Urbanus (artiest)

Belgisch komiek, cabaretier, zanger, gitarist, stripauteur en acteur

Urbanus, artiestennaam van Urbain Joseph Servranckx (Sint-Gertrudis-Pede, 7 juni 1949), is een Belgische komiek, cabaretier, zanger, gitarist, stripauteur en acteur.

Urbanus
Urbanus
Urbanus
Algemene informatie
Volledige naam Urbain Servranckx
Bijnaam Urbanus van Anus
Geboren 7 juni 1949
Geboorteplaats Sint-Gertrudis-PedeBewerken op Wikidata
Land Vlag van België België
Werk
Jaren actief 1970-heden
Genre(s) Kleinkunst, humor
Beroep Zanger, muzikant, cabaretier, stripauteur en acteur
Instrument(en) Gitaar
Officiële website
(en) AllMusic-profiel
(en) Discogs-profiel
(en) IMDb-profiel
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal  Portaalicoon   Muziek
Strip
Film

Urbanus geniet sinds 1974 populariteit in zowel Vlaanderen als Nederland. Alhoewel hij vooral bekendstaat als komiek, werden ook zijn liedjes bekende hits, zoals Bakske vol met stro (1979), Madammen met een bontjas (1980) en Hittentit (1982). Tot 2008 waren twee films waarin hij de hoofdrol speelde, Hector (1987) en Koko Flanel (1990), de grootste Vlaamse kaskrakers in de bioscoop. Urbanus is ook een productief scenarist van stripverhalen, zoals zijn eigen vedettestrip Urbanus en de series De Geverniste Vernepelingskes, Plankgas en Plastronneke en Mieleke Melleke Mol.

Zijn humoristische stijl kan omschreven worden als absurd, volks, subversief, anarchistisch en soms populistisch.

Biografie

bewerken

Het ouderlijk huis van Urbain Servranckx stond in het centrum van Sint-Gertrudis-Pede. Veel van zijn eerste sketches hebben dan ook betrekking op de gebeurtenissen die zich daar afspeelden. Hij volgde aldaar het kleuteronderwijs in het schooltje van de zusters Annunciaten, daarna volgde hij het middelbaar onderwijs. Ondanks zijn goede resultaten stopte hij op vijftienjarige leeftijd omdat hij "zich verveelde bij de paterkes" en ging werken in een bakkerij en nadien in een magazijn van een platenmaatschappij. Gedurende zes jaar volgde hij de avondschool aan het Sint-Lucas-instituut te Schaarbeek. Daar volgde hij de opleiding publiciteitstekenen omdat er in de jaren zeventig nog geen opleiding bestond voor striptekenaar. Hij kreeg er les van onder anderen Daniël Geirnaert,[1] die een grote invloed uitoefende op Urbain. Urbain liet zelfs zijn examen mislukken in het derde jaar om maar opnieuw van Geirnaert les te kunnen krijgen.

Popgroep ANUS / Anus

bewerken

Zijn komisch talent werd sterk beïnvloed door zijn oom Maurice Servranckx, uitbater van een herberg naast zijn ouderlijk huis. Urbain zocht zich een weg naar het podium, geïnspireerd door Jan De Wilde en Zjef Vanuytsel. Samen met een aantal andere studenten van Sint-Lucas werd in 1973 de groep ANUS opgericht. Daniël Geirnaert ontwierp de affiches voor de eerste optredens. De groep werd echter niet serieus genomen en heeft het maar enkele maanden uitgehouden. Urbain ging in 1974 solo onder de naam Urbanus van Anus met liedjes en conferences. Nadat de toenmalige BRT (Belgische Radio en Televisie) hem had gevraagd voor een komische act liet hij de benaming "van Anus" vallen en sindsdien is het kortweg Urbanus. De eerste hoes van Urbanus leevend werd eveneens getekend door Daniël Geirnaert.[2]

Cabaretier

bewerken
 
Urbanus in 1979

Vanaf het begin van de jaren 70 stond Urbanus in de Vlaamse theaters met de begeleidingsgroep Anus. Al snel ging hij solo de theaters in als Urbanus van Anus. In 1974 kwam zijn eerste lp uit, Urbanus van Anus leevend. Dit debuut was goed voor vijf hitsingles. Naar aanleiding van zijn theatersuccessen werd hij door de VRT gevraagd een komische act te verzorgen in het programma Zorg dat je d'er bij komt. Urbanus' antwoord hierop was: "Nu gaan zelfs de blinden mij herkennen". Vanaf 1975 trad hij ook in Nederlandse theaters op. Eind jaren 70 liet hij op advies van Drs. P "Van Anus" vallen en noemde hij zichzelf simpelweg Urbanus. In 1978 verscheen er van het nummer De belastingscontroleur al een videoclip. Zijn plaat Bakske vol met stro (1979), een kerstlied dat de geboorte van Jezus parodieerde, leverde hem kritiek op van de Rooms-Katholieke Kerk en veel gelovigen. Er werden zo'n 150.000 exemplaren van verkocht.

 
Urbanus in 1985

In 1983 haalde zijn dubbelelpee Urbanus 10 jaar live de platinastatus, en zijn Michel Sardou parodiërende single Quand les zosiaux chantent dans le bois (Als de vogeltjes in 't bos zingen) was wederom een succes. In 1983 schitterde hij in het door hemzelf gemaakte televisieprogramma Beter 10 crises in de lucht dan 1 in ons land. In 1985 verscheen zijn liedjes-album Donders en bliksems. In deze periode was hij ook in het theater te zien en deze opnamen verschenen op het dubbelalbum Urbanus in 't echt.

In 1991 trad hij op in het spelprogramma Wie ben ik? op VTM, gepresenteerd door Goedele Liekens. Een jaar later speelde hij in het sketchprogramma Meer moet dat niet zijn op VTM, samen met Liekens en Werther Vander Sarren.

In 1995 speelde Urbanus in de 12-delige televisiereeks Genoeg gelachen, nu humor, wat goed was voor een wekelijkse notering in de top vijf van de kijkcijfers. Er kwam ook een single uit, nadat hij tien jaar geen plaat meer gemaakt had. Het nummer Poesje stoei was meteen goed voor een nummer 1-hit. Zijn album Iedereen beroemd verscheen en Urbanus stond ook weer in het theater met zijn programma Hiep Hiep Rahoe. Een paar jaar later volgde er een nieuwe show: Ik ben een Plastiek Zakske. Deze laatste twee shows zijn verschenen op cd en dvd.

In 2005 verscheen de serie Urbain, 7 afleveringen van 30 minuten, waarin Urbanus zichzelf speelt in een fictieve reeks over zijn leven. Deze was te zien op de Vlaamse zender Eén en een jaar later op het Nederlandse Nederland 2. De serie verscheen op dvd.

Eén kwam in 2006 met In de ban van Urbanus, een programma waarin sketches van Urbanus werden afgewisseld met interviews waarin de jonge generatie komieken vertellen welke impact Urbanus op hen heeft gehad.

In 2011 bracht Urbanus een show met hoogtepunten onder de noemer Urbanus Zelf.[3] In 2012 en 2013 ging Urbanus met deze show op tournee in Vlaanderen, in 2013 en 2014 door Nederland. Er verscheen een dvd en cd van deze show.

Zijn nummer Bakske vol met stro werd in 2014 opgenomen in De Eregalerij van de Vlaamse Klassiekers van Radio 2. Tijdens de zomer van datzelfde jaar ging Urbanus op tournee met de rockband De Fanfaar. Ze traden op in Nederland en België. Een liveopname verscheen op de cd-box Urbanus Integraal.

In 2017 begon Urbanus aan een nieuwe show in het theater. In Vlaanderen luidde de titel Trecto Pnix, in Nederland Lij Kner Ge Sop. De tournee door Nederland werd stopgezet vanwege de uitgebroken coronapandemie.

In februari 2022 kondigde Urbanus met Bis Bis Bis een nieuwe theatertournee aan, waarin hij terugblikte op zijn 50-jarige carrière. Hij bracht in elke voorstelling ook opnieuw een aantal van zijn bekendste liedjes.[4] Voor de eerste voorstellingen verving hij de shows van Jacques Vermeire in verschillende culturele centra. Die shows moesten worden geannuleerd nadat Vermeire thuis bij een val zijn schouder had gebroken.

 
Standbeeld in Tollembeek van de stripfiguren Urbanus en zijn vriendjes Amedee en Nabuko Donosor
 
Urbanus signeert zijn strip (2004)
  Zie Lijst van albums van Urbanus voor een overzicht van de albums

Urbanus is ook de naam van de stripreeks die in 1983 startte en tot 2022 doorgegaan is. In deze strips worden de komische avonturen uit de fictieve jeugd van Urbanus in zijn woonplaats Tollembeek uit de doeken gedaan. De stripverhalen worden door Urbanus samen met tekenaar Willy Linthout gemaakt. De eerste strip, Het fritkotmysterie, werkte aanstekelijk en er verschenen vier tot vijf albums per jaar bij de Antwerpse Uitgeverij Loempia. Tegenwoordig worden de strips uitgegeven door Standaard Uitgeverij.

Met Jan Bosschaert als tekenaar startte Urbanus in 1998 een nieuwe stripreeks: De Geverniste Vernepelingskes, waarin vele Bekende Vlamingen belachelijk worden gemaakt.

In 2003 begon Urbanus twee nieuwe stripreeksen met Dirk Stallaert: Mieleke Melleke Mol en Plankgas en Plastronneke.

Van 2002 tot 2004 verzorgde Urbanus ook het scenario van de eerste vier albums van Klein Suske en Wiske. Jeff Broeckx verzorgde de tekeningen.

De eerste film van Urbanus, Hector, kwam in oktober 1987 uit. Urbanus schreef het scenario samen met de debuterende regisseur Stijn Coninx. Het werd een enorm succes. De film won de eerste prijs op het Internationale Festival van de Komische Film in Chamrousse (Frankrijk) en Urbanus ontving er de prijs "beste acteur" van Radio France en Le Dauphiné Libéré. Hector was op dat moment ook het grootste kassucces ooit in de Belgische geschiedenis.

Dit succes op het witte doek vroeg om een vervolg en in 1990 kwam Koko Flanel uit, opnieuw in samenwerking met Stijn Coninx. Deze film verpulverde zelfs het vorige record van Hector en was 18 jaar lang het grootste kassucces in de Belgische filmgeschiedenis. Pas in 2009 werd dit record verbroken door Loft van Erik Van Looy en Bart De Pauw.

Monopoly-editie

bewerken

Urbanus kreeg als eerste Vlaamse artiest een officiële uitgave van het bordspel Monopoly. In tegenstelling tot de strips tekende Urbanus zelf alle tekeningen voor het spelbord.

Autobiografie

bewerken

In 2021 bracht Urbanus zijn autobiografie uit onder de titel En van waar dit allemaal komt.[5] Wekenlang was dit het bestverkochte boek in de Standaard Boekhandel. In vier maanden tijd verscheen driemaal een herdruk, goed voor een totaal van 13.000 boeken.

Filmografie

bewerken
Filmografie
Jaar Titel Rol Opmerkingen
Films
2019 Urbanus: De vuilnisheld Urbanus Stem
2010 Mega Mindy en het Zwarte Kristal Sultan van Zahambra
2008 Niko en de Vliegende Brigade Julius Stem
2006 Cars Takel Stem
2006 K3 en het ijsprinsesje Tovenaar
2005 March of the Pinguins verteller (NL-versie) Stem
2004 De duistere diamant Sjaak
1993 De zevende hemel Samuel Bloemensteen
1990 Koko Flanel Placide Smellekens
1987 Hector Hector
Televisiereeksen
2023 Jacques en Urbain op Wereldtournee Zichzelf Realityserie
2019 Urbanus 70 Urbanus Hoofdrol
2015 Kattenoog Fossil Hoofdrol
2013 Lang Leve... Urbanus Gastrol
2010 De Slimste Mens ter Wereld Urbanus Gastrol
2009 De jaren stillekes Urbanus Gastrol
2008 Sinterklaasjournaal Godfried van de Geneugten Gastrol
2006 De tabel van Mendelejev Urbanus Gastrol
2006 In de ban van Urbanus Urbanus Hoofdrol
2005 Urbain Urbanus Hoofdrol
2005 Chris & Co Urbanus Gastrol
2004 Thuis Man op café Gastrol
1995 Kulderzipken Knoerifast Gastrol
1995 Genoeg gelachen, nu humor Urbanus Hoofdrol
1991 Wie ben ik? Urbanus Gastrol

Theaterprogramma's

bewerken
  • 1982 - Urbanus Live
  • 1985 - Urbanus in 't echt
  • 1998 - Hiep hiep rahoe fantastisch live
  • 2001 - Ik ben een plastiek zakske
  • 2013 - 2015 - Urbanus Zelf
  • 2017 - 2019 - Trecto Pnix (Lij Kner Ge Sop in Nederland)
  • 2022 - 2024 - Bis Bis Bis

Discografie

bewerken
Album met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Album Top 100 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
Urbanus van Anus leevend 1974 -
Urbanus van anus in de weide / op de vijver 1975 -
Drie sprookjes 1977 -
Volle maan 1978 -
Is er toevallig een Urbanus in de zaal? 1980 31-01-1981 30 4 Livealbum
Urbanus VI 1982 30-10-1982 19 15 Livealbum
Tien jaar live 1983 31-12-1983 29 4 Livealbum / Verzamelalbum
Urbanus' plezantste 1985 19-10-1985 5 21 Livealbum / Verzamelalbum
Donders en bliksems 1985 21-12-1985 67 1
In 't echt! 1986 14-11-1987 45 10 Livealbum
Iedereen beroemd 1995 -
Urbanus Vobiscum 2007 - Tributealbum
Wie dit leest is zot! 2010 -
Goe poeier! 2011 - Verzamelalbum
In roer en rep 2022 -
Album met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 200 albums Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
Urbanus Vobiscum 2007 17-11-2007 2 22 Tributealbum
Wie dit leest is zot! 2010 30-10-2010 7 18 Goud
Goe poeier! 2011 26-11-2011 2 68 Platina Verzamelalbum
Wan troe tie! 2013 16-11-2013 4 36 Goud
Integraal 2014 29-11-2014 51 42 Verzamelalbum
Urbanus Zelf: theatertoer 2013-2015 2016 19-11-2016 17 21 Livealbum / Verzamelalbum
De legende 2017 30-09-2017 16 19
Trecto pnix 2019 30-11-2019 40 8
In roer en rep 2022 10-12-2022 23 10

Singles

bewerken
Single met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Top 40 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
Kodazuur 1982 - Nr. 50 in de Single Top 100
Hittentit 1982 - Nr. 50 in de Single Top 100
Poesje stoei 1994 18-02-1995 15 9 Nr. 12 in de Single Top 100
Single met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 50 Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
Bakske vol met stro 1979 22-12-1979 1 (2 wk) 9 Nr. 1 in de Radio 2 Top 30
Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
Quand les zosiaux chantent dans le bois 1980 06-12-1980 3 9 Nr. 3 in de Radio 2 Top 30
Kodazuur 1982 10-07-1982 39 1 Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
Hittentit 1982 04-12-1982 24 4 Nr. 22 in de Radio 2 Top 30
Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
Awel mercie / 1-2-3 rikke tikke tik 1983 24-09-1983 27 3 Nr. 2 in de Vlaamse Top 10
The scratchin' zwaantjes 1984 07-04-1984 10 9 Nr. 13 in de Radio 2 Top 30
Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
Poesje stoei 1994 07-01-1995 8 14 Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
De paashaas 1995 22-04-1995 12 6 Nr. 12 in de Radio 2 Top 30
Nr. 3 in de Vlaamse Top 10
CO2 prostituee 2007 03-11-2007 tip16 - Nr. 11 in de Radio 2 Top 30
Zetpilcar 2013 16-11-2013 tip2 - met Isolde Lasoen
Nr. 2 in de Vlaamse Top 10
De wereld is om zeep 2015 11-07-2015 tip6 - met De Fanfaar
Nr. 12 in de Vlaamse Top 50
Bakske vol met stroo 2015 19-12-2015 tip16 - met De Fanfaar
Nr. 10 in de Vlaamse Top 50
Annie zingt een liedje 2017 09-09-2017 tip7 - Nr. 3 in de Vlaamse Top 50
De ladder 2017 02-12-2017 tip - Nr. 39 in de Vlaamse Top 50
  • Urbanus was aanwezig als bezoeker op het legendarische Isle of Wight Festival van 1970.
  • De Nederlandse punkgroep Heideroosjes ontleent zijn groepsnaam aan een conference van Urbanus waarin hij spottend zei dat hij een liedje had geschreven voor "de Limburgse hardrockformatie de Heideroosjes". In 2004 trad Urbanus samen met de groep op tijdens Rock Werchter. Op de jubileum-cd van de Heideroosjes, 20 Years: Ode & Tribute zingt Urbanus het nummer Ze smelten de Paashaas. In 2007 speelde Urbanus een rol in hun videoclip van Lekker belangrijk.
  • Urbanus' Bakske vol met stro is een van de "verzoeknummers" die Raymond van het Groenewoud moet zingen in het nummer J'veux de l'amour (1980).
  • Urbanus had een cameo in de satirische strip Pest in 't Paleis (1983) door Guido Van Meir en Jan Bosschaert. In het album wordt hij tot paus verkozen, een verwijzing naar de middeleeuwse pausen die dezelfde naam hadden, zoals Urbanus II.
  • In het Nero-album De Terugkeer van Geeraard de Duivel (1983) is Urbanus in strook 76 in de hel te zien, samen met Napoleon Bonaparte, Adolf Hitler, Jozef Stalin, Yasser Arafat en Ruhollah Khomeini. Hij houdt een bakje vol met stro vast. Sleen verwees hiermee naar Urbanus' single Bakske vol met stro die spotte met de katholieke leer en hem blijkbaar hierom in de hel deed belanden. Sleen en Urbanus waren overigens goed bevriend met elkaar.
  • Urbanus komt voor in het Suske en Wiske-album De Krimson-crisis (1988) als een van de "Vlamingen die Vlaanderen tegenwoordig groot maken". Hij verschijnt terwijl hij Madammen met een bontjas zingt en verwijst tijdens het gevecht tegen Krimson naar zijn sketch Wreed Accident.
  • In 1993 werd Urbanus benoemd tot Baron van Ooit in het inmiddels opgedoekte pretpark Het land van ooit.
  • Urbanus had een gastrol als "de Knoerifast" in de Vlaamse jeugdreeks Kulderzipken.
  • In 1999 werden de handtekening, en een hand- en voetafdruk van Urbanus geplaatst in een betonnen tegel in het Nederlandse Tollebeek.
  • Op 5 augustus 1995 trad Urbanus in het huwelijk met Nadine Mignon uit Tollembeek.
  • In 2000 werd in de Hernestraat van zijn woonplaats Tollembeek een beeld van Urbanus geplaatst, ontworpen door Urbain en verwezenlijkt door zijn vriend Koenraad Tinel uit het naburige Vollezele.
  • In 2001 veroorzaakte een artikel in MaoMagazine opschudding toen bleek dat Urbanus alleen al via zijn bvba een vermogen van meer dan 2 miljoen euro bleek te bezitten.
  • Medio 2001 werd er op de dijk van Middelkerke een standbeeld ter ere van Urbanus onthuld.
  • In 2005 eindigde Urbanus op nr. 134 in de Vlaamse versie van De Grootste Belg, buiten de officiële nominatielijst.
  • Uit een onderzoek onder 1600 Nederlanders, in 2007 in opdracht van de Vlaamse regering gehouden, bleek dat Urbanus de Bekendste Vlaming/Belg was in Nederland. Hij eindigde vóór Clouseau-zanger Koen Wauters en wielrenner Eddy Merckx.
  • Urbanus is een van de jeugdherinneringen die wordt aangehaald in het lied Kvraagetaan (2007) door de Fixkes. Er wordt naar hem verwezen als "een held" en hij had ook een gastrol in de videoclip bij het nummer.
  • In 2008 ontving hij de Prijs voor de Vrijheid van de Vlaamsgezinde rechts-liberale denktank Nova Civitas, waar hij een speech gaf over zijn standpunten over Vlaanderen en allochtonen.
  • Mr. Pinkpop Jan Smeets is al jaren de manager van Urbanus.
bewerken
Wikiquote heeft een of meer citaten van of over Urbanus.
Zie de categorie Urbain Servranckx van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.