Denemarken en de euro

Denemarken zou als lidstaat van de Europese Unie officieel de euro moeten invoeren als valuta. Echter Denemarken heeft, na een eerste verworpen referendum om het Verdrag van Maastricht te ratificeren, een aantal clausules (opt-out) op het Verdrag van Maastricht bedongen, zodat de Denen de euro niet hoefden in te voeren als munteenheid. Het land blijft de kroon gebruiken als valuta. In 2000 hield de regering een referendum om de euro toch in te voeren. Met 53,2% van de geldig uitgebrachte stemmen is het voorstel verworpen. De Deense kroon is wel onderdeel van het WKM II. Hierdoor moet de wisselkoers van de kroon ten opzichte van de euro op een gefixeerd percentage blijven (± 2,25%).

■ Eurozone

■ EU-lidstaten met verplichting de euro in te voeren

■ EU-lidstaten die een uitzonderingsbepaling hebben op het invoeren van de euro

■ Gebieden buiten de EU die de euro gebruiken krachtens een overeenkomst met de EU (San Marino, Monaco, Vaticaanstad en Andorra)

■ Gebieden buiten de EU die de euro gebruiken zonder een overeenkomst met de EU

De meeste van de grootste Deense partijen zijn voor de invoering van de euro door Denemarken. Een tweede referendum na het verworpen referendum in 2000 is een aantal maal voorgesteld. Uitzondering op de politieke voorkeur voor de euro zijn de Deense Volkspartij en de Socialistische Volkspartij die tegen zijn. In de publieke opinie is de steun voor invoering van de euro fluctuerend, maar in de financiële crisis vanaf 2008 is deze afgenomen en na de Europese staatsschuldencrisis vrijwel verdampt.

Denemarken grenst aan één eurozone lid (Duitsland) en aan één lidstaat die ooit de euro zal moeten invoeren omdat ze geen opt-out kennen (Zweden).

Status van de euro

Het Verdrag van Maastricht schrijft voor dat de leden van de Europese Unie wanneer zij voldoen aan alle Convergentiecriteria zij verplicht zijn de euro in te voeren. Voor zowel Denemarken en Groot-Brittannië zijn hierop uitzonderingen gemaakt (opt-out). Denemarken voldoet aan alle vijf de criteria en kan er dus voor kiezen om de euro in te voeren als valuta.

De criteria

De kroon zit in het Wisselkoersmechanisme II (sinds 1 januari 1999), toen het WKM I over ging in het nieuwe mechanisme. WKM II houdt in dat de koers van de kroon 2,25% kan fluctueren ten opzichte van de euro in een vaste koers (€1 = DKK 7,46038, dus de ondergrens is DKK 7, 29252 en de bovengrens is 7, 62824). De bandbreedte van 2,25% is veel smaller dan de gebruikelijke 15% bandbreedte voor andere ERM II leden. De Deense centrale bank houdt zelf een bandbreedte van 0,5% koersverschil aan ten opzichte van de euro. De onafhankelijkheid van de nationale bank is daarom erg beperkt. Dit beleid is de voortzetting van de periode toen de koers van de kroon gekoppeld was aan de Duitse mark met een bandbreedte van 0,5%. De Europese Centrale Bank is verplicht te interveniëren mocht de koers van de kroon onderhevig zijn aan speculatieve aanvallen.

Euroreferendum (2000)

Een Deens referendum over de invoering van de euro is op 28 september 2000 gehouden. Bij een opkomst van 87,6% stemden 46,8% ja en 53,2% nee. De meeste politieke partijen, media en economische actoren in Denemarken steunden de invoering van de euro. Een aantal grote politieke partijen voerden een "nee"-campagne. Als het referendum een "ja"-uitslag had gekend was Denemarken op 1 januari 2002 toegetreden tot de eurozone, en werd het muntgeld en de bankbiljetten in 2004 ingevoerd. Wanneer Denemarken de euro invoert als nationale munt, vloeit de monetaire politiek van de Danmarks Nationalbank naar het Europees Stelsel van Centrale Banken.

Gebruik van de euro

De euro wordt geaccepteerd op enkele specifieke locaties in Denemarken, dit zijn vaak plekken voor toeristen zoals musea, luchthavens en winkels met veel internationale klanten. De teruggave van wisselgeld is in bijna alle gevallen in kronen. Op de diverse ferry's tussen Denemarken en Duitsland zijn de prijzen zowel aangegeven in kronen als in euro's.

Publieke opinie

Mening over de euro in Denemarken vanaf augustus 2006 door Børsen.
groen – steun voor aanname euro
rood – tegen aanname euro
blauw – geen mening

DKK-EUR wisselkoersen sinds 1999

Er zijn diverse opiniepeilingen geweest onder de Deense bevolking om de mening te peilen of Denemarken de kroon vaarwel moet zeggen ten gunste van de euro. In 2008 en 2009 was de tendens in het algemeen, niet altijd, in het voordeel van de euro.

Datum	Ja	Nee	Onzeker	Aantal deelnemers	Gehouden door	Referentie
29 maart – 30 april 2002	47%	33%	20%	onbekend	Eurobarometer
Maart 2007	56%	39%	5%	910	Greens Analyseinstitut in Dagbladet Børsen (Børsen)
April 2007	53%	40%	7%	910	Greens Analyseinstitut in Børsen
November 2007	54%	42%	4%	onbekend	Greens Analyseinstitut in Børsen
26 november 2007	52%	39%	9%	1016 volwassenen	Vilstrup Synovate in Politiken
April 2008	55%	38%	7%	1009 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
5–7 mei 2008	54%	42%	4%	1009 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
Juni 2008	40%	48%	12%	1036	Capacent Epinions
29 september – 1 oktober 2008	52%	44%	4%	1050 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
3–5 november 2008	54%	38%	8%	1098 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
December 2008	54%	40%	6%	>1000 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
5–7 januari 2009	56%	38%	4%	1307 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
2–4 februari 2009	57%	39%	4%	1124 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
11 februari 2009	42%	42%	16%	onbekend	Gallup in Berlingske Tidende
2–4 maart 2009	52%	38%	10%	1085 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
30 maart – 1 april 2009	51%	42%	7%	1007 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
27–29 april 2009	52%	40%	8%	1178 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
13 mei 2009	43%	45%	11%	onbekend	Rambøll
25–27 mei 2009	51%	42%	7%	951 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
September 2009	50%	43%	7%	951 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
Oktober 2009	50%	43%	7%	1081 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
2–4 november 2009	54%	41%	5%	1158 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
30 november – 2 december 2009	50%	40%	10%	1001 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
2–4 januari 2010	51%	42%	7%	1162 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
1–3 februari 2010	49%	45%	6%	1241 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
1–3 maart 2010	48%	46%	6%	552 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
12–14 april 2010	52%	41%	7%	988 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
3–5 mei 2010	48%	45%	7%	1004 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
11–13 mei 2010	45%	43.2%	11.2%	1002 volwassenen	Catinét Ritzau in Fyens Stiftstidende
31 mei – 2 juni 2010	45%	48%	7%	1079 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
27 september 2010	45%	48.3%	6.7%	onbekend	Jyllands-Posten
1 oktober 2010	46%	48%	6%	1025 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
1 november 2010	44%	49%	7%	onbekend	Greens Analyseinstitut in Børsen
1 december 2010	46%	48%	6%	1006 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
1 januari 2011	43%	50%	7%	1336 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
1 februari 2011	43%	48%	9%	1053 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
1 maart 2011	47%	46%	7%	1060 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
1 april 2011	43%	50%	7%	1286 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
1 mei 2011	44%	48%	8%	1133 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
1 augustus 2011	37%	54%	9%	1143 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
September 2011?	22.5%	50.6%	28.1%	onbekend	Danske Bank
11 oktober 2011	29%	65%	6%	1239	Greens Analyseinstitut in Børsen
4–6 mei 2012	26%	67%	7%	1092 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
24–27 februari 2013	29%	64%	7%	1004 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
3–9 januari 2014	30%	62%	8%	1199 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
25 april – 1 mei 2014	26%	66%	8%	1235 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
25–30 juli 2014	30%	64%	6%	1298 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
22–27 augustus 2014	29%	64%	7%	1222 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
24–29 oktober 2014	28%	64%	8%	1139 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen
21–26 november 2014	30%	61%	9%	1165 volwassenen	Greens Analyseinstitut in Børsen

Greens Analyseinstitut, een bureau voor marktonzerzoek, stelde de vraag "Hoe zal u stemmen bij een nieuw referendum over de invoering van de euro? ("Hvad ville du stemme ved en evt. ny folkeafstemning om Danmarks deltagelse i den fælles valuta?"). Voor alle onderzoekbureaus geldt dat vragen zijn gesteld aan mensen met de Deense nationaliteit.

Deense territoria

De Deense territoria Faeröer en Groenland liggen buiten het geldigheidsgebied van de EU; het is daarom onduidelijk, indien Denemarken toch kiest voor de invoering van de euro, of dit in deze twee gebieden met een status aparte ook gaat gebeuren. Hoewel ze binnen het Koninkrijk Denemarken liggen, nemen ze met hun status aparte geen deel aan de Europese referenda.

De Faeröer hebben een eigen munt de Faeröerse kroon, die 1:1 gekoppeld is aan de Deense kroon. Eigenlijk is het geen eigen munteenheid. Het geld wordt uitgegeven door de Deense Nationale Bank, en verschilt alleen in het drukmotief van de Deense kroon, dat lokale Faeröerse landschappen en dieren bevat. Wettelijk gezien is het dezelfde munt, echter in Denemarken wordt de munt niet geaccepteerd; Deense banken zullen altijd 1:1 wisselen tussen de munten.

Groenland wil ook een eigen munt invoeren (de Groenlandse kroon) met dezelfde opzet als de Faeröer kroon. Beide landsdelen blijven gebruikmaken van Deens muntgeld.

Mogelijk euro-ontwerp

Voorafgaand aan het euroreferendum uit 2000 heeft de Deense Centrale Bank in samenwerking met de Deense Munt een voorlopig ontwerp laten maken voor de Deense euromunten. Het voorgestelde ontwerp is gebaseerd op de Deense munten van 10 en 20 kroon met koningin Margrethe II op de nationale zijde, en de munten van 25 en 50 øre, waarbij de kroon van de waardezijde naar de nationale zijde zou verhuizen.

Noten

Euro