Diepslakken

Diepslakken
	Grote diepslak (Bithynia tentaculata)
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Mollusca (Weekdieren)
Klasse:	Gastropoda (Buikpotigen)
Clade:	Caenogastropoda
Clade:	Hypsogastropoda
Clade:	Littorinimorpha
Superfamilie:	Truncatelloidea
Familie
	Bithyniidae; Gray, 1857
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Diepslakken op Wikispecies
	(en) World Register of Marine Species
Portaal	Biologie

De diepslakken (Bithyniidae) zijn een familie van kieuwslakken. Bithynia (Leach, 1818) is het typegenus van deze familie. De dieren zijn gekleurd in tinten van grijs tot bruingrijs met een patroon van vaak gele vlekken. De kop heeft een korte snuit en één paar vrij lange en dunne tentakels.

Voortplanting

De dieren zijn van gescheiden geslacht. Er lijkt geen geslachtsdimorfie te zijn. Eieren worden afgezet op een vast substraat dat eerst door de slak wordt schoongemaakt. De eieren bevinden zich in een plat, langwerpig, kleurloos en gelatineus legsel, met 2 à 3 rijen van eieren naast elkaar.

Habitat en levenswijze

De meeste soorten leven in zoet zuurstofrijk water, er zijn er ook die zwak brak water verdragen. Het zijn grazers die leven van detritus, terwijl daarnaast kunnen ook voedseldeeltjes uit het water gefilterd worden.

Geologische historie

Voorouders van de diepslakken komen met zekerheid sinds het Boven Juratijdperk voor.

Areaal

Wereldwijd verspreid, met uitzondering van beide Amerikaanse continenten (afgezien van door de mens geïmporteerde soorten zoals Bithynia tentaculata). In Noordwest-Europa komen twee moderne soorten voor: de grote diepslak (Bithynia tentaculata) en de kleine diepslak (Bithynia leachii). In het oosten van Duitsland en verder naar het oosten en zuidoosten komt een derde soort voor die in vorm veel op de laatste lijkt maar groter kan worden dan de grote diepslak: Bithynia troscheli. Elders in Europa komen nog andere soorten voor.

Schelpkenmerken

De schelp is meestal hoogconisch van vorm, tamelijk 'opgeblazen' en is regelmatig gewonden. De windingen zijn doorgaans bol tot zeer bol. Meestal is er een ovale mondopening. De schelp heeft een nauwe navel die echter geheel bedekt kan zijn. De meeste soorten hebben geen of een weinig opvallende sculptuur. Er zijn echter ook soorten met sterk geprononceerde spiraal of axiale ribben of met een opvallende hamerslag sculptuur.

In hoogte variëren de meeste soorten tussen ongeveer 5 en 20 mm.

Diepslakken hebben een dik kalkig operculum dat in tegenstelling tot het huis uit calciet is opgebouwd. De groeistructuur kan multispiraal, paucispiraal of concentrisch zijn en is vaak een combinatie hiervan. Als dat het geval is dan verloopt de ontwikkeling van multispiraal via paucispiraal naar concentrisch waarbij de multispirale fase ook afwezig kan zijn. De laatste fase is concentrisch en komt vrijwel altijd voor, ook al kan die het kleinste deel van de opbouw in beslag nemen.

Fossiel voorkomen in Noordwest Europa

De drie in noordwestelijk Europa recent levende soorten zijn fossiel uit warme perioden gedurende het hele Kwartair bekend. Daarnaast komen drie uitgestorven soorten in deze periode voor: Bithynia bavelensis, Parafossarulus crassitesta en P. priscillae

Geslachten

Bithynia Leach, 1818
Celekenia Andrusov, 1902 †
Daciella Wenz, 1942 †
Emmericiopsis Thiele, 1928
Euchilus Sandberger, 1870 †
Ferebithynia Kókay, 2006 †
Gabbiella Mandahl-Barth, 1968
Hydrobioides G. Nevill, 1885
Mysorella Godwin-Austen, 1919
Neosataria Kulkarni & Khot, 2015
Neumayria de Stefani, 1877
Parabithynia Pilsbry, 1928
Parafossarulus Annandale, 1924
Pseudobithynia Glöer & Pešić, 2006
Pseudovivipara Annandale, 1918
Tylopoma Brusina, 1882 †
Wattebledia Crosse, 1886

Zie ook

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

(fr) Fischer, P.H., 1880-1887. Manuel de Conchyliologie et de Paléontologie conchyliologique ou histoire naturelle des Mollusques vivants et fossiles suivi d'un appendice sur les Brachiopodes par D. Oehlert. – XXIV + 1369 pp.
(nl) Gittenberger, E., Janssen, A.W., Kuijper, W.J., Kuiper, J.G.J., Meijer, T., Velde, G. van der & Vries, J.N. de, 1998. De Nederlandse zoetwatermollusken. Recente en fossiele weekdieren uit zoet en brak water. Nederlandse Fauna 2. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij & EIS-Nederland, Leiden, 288 pp. ISBN 90-5011-201-3
(de) Glöer, P., Meier-Brook, C., 2003. Süsswassermollusken. Ein Bestimmungsschlüssel für die Bundesrepublik Deutschland. pp. 1-134; DJN, Hamburg (13. erweiterte Auflage); ISBN 3-923376-02-2.
(en) Mandahl-Bart, G., 1968. Revision of the African Bithyniidae. (Gastropoda Prosobranchia). Rev. Zool. Bot. Afr., LXXVIII(1-2): 129-160.
(en) Ponder, W.F., 2003. Monograph of the Australasian Bithyniidae (Caenogastropoda: Rissooidea). Zootaxa, 230: 126 pp. Magnolia Press, Auckland, New Zealand. ISBN 1-877354-02-3.
(de) Thiele, J., 1929-1935. Handbuch der Systematischen Weichtierkunde. Jena, (1), 1-376, 1929; (2), 377-778, 1931; 779-1022, 1934; 1023-1134, 1935.
(en) Vaught, K.C., 1989. A classification of living mollusca. American Malacologists Inc., Melbourne USA, ISBN 0-915826-22-4, 195 pp.
(de) Wenz, W., 1923-1930. Gastropoda extramarina tertiaria. Fossilium Catalogus I. (4 vols.), 3387 pp.
(de) Wenz, W., 1961. Gastropoda, 1, Allgemeiner Teil und Prosobranchia. In: Handbuch der Paläozoologie, 6(1) 1-948 (herdruk).