Zwarte trui (Ronde van Italië)

De zwarte trui (Italiaans: maglia nera) was een trui die toegekend werd in de Ronde van Italië aan de wielrenner die laatst in het klassement stond. De trui werd slechts een korte periode uitgedeeld, namelijk tussen 1946 en 1951, en daarna in 1967, 2008 en 2019. In 2008 ging het om een zwart rugnummer, bij de edities van 1967 en 2019 werd de trui pas na de laatste etappe uitgedeeld.

De trui is vergelijkbaar met de rode lantaarn in de Ronde van Frankrijk.

Geschiedenis

Giuseppe Ticozelli in zijn zwarte voetbalshirt anno 1926.

De oorsprong van deze trui ligt bij de deelname van de Italiaan Giuseppe Ticozzelli aan de Ronde van Italië 1926. Ticozzelli was een voetballer bij AS Casale, maar nam dat jaar deel aan de ronde als onafhankelijke. Hij droeg tijdens de etappes het zwarte shirt van zijn voetbalploeg. Hij reed de eerste drie etappes uit, maar werd aan het einde van de derde etappe aangereden door een motorfiets. Hij finishte nog, maar kon de vierde etappe niet aanvatten.^[1]

Bij de hervatting van de Ronde van Italië na de Tweede Wereldoorlog werd besloten een trui in te voeren voor de laatste in het algemeen klassement. Het prijzengeld voor deze trui lag hoger dan dat voor de zesde renner in het algemeen klassement.^[2] Net als voor de andere truien, ontstond er ook een strijd om de zwarte trui te winnen. Vooral Luigi Malabrocca, die de trui won in 1946 en 1947, stond bekend voor zijn vastberadenheid om zich de trui toe te eigenen. Door zich te verstoppen in cafés, schuren en achter hagen, of zelfs door hun eigen banden lek te prikken, probeerden de renners zoveel tijd als mogelijk te verspelen, zonder buiten de maximaal toelaatbare tijd te eindigen. Een van de meest iconische momenten vond plaatst tijdens de laatste etappe in 1949. Sante Carollo stond laatste in het klassement, Malabrocca voorlaatste. Malabrocca verdween tijdens de etappe zo lang van de radar van de organisatie, dat wanneer hij de finishlijn bereikt deze al was weggehaald. Hierdoor werd hij in dezelfde tijd geplaatst als de persoon voor hem, waardoor Carollo de trui won. De editie van 1948 werd door Aldo Bini gewonnen, die in eerdere edities ook al vijf etappes wist te winnen. Hij brak zijn hand in het begin van de ronde, waardoor hij zijn focus succesvol verlegde van de roze trui naar de zwarte.^[3]

Giovanni Pinarello in de zwarte trui tijdens de Ronde van Italië 1951.

In 1950 en 1951 wonnen respectievelijk Mario Gestri en Giovanni Pinarello, maar in 1952 werd de trui afgeschaft. Ze zou de aanleiding geven aan ongepaste spektakels die niets met het wielrennen te maken hebben.^[4]

In 1967 kwam de trui terug voor de vijftigste editie, weliswaar werd deze pas uitgereikt na de laatste etappe. Er was een stevige prijzenpot aan verbonden. Ze werd gewonnen door Lucillo Lievore.^[5] In 2008 werd een zwart rugnummer en kaderplaatje geïntroduceerd, ditmaal weliswaar zonder prijs. Dat jaar werd de strijd gewonnen door Markus Eichler.^[6] In 2019 keerde de trui voor een laatste keer terug. Ze werd opnieuw pas uitgereikt na de laatste etappe, en werd deze keer gewonnen door Sho Hatsuyama.^[7]

Hoewel de trui niet meer bestaat, wordt de term maglia nera wel nog regelmatig gebruikt om de laatste in het klassement te benoemen.^[8]

Winnaars van de zwarte trui in de Ronde van Italië

Per land

Land	Zwarte truien
Italië	7
Duitsland, Japan	1

Mocht de zwarte trui elke editie bestaan hebben, dan waren de renners in onderstaande tabel de winnaars. Renners in vet werden hierboven al genoemd, en wonnen effectief een zwarte trui of rugnummer. In 1953 finishte de Nederlander Hein van Breenen laatst. Jos van Emden was de volgende Nederlander die als laatste eindigde, in 2011. In 2014 viel de Nederlander Jetse Bol die eer te beurt. In 1999 werd Hendrik Van Dyck, als enige Belg tot nu toe, laatste in het eindklassement.

Jaar	Renner	Jaar	Renner
1909	Raffaele Perna	1971	Lucillo Lievore
1910	Cesare Turconi	1972	Piero Spinelli
1911	Antonio Rotondi	1973	Franco Ongarato
1913	Alfredo Corti & Mario Lonati	1974	Ercole Gualazzini
1914	Umberto Ripamonti	1975	Franco Calvi
1915-1918	Niet verreden	1976	Antonio Colpo
1919	Francesco Marchese	1977	Ignazio Paleari
1920	Nicolino Di Biase	1978	Pietro Algeri
1921	Andrea Cazzaniga	1979	Bruno Zanoni
1922	Romolo Valpreda	1980	Giuliano Cazzolato
1923	Sante Scheri	1981	Stefan Schropfer
1924	Telesforo Benaglia	1982	Enea Montanari
1925	Luigi Brivio	1983	Claudio Girlanda
1926	Davide Chiesa	1984	Greg Saunders
1927	Paolo Baldieri	1985	Patrizio Gambirasio
1928	Giuseppe Borghi	1986	Daniele Asti
1929	Giuseppe Borghi	1987	Dante Morandi
1930	Giovanni Carnielli	1988	Dante Morandi
1931	Alberto Mongiano	1989	Patrizio Gambirasio
1932	Tullio Vincenzi	1990	Alessio Di Basco
1933	Ettore Meini	1991	Endrio Leoni
1934	Attilio Pavesi	1992	Eros Poli
1935	Oreste Boccaccio	1993	Stefano Giraldi
1936	Lippolis	1994	Jürgen Werner
1937	Elio Baldini	1995	Roberto Pelliconi
1938	Werner Huber	1996	Francisco Cerezo
1939	Serafino Santamborgio	1997	Marco Antonio Di Renzo
1940	Francesco Albani	1998	Marco Antonio Di Renzo
1941-1945	Niet verreden	1999	Hendrik Van Dyck
1946	Luigi Malabrocca	2000	Bradley McGee
1947	Luigi Malabrocca	2001	Michele Coppolillo
1948	Aldo Bini	2002	Eddy Serri
1949	Sante Carollo	2003	Salvatore Scamardella
1950	Mario Gestri	2004	Corrado Serina
1951	Giovanni Pinarello	2005	Russell Van Hout
1952	Dante Colombo	2006	Carl Naibo
1953	Hein van Breenen	2007	Oscar Gatto
1954	Hortensio Vidaurreta	2008	Markus Eichler
1955	George Decaux	2009	Jevgeni Sokolov
1956	Angelo Coletto	2010	Marco Corti
1957	Angiolino Piscaglia	2011	Jos van Emden
1958	Charles Coste	2012	Miguel Mínguez
1959	Antonio Uliana	2013	Davide Appollonio
1960	Tonino Domenicali	2014	Jetse Bol
1961	Augusto Marcaletti	2015	Marco Coledan
1962	Fedele Rubagotti	2016	Jack Bobridge
1963	Giuseppe Tonucci	2017	Giuseppe Fonzi
1964	Dino Bruni	2018	Giuseppe Fonzi
1965	Alberto Poletti	2019	Sho Hatsuyama
1966	Paolo Gelli	2020	Jonathan Dibben
1967	Lucillo Lievore	2021	Riccardo Minali
1968	Giuseppe Poli	2022	Roger Kluge
1969	Mario Bettazoli	2023	Nicolas Dalla Valle
1970	Virgilio Levati	2024	Alan Riou