Willemsfonds

Het Willemsfonds is een Vlaamse vrijzinnige socioculturele organisatie.

Willemsfonds
Geschiedenis
Opgericht	23 februari 1851
Structuur
Voorzitter	Marc Vanryckeghem
Werkgebied	Vlaanderen België
Hoofdkantoor	Vrijdagmarkt 24 9000 Gent
Type	Sociaal-cultureel
Motto	Samen sterke verhalen maken
Media
Website	http://www.willemsfonds.be
Portaal    Mens & maatschappij

Geschiedenis

Rechts op de achtergrond het Lakenmetershuis op de Vrijdagmarkt in Gent, waar het hoofdkwartier van het Willemsfonds sinds 1868 gevestigd is.

Oprichting

Het fonds werd op 23 februari 1851 in Gent opgericht door een aantal liberalen zowel als katholieken ter verdediging van de Nederlandse taal en werd genoemd naar de toen pas overleden schrijver Jan Frans Willems. Tot de meest bekende stichters hoorden onder anderen: Philip Blommaert, Ferdinand Snellaert, Frans Rens, Constant Serrure, Philippe Kervyn de Volkaersbeke, Jacob Heremans. Zij beschreven het doel van de vereniging als: "de nederduitsche tael- en letterkunde en al wat haer aengaet krachtdadig ondersteunen en aenmoedigen, ter versterking van den algemeenen nationalen geest in België".

De stichting van het Willemsfonds wordt in Vlaanderen doorgaans gezien als het startpunt van de geschiedenis van het sociaal-cultureel werk.

Vroeger en nu

Het fonds verdedigde de taal door het Vlaamse volkslied aan te moedigen en taalwedstrijden te organiseren, betaalbare Nederlandstalige boeken uit te geven en algemene bibliotheken op te richten. In de begindagen zijn zowel katholieken als liberalen lid. Ze ondersteunen én het Vlaams - zowel taal als cultuur - én pleitten voor een sterk, nationaal België. Tegenwoordig is het Willemsfonds van liberaal-vrijzinnige signatuur en onderscheidt zich zo van het socialistische Vermeylenfonds, het katholieke Davidsfonds, het in oorsprong communistische Masereelfonds en het Rodenbachfonds. Het fonds is een culturele ontmoetingsplaats waar vrijwilligers en medewerkers van gedachten kunnen wisselen, een eigen mening kunnen vormen en activiteiten organiseren.

Jan Frans Willems (Boechout, 11 maart 1793 - Gent, 24 juni 1846) was een Vlaams schrijver en prominent lid van de Vlaamse Beweging die zijn naam leende voor het Willemsfonds.

Gentse wortels

In de vroege negentiende eeuw is Gent de enige industriestad in Vlaanderen. Zeven Brusselaars en 31 Gentenaars - vooral behorend tot de nieuwe, (industrialiserende) middenklasse - stichtten in 1851 de vereniging. De eerste voorzitter was baron Jules de Saint-Genois tot 1855. Daarna volgden de Gentenaren Ferdinand Augustijn Snellaert en Julius Vuylsteke. Vuylsteke stelde dat de clerus de arbeiders onmondig en onwetend hield en vanaf 1862 volgde hij een antiklerikale koers. Gematigde leden zoals kanunnik Jan Baptist David (1801 - 1866) verlieten daarop het Willemsfonds. Het leidde in 1875 tot de oprichting van het Davidsfonds en de verzuiling van het sociaal-cultureel werk. Tot 1976 waren alle voorzitters Gentenaren. Sinds 1868 is het hoofdkwartier gevestigd in het Lakenmetershuis op de Vrijdagmarkt.

Structuur

Voorzitters

Periode Voorzitter 1851 - 1855 Jules de Saint-Genois 1855 - 1862 Ferdinand Augustijn Snellaert 1862 - 1874 Frans Rens 1875 Leo Van Aelbroeck (dienstdoend) 1876 - 1882 Jacob Heremans 1883 - 1896 Julius Vuylsteke 1896 - 1919 Gillis Désiré Minnaert 1919 - 1937 Jozef Vercoullie 1937 - 1951 Oscar Van Hauwaert 1951 - 1962 Hans Van Werveke 1962 - 1965 Pieter Lambrechts 1965 - 1984 Adriaan Verhulst 1984 - 1992 Ernest Van Buynder 1992 - 2003 Leo Ponteur 2003 - 2012 Sylvain Peeters 2012 - 2014 Livia De Gryse 2014 - 2019 Laurent Rens 2019 - 2022 Amand Dewaele 2022 - heden Marc Vanryckeghem

Periode Secretaris 1851 - 1855 Edouard Degerickx 1855 - 1862 Karel Van Acker 1862 - 1866 Julius Vuylsteke 1866 - 1867 Emiel De Clercq 1867 - 1880 Julius Vuylsteke 1880 - 1891 August Gondry 1891 - 1919 Jozef Vercoullie 1919 - 1951 Adriaan Hegmans 1951 - 1957 Marcel Bots 1957 - 1965 Adriaan Verhulst 1965 - 1979 Walter Prevenier ... 1981 - 1985 Leo Ponteur

Trivia

• In 1974 telde de vereniging 6000 leden, verspreid over ongeveer 70 afdelingen.
• Het Willemsfonds was medestichter van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen. Het verliet het OVV in de jaren 1990 omdat het meende dat de federalisering verworven was.
• Het fonds organiseert elk jaar het literair festival Het Betere Boek, waar De Bronzen Uil wordt uitgereikt.

Externe link

• Officiële website

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• LUC DE DROOGH. 'Sporen naar het verleden, wissel voor de toekomst?', in: Wissels. Handboek sociaal-cultureel werken met volwassenen, Socius, Brussel, 2011.
• MARCEL BOTS, HARRY VAN VELTHOVEN e.a. Het Willemsfonds van 1851 tot 1914. Gent, Provinciebestuur Oost-Vlaanderen & Liberaal Archief, 1993.
• PETER LAROY. Aan de wieg van de Vlaamsche Beweging... De geschiedenis van het Willemsfonds in Eeklo en het Meetjesland, Gent, Liberaal Archief, 1993.
• HARRY VAN VELTHOVEN en JEFFRY TYSSENS. Vlaamsch van taal, van kunst en zin. 150 jaar Willemsfonds, Gent, Willemsfonds & Liberaal Archief, 2001.
• HARRY VAN VELTHOVEN. Tussen opportunisme en radicalisme. Het Willemsfonds en de Vlaamse kwestie in 171 petities (1860-1913), Gent, Academia Press & Liberaal Archief, 2008.

Externe links

• Fiche Willemsfonds hoofdbestuur; ODIS
• MARCEL BOTS & GEORGES DECLERCQ; Fiche Willemsfonds; Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging; Lannoo, Tielt, 1998
• Historiek en inventaris van het archief van het Willemsfonds in het Liberas
• 1851 Willemsfonds, start cultuurfondsen; Canon sociaal-cultureel werk Vlaanderen
• De website van het festival Het Betere Boek

Zie ook

• Volksverheffing