorstel 1

Helemaal Engels, van hoog naar laag:

• plants
• angiosperms / flowering plants
• eudicots + monocots + magnoliids (+ "basal families")
• orde-nivo

Voorstel 2

Helemaal Nederlands, van hoog naar laag:

• planten
• angiospermen / bedektzadigen / bloeiende planten
• eudicotylen + monocotylen + magnoliëden (+ "basale families")
• orde-nivo

Voorstel 3

Mengvorm, naar keuze, de goed ingevoerde termen gebruikend:

• Plantae
• angiosperms / Angiospermae / Magnoliophyta
• eudicots + monocots + magnoliids (+ "basal families")
• orde-nivo

In een taxobox

Als rang tussen orde en stam is dan te denken aan iets als "APG-groep", "APG-naam", etc.

Het moge duidelijk zijn dat ik de voorkeur geef aan "angiospermen" (of het engelse of wetenschappelijke equivalent) boven de andere mogelijkheden: het is tenslotte ook de "Angiosperm Phylogeny Group" waarvan het schema geadopteerd wordt (niet de "Magnoliophyta Phylogeny Group").

Ook ben ik niet zo erg voor dubbel: èn wetenschappelijk èn een vertaling lijkt mij verwarrend. De waarde van een taxobox ligt in het geven van informatie in één oogopslag, niet in een hoop leeswerk. Brya 27 okt 2005 10:52 (CEST)

---

---

Je hebt een hoop werk verzet om tot een goede indeling te komen. Waarvoor mijn dank. Mijn voorkeur in de taxobox gaat uit van de Latijnse naam met daarachter de nederlandse naam als die bestaat. Dit is tot nu toe steeds toegepast. Dus Plantae (Planten), Angiospermae (Bedektzadigen) enz. Het is de Nederlandse Wikipedia!Rasbak 28 okt 2005 20:38 (CEST)

Ik zie dat ik weer te vroeg ben. Het is logisch te wachten tot de nieuwe Heukels gepresenteerd wordt (van de week): dat maakt de discussie makkelijker. Brya 30 okt 2005 19:10 (CET)

Ik moet toegeven dat ik niet al te veel weet van plantensystematiek, maar op basis van jouw tekst lijkt dit me het beste:

Laurales
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Angiospermae (Bedektzadigen) Klasse: Eudicots/Monocots/Magnoliids
Orde
Laurales ???
Portaal    Biologie

(ik weet niet tot welke groep de Laurales behoort) Eventueel kan in plaats van "klasse" hier een andere benaming ("Informele groep") of zo worden gebruikt. Dat wil ik dan wel in Sjabloon:Taxobox zetten.

Verder merk ik op dat je de hogere taxa consequent cursief schrijft. Dat is in de zoölogie ongebruikelijk; alleen geslacht en soort worden cursief geschreven. Is het algemeen geaccepteerd bij botanici om de hogere taxa cursief te schrijven? Als dat niet zo is, is met misschien beter om ze niet cursief te schrijven, voor een grotere eenvormigheid. Ucucha (overleg) 2 nov 2005 13:30 (CET)

Om met het laatste punt te beginnen. Het is niet algemeen geaccepteerd bij botanici om de hogere taxa cursief te schrijven, maar niet ongebruikelijk, en de ICBN doet het wel.

De Laurales horen inderdaad tot de magnoliids.

Aangezien APG geen formele rangen gebruik is de aanduiding "Klasse" hier niet correct en/of handig.

Ik was heel benieuwd hoe de Heukels dit zou aanpakken en ik zie dat die gebruikt: ANITA-groep, eenzaadlobbigen, Ceratophyllales, magnoliiden, primitieve tweezaadlobbigen en geavanceerde tweezaadlobbigen (met dan daarbinnen nog weer subgroepen). Merk op dat de Heukels hierbij "tweezaadlobbigen" gebruikt als vertaling van "eudicots" ("geavanceerde tweezaadlobbigen" = "core eudicots" en "primitieve tweezaadlobbigen" = het deel van de "eudicots" die niet tot de "core eudicots" horen, dus voornamelijk de Ranunculales).

NB de ANITA groep zal parafyletisch zijn. Brya 4 dec 2005 19:49 (CET)