ExxonMobil

bedrijf in Verenigde Staten van Amerika

Exxon Mobil Corporation of ExxonMobil (NYSE: XOM), hoofdkantoor in Irving, Texas, VS, is een olieproducent en is ontstaan op 30 november 1999, door de fusie van Exxon en Mobil, maatschappijen die ieder op zich waren voortgekomen uit de opbraak van Standard Oil in 1911 na een antitrustproces. Exxon kwam voort uit Standard Oil of New Jersey en Mobil Oil uit Standard Oil of New York. Het behoort tot de 'Supermajor'-maatschappijen, de zes grootste staatsonafhankelijke oliemaatschappijen.

Exxon Mobil Corporation
Logo
ExxonMobil
Beurs NYSE: XOM
Oprichting 1999 door fusie van Exxon en Mobil
Oprichter(s) John D. Rockefeller
Eigenaar The Vanguard Group
Sleutelfiguren Darren Woods (CEO)
Land Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Hoofdkantoor Irving, Texas
Werknemers 61.500 (jaareinde 2023)
Producten brandstof
smeerolie
chemicaliën
Industrie olie-industrie
Omzet/jaar US$ 345 miljard (2023)
Winst/jaar US$ 36,0 miljard (2023)
Markt­kapitalisatie US$ 519 miljard (2 aug. 2024)
Website exxonmobil.com
Portaal  Portaalicoon   Economie

Activiteiten

bewerken

ExxonMobil is een van de grootste oliemaatschappijen ter wereld. De activiteiten zijn in vier onderdelen verdeeld: upstream, downstream, chemie en speciale producten. De bijdrage van de olie- en gaswinning aan de totale concernwinst lag gemiddeld iets boven de 60% in 2022 en 2023.

ExxonMobil is betrokken bij alle vormen van olie- en gaswinning, op land en ter zee en conventioneel en niet-conventioneel in 40 landen wereldwijd. Het bedrijf is betrokken . De winning van olie uit teerzanden en schalie-olie en -gas behoren tot de laatste. Belangrijke projecten waarbij het is betrokken zijn, onder andere, teerzanden in Canada, in de Golf van Mexico, in zee voor Guyana, voor de Afrikaanse kust van Nigeria en Angola en het megagasveld North Field in Qatar. De gaswinning in Nederland, via een 50%-belang in de Nederlandse Aardolie Maatschappij, was heel belangrijk, maar door het einde van de productie uit het Groningenveld is dit veel minder relevant geworden.

In oktober 2023 werd de overname van Pioneer Natural Resources aangekondigd.[1] ExxonMobil voldoet de overnamesom in eigen aandelen. Het bod heeft een waarde van US$ 59,5 miljard en verder neemt ExxonMobil schulden over van US$ 5 miljard. Het is de grootste acquisitie sinds de overname van Mobil in 1999. Pioneer wint schalieolie in het westen van Texas en na de overname verdubbelt de oliewinning van ExxonMobil in deze regio naar 1,3 miljoen vaten olie-equivalent per dag in 2023.[1] Op basis van de bestaande plannen zal dit verder stijgen naar zo'n 2 miljoen vaten in 2027.[1]

Voor de downstreamactiviteiten beschikt de maatschappij over 16 raffinaderijen geheel of gedeeltelijk in eigendom.[2] Het aandeel in de capaciteit is zo'n 4,5 miljoen vaten olie per dag. De helft van de capaciteit staat in Noord-Amerika, vooral in de staten Texas en Louisiana aan de kust van de Golf van Mexico. In Europa staat een kwart van de capaciteit en de rest in het Midden-Oosten en Verre-Oosten.[2] Er zijn ruim 19.000 benzinestations die motorbrandstoffen verkopen onder de merknamen Exxon, Esso en Mobil. Hiervan zijn er ruim 600 in eigendom.

Naast de raffinaderijen staan veelal chemische complexen. De chemie-activiteiten zijn geconcentreerd in drie regio’s, namelijk bij de Noord-Amerikaanse raffinaderijen aan de Golfkust, in Frankrijk en België, in Singapore en het Midden-Oosten. Per jaar verkoopt het bedrijf circa 25 miljoen ton aan chemicaliën.[2]

ExxonMobil in Nederland

bewerken
Bioscoopjournaal uit 1968 over de nieuwe raffinaderij van Mobil Oil in het westelijk havengebied te Amsterdam.

Het Benelux-hoofdkantoor van ExxonMobil staat in Breda. In Nederland werken er 1675 mensen voor ExxonMobil, die onder meer actief is met de merknamen Esso en Mobil.

  • ExxonMobil heeft een raffinaderij in de haven van Rotterdam, waarvan de bouw begon in 1958. Deze raffinaderij is een van de modernste ter wereld en omvat een Flexicoker, Hydrocracker, waterstoffabriek en zeer omvangrijke ontzwaveling, waarmee alle stookolie wordt omgezet naar lichtere producten. Vlak daarnaast staat een fabriek voor aromatische koolwaterstoffen. In Rotterdam is er ook de Rotterdam Plasticizers & Intermediates Plant, die drie fabrieken omvat: een oxo-alcoholfabriek in de Europoort, een ftaalzuuranhydridefabriek en een weekmakerfabriek, beide in de Botlek. De eerste twee fabrieken produceren de grondstoffen voor de weekmakersfabriek.
  • In Pernis heeft ExxonMobil een smeerolie-mengfabriek. Van 1995 tot 2009 had ExxonMobil ook een fabriek voor esters in Amsterdam.
  • Verder neemt ExxonMobil voor 50% deel in de Nederlandse Aardolie Maatschappij en heeft in een joint venture met DSM een LDPE-fabriek in Geleen.

ExxonMobil in België

bewerken

In België heeft ExxonMobil drie productievestigingen:

Resultaten

bewerken

De ontwikkeling van de omzet en winst is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van de olieprijs op de wereldmarkt. De eigen productie van olie en aardgas is licht gedaald in de laatste vijf jaren. In 2020 leed ExxonMobil een groot verlies, dit was de eerste maal in 40 jaar. Grote afschrijvingen op olie- en gasvelden en een sterk gedaalde vraag naar brandstoffen door de coronapandemie drukten het resultaat in de rode cijfers.[3] Het oliebedrijf kondigde extra reorganisaties aan om de kosten met US$ 3 miljard op jaarbasis te drukken waarmee de totale kostenbesparingen op US$ 6 miljard uitkomen in 2023.

Jaar[4] Omzet
(×miljoen)
Nettoresultaat
(×miljoen)
Aantal
werknemers
Olieproductie
(×1000 vaten/dag)
Gasproductie
(×miljoen cf/dag)
Productie in BOE
(×1000 vaten/dag)
1960[5] US$ 7911 US$ 630
1970 US$ 14.930 US$ 1048
1980 US$ 79.107 US$ 4295
1990 US$ 86.656 US$ 3510
2000 US$ 163.881 US$ 7910
2010 US$ 370.125 US$ 30.460 83.600 2422 12148 4447
2011 US$ 467.029 US$ 41.060 82.100 2312 13162 4506
2012 US$ 453.123 US$ 44.880 76.900 2185 12322 4239
2013 US$ 420.836 US$ 32.580 85.100 2202 11836 4175
2014 US$ 194.105 US$ 32.520 83.600 2111 11145 3969
2015 US$ 259.488 US$ 16.150 75.600 2345 10515 4097
2016 US$ 218.608 US$ 7840 72.700 2365 10127 4053
2017 US$ 237.162 US$ 19.710 71.200 2283 10211 3985
2018 US$ 279.332 US$ 20.840 71.000 2266 9405 3833
2019 US$ 264.938 US$ 14.340 74.900 2386 9394 3952
2020 US$ 181.502 US$ –22.440 72.000 2349 8471 3761
2021 US$ 285.640 US$ 23.040 63.000 2289 8537 3712
2022 US$ 413.680 US$ 55.740 62.000 2354 8295 3737
2023 US$ 344.582 US$ 36.010 62.000 2449 7734 3738

Controverses

bewerken
 
De bovenkant van de Seward Pole in het Saxman Totem Park in Saxman, Alaska

De grootste milieuramp waar (toen nog) Exxon verantwoordelijk voor was, waren de gevolgen van de aanvaring van de Exxon Valdez in 1989[6]: de olieramp in Prince William Sound. Als symbool voor de niet afgeloste schuld van 5 miljard dollar aan schadevergoeding is in 2007 in Cordova, Alaska, een schandpaal opgericht met daarop de beeltenis van voormalig Exxon-topman Lee Raymond. Zo'n 25 jaar na het ongeval zijn er nog steeds grote stukken kust waar het negatieve effect van de olieramp op het ecosysteem duidelijk zichtbaar is.[7]

In 2001 kwam ExxonMobil in opspraak vanwege mensenrechtenschendingen van militairen die ze hadden ingehuurd ter bewaking van een gasveld en pijpleiding in Indonesië. De militairen maakten zich schuldig aan verkrachting, marteling en moord.[8]

Op 26 mei 2021 stemden de aandeelhouders voor opname in de raad van bestuur van twee vertegenwoordigers van het activistische hefboomfonds Engine No. 1 – dat slechts 0,02% van de aandelen bezit – en dit zeer tegen het advies in van het management.[9]

In september 2022 weigert de voormalig directeur van ExxonMobil in Nederland Joost van Roost om verhoord te worden door de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek doet naar de gaswinning in Groningen. Hiermee is hij de enige hoofdrolspeler die weigert voor de commissie te verschijnen. Voor de enquêtecommissie verschijnen is verplicht, echter omdat Van Roost de Belgische nationaliteit heeft kan hij niet worden gedwongen. Het wordt als zeer onbehoorlijk gezien om niet voor een enquêtecommissie te verschijnen.

Opwarming van de aarde

bewerken

In 2015 bleek uit berichten dat ExxonMobil mogelijk 40 jaar daarvoor al onderzoek had gedaan waaruit zou blijken dat mensen voor klimaatverandering zorgen. Volgens die berichten verspreidden ze daarna bewust informatie die het tegendeel moest bewijzen.[10] Toch bleef het bedrijf nog decennia lang twijfel zaaien over deze link. Genoemde modellen bleken aardig te kloppen met latere wetenschappelijke onderzoeken en werkelijk gemeten temperatuurstijgingen.

Voormalig topman Lee Raymond had in 2000 nog gezegd dat "we nu niet voldoende wetenschappelijk inzicht hebben in klimaatverandering om redelijke voorspellingen te doen en drastische maatregelen te rechtvaardigen." Volgens hem was de klimaatwetenschap nog te onzeker om er conclusies aan te verbinden. Tot in 2013 bleef dit het officiële standpunt. ExxonMobil blijft deze kennis ontkennen. Zij heeft, als een van de laatste olieconcerns, inmiddels ook de ommezwaai naar nul uitstoot van broeikasgassen gemaakt.

In 2015 begon een gerechtelijk onderzoek dat in 2018 leidde in een dagvaarding door de New Yorkse procureur-generaal Barbara Underwood. ExxonMobil wordt ervan beschuldigd zijn aandeelhouders niet de juiste informatie te hebben gegeven over de financiële risico's die de klimaatopwarming (en bijhorende klimaatwetgeving) heeft voor het bedrijf. ExxonMobil ontkent schuldig te zijn. Het proces over deze zaak begon op 22 oktober 2019.[11][12] ExxonMobil werd uiteindelijk vrijgesproken.[13][14]

Zie de categorie ExxonMobil van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.