Wetten over vrouwelijke genitale verminking naar land

Voor wetgeving over circumcisie (jongensbesnijdenis/mannenbesnijdenis), zie juridische aspecten van circumcisie.

Dit artikel behandelt wetgeving over vrouwelijke genitale verminking naar land. De juridische status van vrouwelijke genitale verminking (VGV; Engels: female genital mutilation (FGM) of female genital cutting (FGC); ook wel 'vrouwenbesnijdenis' of 'meisjesbesnijdenis' genoemd), verschilt aanzienlijk over de wereld. Sommige landen verbieden VGV expliciet, andere landen impliciet via algemenere wetten tegen (zware) mishandeling, kindermishandeling of seksueel geweld, weer andere landen verbieden VGV niet of medicaliseren de praktijk.

Problematiek

Geografisch perspectief

■ Specifieke strafbepaling of nationale wet die VGV verbiedt

■ Algemene strafbepaling waarmee VGV vervolgd zou kunnen worden

■ Gedeeltelijk of subnationaal verbod op VGV of onduidelijke status

■ VGV niet verboden

■ Geen gegevens

VGV-wetten in Amerikaanse staten:

■ Staatswet verbiedt VGV

■ Staatswet verbiedt VGV niet

In het internationaal recht bestaat er een consensus dat vrouwelijke genitale verminking een mensenrechtenschending is die zou moeten worden gecriminaliseerd en uitgeroeid door alle staten. Internationale mensenrechteninstrumenten met die strekking zijn onder meer wereldwijde en regionale verdragen, conventies, protocollen, verklaringen, resoluties en aanbevelingen zoals Algemene Aanbeveling nr. 14 (1990) van het CEDAW-comité, Artikel 5 van het Maputo-Protocol (2003), de Caïro-Verklaring inzake de Uitbanning van VGV (CDEFGM, 2003), Artikel 38 van de Istanbul-Conventie (2011), Duurzameontwikkelingsdoelstelling 5.3 (2015), de East African Community Prohibition of Female Genital Mutilation Act (EAC Act, 2016) en Resolutie 38/61 van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties (2018).

Wereldwijde inspanningen om VGV te beëindigen, waaronder criminalisering, hebben lange tijd gefocust op Afrika, waar de meeste landen waar traditioneel VGV werd gepraktiseerd zich bevinden en anti-VGV-campagnes behoorlijk succesvol zijn gebleken van de jaren 1990 tot en met de jaren 2010, maar lange tijd te weinig aandacht hebben geschonken aan traditioneel VGV-praktiserende landen in Azië en migrantengemeenschappen in landen zonder VGV-traditie. Uit een rapport van End FGM European Network, U.S. End FGM/C Network en Equality Now van maart 2020 bleek dat VGV gepraktiseerd wordt in minstens 92 landen verspreid over alle continenten, terwijl maar 51 hiervan een wet hadden die specifiek VGV strafbaar stelde.

In september 2018 was VGV illegaal in 22 van de 28 Afrikaanse landen waar VGV het vaakst voorkwam. Soedan verbood VGV in april 2020.

Sommige westerse landen, waar VGV traditioneel niet werd gepraktiseerd, maar waar in de 20e en 21e eeuw immigranten uit traditioneel VGV-praktiserende landen naartoe zijn verhuisd, hebben VGV ook verboden (in november 2008 waren dat 13 landen). Tegen 2013 was VGV gecriminaliseerd in alle 27 lidstaten van de Europese Unie (inclusief het Verenigd Koninkrijk) en Kroatië.

Niettegenstaande internationale rapporten is vrouwelijke genitale verminking in Nederland expliciet verboden sinds 1 februari 2006, namelijk in de toenmalige Artikelen 5.3 en 5a.1 van het Wetboek van Strafrecht. De verjaringstermijn op vrouwelijke genitale verminking is op 1 juli 2009 verlengd; deze gaat pas een dag nadat het VGV-slachtoffer 18 jaar is geworden in. Volgens het huidige Wetboek van Strafrecht (25 juli 2020) is de genitale verminking van vrouwelijke personen jonger dan 18 jaar strafbaar in Nederland, ook wanneer het in het buitenland gepleegd wordt door Nederlanders, vreemdelingen die later Nederlander worden of vreemdelingen met een vaste woon- of verblijfplaats in Nederland, als een vorm van (zware) mishandeling (eventueel met voorbedachten rade) onder Artikelen 300 tot en met 303 per Artikel 7.d en Artikel 71.3 van het Wetboek van Strafrecht. De maximumstraf in Nederland hierop is 12 jaar gevangenisstraf (of 15 jaar als het slachtoffer overlijdt). Daar kan een strafverzwaring met een derde bovenop komen indien de dader(s) familie of de levensgezel van het slachtoffer is/zijn (Artikel 304.1) of als het slachtoffer minderjarig is (Artikel 304.2).

In de Verenigde Staten werd VGV in 1996 op federaal niveau gecriminaliseerd, terwijl in de jaren 1994–2006 17 van de 50 staten het hebben verboden. De federale wet die VGV verbood werd in november 2018 echter ongrondwettelijk verklaard door een rechtbank in Michigan, vooral omdat de rechter meende dat de federale regering daartoe niet de bevoegdheid had en dat het aan de staten was om er wetgeving over te maken. Ten tijde van de uitspraak hadden 27 staten een specifiek verbod op VGV ingevoerd en de rechtszaak stimuleerde de andere staten om hetzelfde te doen, zowel tijdens als na het proces. Tegen maart 2020 was de praktijk illegaal in 35/50 staten; tegen mei 2020 was VGV verboden in 38/50 Amerikaanse staten. Op 5 januari 2021 werd de federale STOP FGM Act of 2020 ingevoerd, die VGV als 'een vorm van kindermishandeling, genderdiscriminatie en geweld' bestempelde en de federale autoriteiten de bevoegdheid gaf om mensen 'die VGV uitvoeren of samenzweren om VGV uit te voeren' te vervolgen en de maximale gevangenisstraf te verhogen van 5 tot 10 jaar. De Act verving de wet uit 1996 die in 2018 ongrondwettelijk was verklaard. Op het moment van invoering hadden 11 van de 50 staten van de VS nog steeds geen verbod op VGV.

Juridische methoden

De wijze waarop wetgeving (en meestal criminalisering) van VGV wordt ingevoerd verschilt van land tot land. Sommige landen verbieden VGV in hun grondwetten, andere hebben specifieke wetten aangenomen die VGV verbieden, weer andere hebben verboden op VGV opgenomen in bredere wetgeving betreffende ofwel kinderbescherming, geweld tegen vrouwen, seksueel geweld of fysieke mishandeling. In EU-lidstaten is er een trend om VGV te criminaliseren in specifieke in plaats van algemene strafrechtelijke bepalingen; tegen 2013 hadden 10 van de 28 staten (inclusief Kroatië en het Verenigd Koninkrijk) dit gedaan. Tegen maart 2020 hadden ook Estland, Duitsland, Malta en Portugal expliciete bepalingen die VGV verbieden aangenomen, waarmee 14 van de huidige 27 EU-landen specifieke anti-VGV-wetten hebben.

De Indiase Minister voor de Ontwikkeling van Vrouwen en Kinderen Maneka Gandhi zei in 2017 dat de Indian Penal Code (Indiase Strafwetboek, 1860), de Criminal Procedure Code (1973) en de Protection of Children from Sexual Offences Act (POCSO Act, 2012) zouden kunnen worden gebruikt om in VGV-rechtszaken te vervolgen en dat een specifieke wet om VGV te verbieden niet nodig zou zijn.

VGV in het buitenland en extraterritorialiteit

Soms wordt VGV over de grens uitgevoerd in een land waar het nog legaal is om vervolging te voorkomen in het land waar men woont (bijvoorbeeld in Mali door inwoners van Burkina Faso of in Somalië door inwoners van Kenia). In september 2018 waren Guinee-Bissau, Kenia en Oeganda de enige landen in Afrika die VGV in het buitenland strafbaar stelden en vervolgden. In de Europese Unie hebben wetgevers het juridische principe van extraterritorialiteit gehanteerd om vrouwelijke genitale verminking te vervolgen als dit wordt gepleegd buiten de grenzen van de lidstaat tegen meisjes die in de EU wonen en besneden zijn of gevaar lopen om besneden te worden in hun of hun ouders' geboorteland terwijl ze op vakantie of bezoek zijn in het buitenland.

Wetgeving naar land

Land	Verboden?	Sinds	Noten
Australië	Specifieke strafbepaling		Verbod in 6 van de 8 staten in de jaren 1994–7 (situatie november 2008).
Bahrein	Nee		In maart 2020.
België	Specifieke strafbepaling	2000	Specifieke strafbepaling.
Benin	Specifieke anti-VGV-wet	2003	Specifieke landelijke anti-VGV-wet die VGV verbiedt.
Brunei	Nee		In maart 2020.
Bulgarije	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Burkina Faso	Specifieke strafbepaling	1996	Specifieke strafbepaling.
Canada	Specifieke strafbepaling	1997	SSpecifieke strafbepaling.
Centraal-Afrikaanse Republiek	Specifieke strafbepaling	1966	In september 2018.
Colombia	Nee		Van sommige inheemse volkeren (de Emberá, Arhuaco, Kogi) is bekend dat zij VGV praktiseren, maar er was geen verbod op in maart 2020.
Congo-Kinshasa	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Cyprus	Specifieke strafbepaling	2003	Specifieke strafbepaling.
Denemarken	Specifieke strafbepaling	2003	Specifieke strafbepaling.
Djibouti	Specifieke strafbepaling	1994	In september 2018.
Duitsland	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Egypte	Specifieke strafbepaling	2008	In september 2018.
Eritrea	Specifieke anti-VGV-wet	2007	Specifieke landelijke anti-VGV-wet die VGV verbiedt.
Estland	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Ethiopië	Specifieke strafbepaling	2004	In september 2018.
Filipijnen	Nee		In maart 2020.
Finland	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Frankrijk	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling, is met succes gebruikt voor veroordelingen in VGV-zaken.
Gambia	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Georgië	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Ghana	Specifieke strafbepaling	1994	Specifieke strafbepaling.
Griekenland	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Guinee	Specifieke strafbepaling	1965	New law enacted in 2000. Specifieke strafbepaling.
Guinee-Bissau	Specifieke anti-VGV-wet		Specifieke landelijke anti-VGV-wet die VGV verbiedt. VGV in het buitenland ook verboden.
Hongarije	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Ierland	Specifieke strafbepaling	2012	Specifieke strafbepaling: de Criminal Justice (Female Genital Mutilation) Act 2012.
IJsland	Specifieke strafbepaling	2005	Algemeen Strafwetboek Artikel 218 a. Straf is maximaal 6 jaar gevangennisstraf, maximaal 16 jaar in zware gevallen.
India	Algemene strafbepaling	1860	Naar verluidt gecriminaliseerd, maar niet specifiek genoemd, door de Indian Penal Code (1860), de Criminal Procedure Code (1973) en de POCSO Act (2012).
Indonesië	Onduidelijk	2006, 14	Verboden in 2006, gemedicaliseerd in 2010, toen opnieuw verboden in 2014 maar zonder straffen. Huidige juridische status onduidelijk.
Irak	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling (in de Koerdische Autonome Regio).
Iran	Specifieke strafbepaling		Gecriminaliseerd door het Islamitisch Strafwetboek van 2013 in Artikel 663.
Israël	Nee		In maart 2020.
Italië	Specifieke anti-VGV-wet	2005	Specifieke landelijke anti-VGV-wet die VGV verbiedt.
Ivoorkust	Specifieke strafbepaling	1998	In september 2018.
Jemen	Nee		In maart 2020.
Jordanië	Nee		In maart 2020.
Kameroen	Specifieke strafbepaling		In september 2018.
Kenia	Specifieke anti-VGV-wet	2001	Specifieke landelijke anti-VGV-wet die VGV verbiedt. VGV in het buitenland ook verboden.
Koeweit	Nee		In maart 2020.
Kroatië	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Letland	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Liberia	Niet meer	2018–9	In september 2018. President Ellen Johnson Sirleaf verbood VGV voor één jaar, dat op 22 januari 2019 afliep.
Libië	Nee		In maart 2020.
Litouwen	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Luxemburg	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Malawi	Nee		In maart 2020.
Malediven	Nee		In maart 2020.
Maleisië	Nee		In maart 2020.
Mali	Nee		In maart 2020.
Malta	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Mauritanië	Specifieke strafbepaling	2005	In september 2018.
Nederland	Specifieke strafbepaling	2006	Specifieke strafbepaling inclusief VGV in het buitenland: Artikelen 7.d en 71.3 gecombineerd met Artikelen 300–303 (strafverzwaringen in Artikel 304).
Nieuw-Zeeland	Specifieke strafbepaling	1995	Specifieke strafbepaling.
Niger	Specifieke strafbepaling	2003	In september 2018.
Nigeria	Federale anti-VGV-wet, niet geldig in alle staten		Specifieke strafbepaling die niet in alle staten van Nigeria van toepassing is.
Noorwegen	Specifieke strafbepaling	1995	Specifieke strafbepaling.
Oeganda	Specifieke anti-VGV-wet		Specifieke landelijke anti-VGV-wet die VGV verbiedt. VGV in het buitenland ook verboden.
Oman	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Oostenrijk	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Pakistan	Nee		In maart 2020.
Polen	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Portugal	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Qatar	Nee		In maart 2020.
Roemenië	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Rusland	Nee		In maart 2020.
Saoedi-Arabië	Nee		In maart 2020.
Senegal	Specifieke strafbepaling	1999	Specifieke strafbepaling.
Sierra Leone	Nee		VGV bij initiatierituelen werd in 2019 verboden, maar er bestaat geen landelijke wet die alle VGV verbiedt.
Singapore	Nee		In maart 2020.
Slovenië	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Slowakije	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Soedan	Specifieke strafbepaling Beperkt/verbod 6 staten	2020	In april 2020 verboden door wijziging van het Strafwetboek. Strafbaar met een boete en drie jaar gevangenisstraf. Tussen 2008 en 2020 was VGV al in 6 van de 18 staten aan banden gelegd of verboden. Re-infibulatie blijkbaar nog steeds legaal.
Somalië	Nee		De Grondwet verbiedt VGV, maar er zijn geen wetten en geen veroordelingen wegens VGV bekend.
Somaliland	Nee		In september 2018.
Spanje	Specifieke strafbepaling	2003	Specifieke strafbepaling.
Sri Lanka	Nee		In maart 2020.
Syrië	Nee		In maart 2020.
Tanzania	Specifieke strafbepaling	1998	Specifieke strafbepaling.
Thailand	Nee		In maart 2020.
Togo	Specifieke strafbepaling	1998	Specifieke strafbepaling.
Tsjaad	Nog niet		Een wetsvoorstel uit 2002 dat VGV verbiedt was in maart 2020 nog niet ingevoerd; de president moet het nog ondertekenen.
Tsjechië	Algemene strafbepaling		Algemene strafbepaling.
Verenigd Koninkrijk	Specifieke anti-VGV-wet	1985	Specifieke landelijke anti-VGV-wet die VGV verbiedt.
Verenigde Arabische Emiraten	Nee		In maart 2020.
Verenigde Staten	Federale anti-VGV-wet Specifiek verbod in 39 staten	96–18, 2021	Federaal verbod in 1996, maar federale wet werd "ongrondwettelijk" verklaard in 2018. Nieuwe federale wet aangenomen in 2021. Specificek verboden in 39 van de 50 staten in januari 2021.
Zambia	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Zimbabwe	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Zuid-Afrika	Specifieke strafbepaling	2003	Specifieke strafbepaling.
Zuid-Soedan	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.
Zweden	Specifieke anti-VGV-wet	1982	Nieuwe wet ingevoerd in 1998. Specifieke landelijke anti-VGV-wet die VGV verbiedt.
Zwitserland	Specifieke strafbepaling		Specifieke strafbepaling.

Zie ook

• Juridische aspecten van circumcisie
• Seksueel consent
• Seksueel consent in wetgeving
• Trouw-je-verkrachter-wet
• Verkrachting binnen het huwelijk

Externe link

• Female genital mutilation/cutting: a call for a global response – Rapport End FGM European Network, U.S. End FGM/C Network en Equality Now (maart 2020)