Testosteron (medicatie)
Testosteron (T) is een medicijn en een natuurlijk voorkomend steroïdhormoon.[1] Het wordt gebruikt voor de behandeling van mannelijk hypogonadisme, genderdysforie en bepaalde vormen van borstkanker.[1][2] Het kan ook worden gebruikt om het atletisch vermogen te vergroten in de vorm van doping.[1] Het is onduidelijk of het gebruik van testosteron bij lage testosterongehaltes als gevolg van veroudering gunstig of schadelijk is.[3] Testosteron kan worden toegediend door middel van een gel of pleister die op de huid wordt aangebracht, een injectie in een spier, een tablet die in de wang wordt geplaatst of een tablet die via de mond wordt ingenomen.[1]
| Testosteron | ||||
|---|---|---|---|---|
| Chemische structuur | ||||
| ||||
| ||||
| Farmaceutische gegevens | ||||
| Beschikbaarheid (F) | Via de mond: zeer laag (vanwege hoog first pass effect) | |||
| Plasma-eiwitbinding | 97,0–99,5% (aan SHBG en albumine) | |||
| Metabolisatie | Lever (voornamelijk via reductie en conjugatie) | |||
| Halveringstijd (t1/2) | 2–4 uur | |||
| Uitscheiding | Urine (90%), ontlasting (6%) | |||
| Gebruik | ||||
| Geneesmiddelengroep | Androgeen, anabole steroïde | |||
| Merknamen | AndroGel, Testim, TestoGel, anderen | |||
| Andere namen | Androst-4-en-17β-ol-3-one | |||
| Toediening | Via de mond, buccaal, sublinguaal, intranasaal, transdermaal, vaginaal, rectaal, intramusculaire of subcutane injectie, subcutaan implantaat | |||
| Risico met betrekking tot | ||||
| Zwangerschapscat. | * AU: D
| |||
| Databanken | ||||
| CAS-nummer | 58-22-0 | |||
| ATC-code | G03BA03 | |||
| PubChem | 6013 | |||
| DrugBank | DB00624 | |||
| Chemische gegevens | ||||
| Molecuulformule | ||||
| IUPAC-naam | (8R,9S,10R,13S,14S,17S)-17-hydroxy-10,13-dimethyl-1,2,6,7,8,9,11,12,14,15,16,17-dodecahydrocyclopenta[a]phenanthren-3-one | |||
| Molmassa | 288,431 g·mol−1 g/mol | |||
| Smeltpunt | 155 °C (311 °F)°C | |||
| SMILES | O=C4\C=C2/[C@]([C@H]1CC[C@@]3([C@@H](O)CC[C@H]3[C@@H]1CC2)C)(C)CC4 | |||
| ||||
Vaak voorkomende bijwerkingen van testosteron zijn acne, zwelling en borstvergroting bij mannen.[1] Ernstige bijwerkingen zijn onder andere leverschade, hartziekten en gedragsveranderingen.[1] Vrouwen en kinderen die aan testosteron worden blootgesteld, kunnen masculinisatie ontwikkelen.[1] Het wordt aanbevolen dat personen met prostaatkanker het medicijn niet gebruiken.[1] Het kan schadelijk zijn voor de baby als het wordt gebruikt tijdens de zwangerschap of tijdens het geven van borstvoeding.[1] Testosteron behoort tot de groep van medicijnen die androgenen wordt genoemd.[1]
Testosteron werd voor het eerst geïsoleerd in 1935 en in 1939 goedgekeurd voor medisch gebruik.[4][5] Het percentage dat testosteron gebruikt is in de Verenigde Staten tussen 2001 en 2011 drie keer zo hoog geworden.[6] Het staat op de lijst van essentiële geneesmiddelen van de Wereldgezondheidsorganisatie.[7] Het is verkrijgbaar als generiek medicijn.[1] De prijs is afhankelijk van de sterkte en toedieningsvorm van het product.[8] In 2017 was het het 132e meest voorgeschreven medicijn in de Verenigde Staten met meer dan vijf miljoen recepten.[9][10]
- ↑ a b c d e f g h i j k Testosterone. Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists (4 december 2015). Gearchiveerd op August 20, 2016. Geraadpleegd op 3 september 2016.
- ↑ (en) List of Gender Dysphoria Medications (6 Compared). Drugs.com. Gearchiveerd op 26 april 2020. Geraadpleegd op 6 May 2020.
- ↑ Staff, Testosterone Products: Drug Safety Communication – FDA Cautions About Using Testosterone Products for Low Testosterone Due to Aging; Requires Labeling Change to Inform of Possible Increased Risk of Heart Attack And Stroke. FDA (3 March 2015). Gearchiveerd op March 5, 2015. Geraadpleegd op 5 March 2015.
- ↑ Taylor, William N (2002). Anabolic Steroids and the Athlete, 2. McFarland, p. 180. ISBN 978-0-7864-1128-3. Gearchiveerd op 14 september 2016.
- ↑ (en) Fischer, Jnos (2006). Analogue-based Drug Discovery. John Wiley & Sons, p. 481. ISBN 9783527607495. Gearchiveerd op March 1, 2019. Geraadpleegd op March 1, 2019.
- ↑ (April 2016). Testosterone therapy in the new era of Food and Drug Administration oversight. Translational Andrology and Urology 5 (2): 207–12. PMID 27141448. PMC 4837303. DOI: 10.21037/tau.2016.03.13.
- ↑ World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. World Health Organization, Geneva (2019). WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO
- ↑ Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning, p. 197. ISBN 978-1-284-05756-0.
- ↑ The Top 300 of 2020. ClinCalc. Gearchiveerd op March 18, 2020. Geraadpleegd op 11 april 2020.
- ↑ Testosterone - Drug Usage Statistics. ClinCalc. Gearchiveerd op July 8, 2020. Geraadpleegd op 11 april 2020.