AGM-12 Bullpup

(Doorverwezen vanaf GAM-83 Bullpup)

De AGM-12 Bullpup was een Amerikaanse lucht-grondraket die van 1959 tot 1978 operationeel was. Ze was de eerste in serie gebouwde Amerikaanse lucht-grondraket. Ze werd in groten getale gebruikt door de luchtstrijdkrachten van de Verenigde Staten, diverse NAVO-lidstaten en andere landen.

AGM-12 Bullpup
AGM-12B
Algemeen
Land Verenigde Staten
Producent Martin Marietta
Type lucht-grondraket
Productiejaren 1955-1978
Platform gevechtsvliegtuig
Gebruikers U.S. Navy, U.S.A.F. USMC, Australië, Denemarken, Griekenland, Israël, Noorwegen, Taiwan, Turkije, Verenigd Koninkrijk
Varianten AGM-12A, B, C, D, E
Maten
Diameter 30-46 cm
Spanwijdte 0,94 - 1,22 m
Lengte 3,2 - 4,14 m
Gewicht 259 - 810 kg
Snelheid Mach 1,8
Bereik 11-16 km
Specificaties
Aandrijving raketmotor met vaste brandstof (AGM-12A)
raketmotor met vloeibare brandstof
Geleiding manueel via radiosignalen
Springkop conventioneel (113 tot 453 kg) of nucleair (AGM-12D)
Een FJ-4B Fury van de U.S. Navy lanceert een Bullpup.

Beschrijving bewerken

De Bullpup had een cilindervormige romp met een kegelvormig uiteinde. Vooraan bevond zich de besturing, daarachter de springlading, en achteraan de raketmotor. Aan de voorkant waren vier bestuurbare canard-vleugels bevestigd en aan de achterkant vier trapezoïdale vleugels in X-configuratie, die voor de nodige stabiliteit tijdens de vlucht zorgden. De raket werd na lancering manueel geleid door de piloot of de boordschutter van het vliegtuig. Met radiosignalen moest die het tuig naar het doelwit leiden. Dit had het nadeel dat de schutter de raket moest blijven volgen met zijn vizier. Bij de eerste versie (AGM-12A) moest het vliegtuig bovendien in een rechte lijn naar het doelwit blijven vliegen. De AGM-12B had verbeterde elektronica, waardoor het vliegtuig enigszins van de koers van de Bullpup kon afwijken zonder radiocontact te verliezen. Maar het systeem bleef kwetsbaar voor luchtafweergeschut.

De eerste versie van de Bullpup, de AGM-12A, had een raketmotor met vaste brandstof van de firma Aerojet-General. Latere versies hadden een motor met vloeibare brandstof: de Thiokol LR-58 in de AGM-12B en Thiokol LR-62 in de grotere AGM-12C en D. De AGM-12D had een nucleaire lading, de andere versies een conventionele springkop (114 kg bij de AGM-12B en 454 kg bij de AGM-12C).

Geschiedenis bewerken

De Bullpup was een initiatief van de United States Navy. Uit de Koreaanse oorlog was de behoefte naar voor gekomen voor een effectief wapen om vaste gronddoelen zoals bruggen met precisie uit te schakelen vanuit de lucht, ook met vliegtuigen die vanop vliegdekschepen opereerden. Martin kreeg in de herfst van 1954 een contract voor de ontwikkeling van een geleide lucht-grondraket, aangeduid als ASM-N-7 Bullpup.

De eerste versie, ASM-N-7/AGM-12A, had een diameter van 30 cm, was 3,3 m lang en werd aangedreven door een Aerojet-General raketmotor met vaste brandstof. Ze werd in april 1959 in dienst genomen door A-4 Skyhawk vliegtuigen aan boord van USS Lexington (CV-16). Volgens het magazine Flight werden er eind 1958 reeds bijna 600 stuks per maand geproduceerd aan een stukprijs van 5000 dollar.[1]

De U.S. Air Force had ondertussen ook belangstelling gekregen voor een dergelijk wapen. Onder de naam White Lance kreeg Martin een contract voor de ontwikkeling van een zwaardere, geavanceerde versie van de Bullpup, die ook met een nucleaire springkop kon uitgerust worden. De aandrijving gebeurde door een raketmotor met vloeibare brandstof. Toen de ontwikkeling van deze raket, de GAM-79, te lang duurde, kocht de USAF de ASM-N-7 aan, die ze de benaming GAM-83 gaf. Het White Lance-project zou uiteindelijk opgaan in de GAM-83. De ASM-N-7 en de GAM-83 zouden vanaf 1963 beide de benaming AGM-12A krijgen.

De US Navy besloot om de Bullpup ook met vloeibarebrandstofraketten uit te rusten. Dat resulteerde in de ASM-N-7A Bullpup A (later AGM-12B) met een Thiokol LR58 van 53 kN stuwkracht. Hierna werd een zwaardere en grotere ASM-N-7B/AGM-12C Bullpup B ontwikkeld, die een 453 kg zware springkop had, en een verbeterde raketmotor: de Thiokol LR62 met 147 kN stuwkracht. De USAF van haar kant ontwikkelde de GAM-83B/AGM-12D, die een nucleaire springkop had. Hiervan zijn er slechts 100 gebouwd.[2]

De laatste versie was de AGM-12E, die in 1966/1967 in dienst kwam. Ze was afgeleid van de AGM-12C, waarvan de springkop was vervangen door een clusterbom met 800 tot 830 BLU-26/B "bomblets".

Hoewel Martin de Bullpup ontwikkelde, zijn de meeste Bullpups gebouwd door de firma Maxson Electronics. De Bullpup werd ook onder licentie gebouwd door een Europees consortium waarvan Kongsberg Våpenfabrikk in Noorwegen, de Havilland Aircraft Company in het Verenigd Koninkrijk, evenals Denemarken en Turkije deel uitmaakten.

Overzicht varianten bewerken

actuele benaming (vanaf 1963) oude benaming (tot 1963)
AGM-12A ASM-N-7 (Navy)
GAM-83 (Air Force)
AGM-12B ASM-N-7A (Navy)
GAM-83A (Air Force)
AGM-12C ASM-N-7B (Navy)
AGM-12D GAM-83B (Air Force)
AGM-12E -

Gebruikers bewerken

Vliegtuigen bewerken

Volgende vliegtuigen konden uitgerust worden met de AGM-12 Bullpup:

Zie de categorie AGM-12 Bullpup van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.