Chimakum (taal)

taal

Chimakum (ook gespeld als Chimacum of C(h)emakum, endoniem: [ʔaχʷókʷolo]?) is een uitgestorven indiaanse taal die oorspronkelijk gesproken werd door de Chimakum tussen Port Townsend en Hood Canal aan de oostkust van het Olympic-schiereiland in de Amerikaanse staat Washington. Chimakum vormt samen met Quileute de Chimakuumtaalfamilie. Het verschil tussen beide talen is vergelijkbaar met dat tussen Engels en Duits. Meer dan de helft van de woordenschat van beide talen kan teruggeleid worden tot een enkele bron.[1]

Chimakum
ʔaχʷókʷolo
Gesproken in Olympic-schiereiland (Washington)
Uitgestorven in late 19e of vroege 20e eeuw
Taalfamilie
Taalcodes
ISO 639-3 xch
Chimakumgebied in de eerste helft van de 19e eeuw
Portaal  Portaalicoon   Taal
Inheemse volkeren van Amerika

Geschiedenis bewerken

Volgens de verhalen van de Quileute, die aan de westkust van het Olympic-Schiereiland woonden, stamden de Chimakumsprekers af van een groep Quileute die door een grote overstroming naar de oostkust van het schiereiland waren gevoerd. Rond 1780 telde de taal ongeveer 400 sprekers. Voortdurende gevechten met omringende volken leidden echter tot een daling van het aantal Chimakum, zodat er in 1854 naar schatting nog 90 over waren.[2] Rond deze tijd gingen de laatste Chimakum op in de omringende Salishsprekende volken.[2] De Amerikaanse antropoloog en taalkundige Franz Boas trof in 1890 nog maar drie sprekers aan, die de taal bovendien slechts gedeeltelijk beheersten.[3] Victor Golla vermeldt dat Chimakum in de jaren 40 van de twintigste eeuw uitgestorven was.[4]

Bronnen bewerken

Het Chimakum is slecht gedocumenteerd. Franz Boas bezocht Puget Sound in 1890. Hij stelde een woordenlijst op van ca. 1250 woorden en schreef een artikel van zeven pagina's over zinsbouw en morfologie, gepubliceerd in 1892. Ook Livingston Farrand heeft een lijst van 150 woorden gepubliceerd.[1]

Klankinventaris bewerken

Het Chemakum kende de onderstaande medeklinkers. Bijzonder is dat gewone velaren ontbreken.

bilabiaal Alveolaar Post-
alveolaar
Labio-
velaar
Uvulaar Glottaal
centraal lateraal labiaal
nasaal [m]? [n]?
plosief [p]? [t]? [kʷ]? [q]? [qʷ]? [ʔ]?
ejectief [pʼ]? [tʼ]? [kʷʼ]? [qʼ]? [qʷʼ]?
Affricaat [t͡s]? [t͡ʃ]?
ejectief [t͡sʼ]? [t͡ɬʼ]? [t͡ʃʼ]?
Fricatief [s]? [ɬ]? [ʃ]? [xʷ]? [χ]? [χʷ]? [h]?
Approximant [l]? [j]? [w]?