Vierkantshoeve

type boerderij op rechthoekig grondplan

Een vierkantshoeve, kwadraathoeve of carréboerderij, ook wel binnenhofboerderíj, is een in België, Nederland, Duitsland en Oostenrijk voorkomend boerderijtype dat behoort tot de dwarshuisgroep. In Nederland vindt men de meeste carréboerderijen in Zuid-Limburg. Ook in de aangrenzende stadsregio Aken (onder andere in Würselen) zijn boerderijen van dit type bewaard gebleven.

Een reeks carréboerderijen in het rijksbeschermd gezicht Sint Gerlach in Nederlands Zuid-Limburg

Historische ontwikkeling

bewerken

Vaak wordt dit type boerderij met de inrijpoort in de voor- of poortgevel in verband gebracht met de Romeinse villa rustica, maar deze lijkt aan het ontstaan van de Belgisch- en Nederlands-Limburgse variant van de dwarshuisgroep geen deel te hebben gehad. Ook is geopperd dat de gesloten carrévorm tot doel had de bewoners en hun bezittingen te beschermen. Veel van deze gesloten boerderijen kwamen tot stand in de 18e eeuw in een gebied waar de roversbenden van de Bokkenrijders actief waren.

De ontwikkeling van dit boerderijtype is echter veeleer het gevolg van schaalvergroting in de landbouw en de daarmee gepaard gaande behoefte aan meer stallen en schuren, zonder daarbij al te grote afstanden tussen de diverse bedrijfsgebouwen te creëren. Deze ontwikkeling verliep vanuit de langgevelboerderij via de L-vorm en vervolgens de U-vorm tot het uiteindelijke vierkantshoftype (met de mestvaalt op de binnenplaats).

De driebeukige graanschuur van veel vierkantshoeven is nauw verwant aan de Vlaamse schuur en aan soortgelijke schuren in Vlaams- en Waals-Brabant en in het Duitse Nederrijngebied.[bron?]

Typen vierkantshoeven

bewerken

Ook is er verschil met de in Duitsland en Oostenrijk voorkomende Vierkantshof, die veelal uit vier 'gelijkwaardige' vleugels bestaat. Bij de vierkantshoeve zoals die in de Lage Landen voorkomt, ontbreekt soms de linker- of rechtervleugel en wordt de binnenhof aan die kant omsloten door een muur of een aanpalend pand. Soms is de parallel aan de straat lopende vleugel gereduceerd tot de kopse kanten van de twee zijvleugels met daartussen een afsluitende muur met inrijpoort. In Duitsland wordt dit type Dreiseitshof genoemd, waarbij de straatzijde vaak in het geheel niet afgesloten is.

Zie de categorie Carré farmhouses van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.