Trolleybus van Lugano

Trolleybus van Lugano
	Lugano trolleybus 121, op Hess-chassis gebouwd in 1974, Via Romeo Manzoni, achter het station, Westwaarts onderweg op lijn 4
Basisgegevens
Locatie	Lugano, Zwitserland
Vervoerssysteem	Trolleybus
Startdatum	25 april 1954
Einddatum	30 juni 2001
Aantal lijnen	4
Uitvoerder(s)	Trasporti Pubblici Luganesi (TPL)
Netwerkkaart
Portaal	Openbaar vervoer

De Trolleybus van Lugano, in het Italiaans rete filoviaria di Lugano, was het trolleybusnet van de Zwitserse stad Lugano. Het vervoerbedrijf Azienda Comunale dei Trasporti della Città di Lugano (ACTL), tot 1969 Azienda Comunale del Traffico (ACT) genoemd, exploiteerde het net van 1954 tot 2001. Het laatste anderhalf jaar was de exploitatie in handen van het op 1 januari 2000 nieuw opgerichte publiek vervoerbedrijf Trasporti Pubblici Luganesi SA, afgekort TPL. De trolleybus kwam, tot de opheffing ervan in 1959, in de plaats van de in 1896 opgerichte tram van Lugano. Tussen 1975 en 1981 werd het net wezenlijk uitgebreid. De elektrische tractie werd circa twee decennia later opgeheven en vervangen door gewone autobussen. De bovenleiding werd binnen het jaar ontmanteld en was tegen de zomer 2002 volledig verdwenen.

Geschiedenis bewerken

De trolleybus van Lugano was een van de laatste trolleybusbedrijven die in Zwitserland in dienst kwam. Nadien volgden nog enkel de netten van Vevey–Villeneuve in 1957 en Schaffhausen in 1966. Het net ontstond in eerste instantie door de omvorming van het tramnet naar trolleybusexploitatie, waarbij de voormalige tramlijnen gelijktijdig werden verlengd. Bijzonder aan het trolleybusnet van Lugano was de hoge spanning van de bovenleiding, namelijk 1000 volt gelijkstroom. Dit was een voortzetting van het tramnet waardoor de elektrische infrastructuur kon hergebruikt worden en de investeringskosten beperkt. Een ander voordeel was dat tussen 1954 en 1959 de trams en trolleybussen parallel aan elkaar in dienst konden blijven zonder extra infrastructurele maatregelen. Ook kon gemakkelijker gekruist worden met de bovenleidingen met de voorstedelijke spoorlijnen Ferrovia Lugano - Tesserete, Ferrovia Lugano - Cadro - Dino en Ferrovia Lugano - Ponte Tresa.

In 1963 breidde het net zich uit naar Massagno - Savosa Crocifisso (later verlengd tot Vezia) dat tot dan niet elektrisch werd bediend. Als gevolg van wijzigingen in de verkeersafwikkeling (invoering van eenrichtingsverkeer in het stadscentrum) waren er in 1972 grotere aanpassingen nodig aan de bovenleiding. Het net telde toen de volgende drie lijnen met een gecumuleerde lengte van 13,4 kilometer:

1/2	Castagnola–Centro–Paradiso	Transversale lijn
3/4	Breganzona–Centro–Pregassona	Transversale lijn
5/6	Centro–Massagno–Savosa Crocifisso–Vezia	Radiale lijn

Door een aanpassing aan het net werd de diametrale lijn 3/4 in 1993 gesplitst waardoor ook de richtingsafhankelijke lijnnummers ophielden te bestaan.

1	Castagnola–Centro–Paradiso	Transversale lijn
3	Centro–Pregassona	Transversale lijn
4	Centro–Breganzona	Radiale lijn, begin 1998 gewijzigd naar dieselbusbediening
5	Centro–Massagno–Savosa Crocifisso–Vezia	Radiale lijn

De oorzaken voor de opheffing van het trolleybusnet waren enerzijds het overtijdse voertuigenpark en anderzijds de hoge spanning van de bovenleiding; op de markt van de gestandaardiseerde trolleybussen waren er geen fabrikanten die dergelijke voertuigen konden aanbieden. Het onderhoud aan voertuigen en infrastructuur nam in de jaren 1990 geleidelijk af. Als gevolg hiervan verleende de overheid nog slechts beperkte exploitatievergunningen en de verderzetting van de exploitatie zou afhankelijk geweest zijn van diverse voorwaarden.

Voertuigen bewerken

Voor de trolleybus van Lugano werden in de loop van de jaren de volgende 36 voertuigen aangekocht.

Nummers	Aantal	Fabrikant	Elektrisch gedeelte	Bouwjaar	Soort	Opmerkingen
101–103	3	FBW / Ramseier + Jenzer	SAAS (Société Anonyme des Ateliers de Sécheron)	1954	Standaardbus
104–113	10	FBW / Bosia	SAAS	1960	Standaardbus	Voertuig 112 vanaf 1988 rijschoolbus
114–117	4	FBW / Ramseier & Jenzer / Lepori	SAAS	1966	Standaardbus
118–121	4	Volvo / Hess	SAAS	1974	Standaardbus
122–125	4	Volvo / Hess	SAAS	1975	Gelede bus
126–127	2	FBW / Hess	SAAS	1966	Standaardbus	In 1978 overgenomen van de trolleybus Altstätten - Berneck, ginds nummers 6 en 7
201–206	6	Daimler-Benz / Vetter	BBC	1985–1988	Gelede bus	202 uit dienst na brand in december 1992
207–209	3	Daimler-Benz / Vetter	ABB	1988	Standaardbus

De voertuigen 201 en 203–209 vertrokken na de opheffing van het net naar de Roemeense stad Brașov waar zij tot op heden nog van tijd tot tijd dienst doen. De voertuigen met nummers 101, 112, 124 en 126 zijn eigendom van de Trolleybusverein Schweiz (TVS). Dit geldt tevens voor de in 1963 gebouwde FIAT-ladderwagen met nummer 67.

Zie ook bewerken

Lijst van steden met een trolleybusnetwerk

Externe links bewerken

Zie de categorie Trolleybuses in Lugano van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Trolleybus Lugano op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.