Spoorlijn Oslo - Bergen

spoorlijn in Noorwegen

De Spoorlijn Oslo - Bergen, ook wel Bergensbanen genoemd, is een spoorlijn tussen de Noorse hoofdstad Oslo en Bergen. Het is de hoogstgelegen hoofdspoorlijn in Europa. Hij gaat over de Hardangervidda-hoogvlakte tot meer dan 1200 meter boven zeeniveau.

Bergensbanen
Oslo - Bergen
Spoorlijn Oslo - Bergen op de kaart
Totale lengte526 km
Aantal stations17
Spoorwijdte1435 mm
Aangelegd doorNSB
Begin aanleg1870 -
Geopend1883 / 1909
Huidige statusin gebruik
Hoogste punt1222,2 m
Geëlektrificeerdja
Aantal sporen1
Baanvaksnelheid160 km/u
Treindienst doorVy, CargoNet, Cargolink
Traject
tdCONTgdCONTg
tdSTRdSTR Hovedbanen
tdSTRdLSTR Gardermobanen naar
tdSTRdLSTR Oslo Luchthaven,
tdSTRdLSTR Trondheim en Stockholm (S)
vÜWBtr
dSTRtdSTRe@f Romerike tunnel (ca. 14 580 m)
LSTR+lLSTRqvSTRo-ABZg+r
LSTRvSHI2g+l-STR+lCONTf@Fq Østfoldbanen naar Halden
LSTRtvBHFa@f 0,00 Oslo S (1854)
T-bane
LSTRtSPLe Oslotunnel (1980)
LSTRtSTRe@f
LSTRLSTR
STRLSTR Gjøvikbanen (1902)
BHFLSTR Roa
CONTg@GqABZgrLSTR Gjøvikbanen naar Gjøvik
STRLSTR Roa-Hønefosslinjen
LSTRLSTR
LSTRSTR Drammenbanen (1872)
LSTRBHF 13,19 Sandvika (1872)
LSTRexLSTR+leABZgLr
LSTRexLSTRSTR Drammenbanen (1872)
LSTRexLSTRLSTR
LSTRexSTRLSTR Ringeriksbanen (gepland 2015-2025)
LSTRexHSTLSTR Sundvollen
LSTRexLSTRLSTR
LSTRexLSTRBHF 52,86 Drammen (1866) 2,2 m
LSTRexLSTRABZglCONTf@Fq Vestfoldbanen naar Skien
LSTRexLSTRSTR Sørlandsbanen
LSTRexLSTRLSTR


LSTRexLSTRBHF 70,22 Hokksund (1866) 8,0 m
LSTRexLSTRABZglCONTf@Fq Sørlandsbanen naar Stavanger
LSTRexLSTRSTR Randsfjordbanen
LSTRexLSTRLSTR
KRWlxKRWg+lrKRWr


BHF 124,21 Hønefoss (1868) 96,8 m
CONTg@GqABZgr Randsfjordbanen naar Hen
TUNNEL1 Haverstingtunnel (2 300 m)
eHST Sørumtoppen (holdeplass, 1954)
SBRÜCKE E16
eHST Weksal (holdeplass, 1930)
eHST Ramsrud (holdeplass, 1930)
eHST Halsteinrud (holdeplass, 1930)
eHST Nøkleby (1915)
eABZgr aansluiting onderstation
TUNNEL2 Tveittunnel (115 m)
eHST Heggen (holdeplass, 1930)
hKRZWae Heggen brug Hegga
eHST Øst Veme (holdeplass, 1930)
eBHF 135,09 Veme (1909)
eHST Borglund (holdeplass, 1930)
eHST Fonkalsrud (holdeplass, 1930)
hKRZWae Fonkalsrud brug Væla (20 m)
eHST Jonsrud (holdeplass, 1930)
eHST Gardhammar (holdeplass, 1930)
eHST 141,21 Bårnås (1913)
eHST Evjen (holdeplass, 1930)
eHST Skraperud (holdeplass, 1930)
eABZgr sidespor til Soknabruket
eHST Lofthus (holdeplass, 1930)
hKRZWae Sokna brug Sogna (34 m)
eBHF 146,63 Sokna (1909)
eHST Kroksrud (holdeplass, 1934)
TUNNEL2 Ulsrudtunnel (106 m)
TUNNEL2 Rudtunnel (31 m)
eHST Grindbakken (holdeplass, 1930)
TUNNEL2 Juvettunnel (163 m)
eHST Juve (holdeplass, 1932)
TUNNEL2 Store Langvassosettunnel (331 m)
TUNNEL2 Lille Langvassosettunnel (38 m)
eHST Langvassoset (holdeplass, 1949)
eDST 155,24 Rallerud (1914)
eHST Hansomplass (holdeplass, 1930)
eHST Haversting (holdeplass, 1930)
TUNNEL1 Haverstingtunnel (2 300 m)
TUNNEL2 Øvre lille Tu. (66 m)
TUNNEL2 Nedre lille Tu. (120 m)
eBHF 162,92 Ørgenvika (1909)
TUNNEL2 Lange Ørgenvikatunnel (193 m)
TUNNEL2 Trolldalentunnel (634 m)
ÜST 164,34 Trolldalen (1986)
TUNNEL2 Nedre Tu. (153 m)
TUNNEL2 Tu. (123 m)
BS2+leBS2+r gammel linje
STRexTUNNEL2 Øvre Tu. (73 m)
STRexTUNNEL2 Midtre Tu. (39 m)
TUNNEL2exSTR Lindelia-Tu. (872 m)
STRexTUNNEL2 Nedre Tu. (211 m)
BS2leBS2r gammel linje
eHST Sønsteby (1930)
eHST Trommald (1931)
eBHF 175,42 Gulsvik (1907)
TUNNEL1 Gulsvik-Tu. 1 002 m)
TUNNEL2 Store Tu. (415 m)
TUNNEL2 Lille Tu. (63 m)
eHST Flatsjø (1930)
eHST Buøyni (1935)
TUNNEL2 Flå-Tu. (30 m)
BHF 186,64 Flå (1907) 155,0 m
hKRZWae Brug Saulidelva (24 m)
eHST Hei (1935)
eHST Kvie (1930)
eHST Jorde (1947)
TUNNEL2 Østre Tu. (28 m)
TUNNEL2 Vestre Tu. (48 m)
eDST 194,51 Austvoll (1907)
TUNNEL2 Mælebråten-Tu. (56 m)
TUNNEL2 Tjærenatten-Tu. (247 m)
TUNNEL1 Østre Kolsrud-Tu. (340 m)
eDST 198,61 Kolsrud (1914)
TUNNEL2 Midtre Kolsrud-Tu. (26 m)
TUNNEL2 Vestre Kolsrud-Tu. (48 m)
TUNNEL2 Nøbb-Tu. (98 m)
TUNNEL2 Kleven-Tu. (35 m)
TUNNEL2 Rauk-Tu. (90 m)
eBHF 204,61 Bergheim (1913)
TUNNEL2 Sevre-Tu. (291 m)
eHST Velta (1938)
TUNNEL2 Geitsund-Tu. (64 m)
TUNNEL2 Børtnes-Tu. (71 m)
TUNNEL2 Løvik-Tu. (22 m)
eDST 208,41 Bromma (1907)
TUNNEL2 Gråsult-Tu. (57 m)
TUNNEL2 Nordhagen-Tu. (51 m)
eHST Støe (1936)
eHST 213,47 Liodden (1913)
TUNNEL2 Blingsmo-Tu. (60 m)
hKRZWae Heggen brug Todøla (25 m)
eHST Grønna (1931)
BHF 220,06 Nesbyen (1907) 168,8 m
eHST Gunnbjørnsdokk (1930)
hKRZWae Svenkerud brug
H(53 m)
STRo Rv7 (ca. 15 m)
eDST 229,22 Svenkerud (1914)
eHST Eikle (1935)
BHF 237,02 Gol (1907) 207,4 m
eHST Rotneim (1930)
eHST Trillhus (1931)
eHST 252,49 Torpo (1907) 326,6 m
eHST Torpemoen (1958)
eHST Sando (1931)
eHST 259,81 Jegermoen (1954)
BHF 262,85 Ål (1907) 436,6 m
eHST 276,20 Hol (1907)
hKRZWae Svenkerud brug Usta (41,4 m)
eHST Breidfoss (1931)
eHST Bardøla (1947)
BHF 287,38 Geilo (1907) 794,2 m
TUNNEL2 Såbaltunnel (313 m)
TUNNEL2 Ustaosettunnel (101 m)
BHF 299,31 Ustaoset (1912) 990,6 m
TUNNEL2 Karistøl-Tu. (37 m)
BHF 310,14 Haugastøl (1908) 988 m
BS2+leBS2+r gammel linje
tSTRaexSTR Gråskallen-Tu. (2 710 m)
tÜSTexSTR Tunga krysningsspor
tSTReexDST Tunga
BS2leBS2r gammel linje
336,74 Finse (1908) 1222,2 m
eABZglexSTR+r gammel linje (1993)
STRexÜST 312,28 Kvinå (1959)
STRexSTR 313,00 Taugevatn 1300 m
STRexTUNNEL2 (ca. 300 m)
tSTRaexSTR Finsetunnel (1993, 10 300 m) 1 237 m
tÜSTexSTR 344,15 Fagernut krysningsspor
tSTReexTUNNEL2 (ca. 850 m)
exSTR+leKRZexSTRr
exSTRleABZg+r 353,21 Høgheller grenpunkt gammel linje (1993)
TUNNEL2 Øvre Høgda-tunnel (143 m)
TUNNEL2 Nedre Høgda-tunnel (80 m)
TUNNEL2 Tu. (106m)
TUNNEL2 Tu. (154 m)
TUNNEL2 Tu. (55 m)
TUNNEL2 Tu. (55 m)
TUNNEL2 Tu. (66 m)
TUNNEL2 Tu. (52 m)
TUNNEL2 Tu. (111 m)
BHF 357,44 Hallingskeid (1908) 1110,1 m
TUNNEL2 Tu. (103 m)
TUNNEL2 Tu. (78 m)
TUNNEL2 Tu. (265 m)
TUNNEL2 Tu. (486 m)
TUNNEL2 Tu. (41 m)
TUNNEL2 Tu. (72 m)
TUNNEL2 Tu. (242 m)
TUNNEL2 Tu. (163 m)
TUNNEL2 Tu. (154 m)
TUNNEL2 Tu. (136 m)
hKRZWae Kleva brug Moldåa (30 m)
TUNNEL2 Tu. (126 m)
TUNNEL2 Tu. (54 m)
TUNNEL2 Tu. (146 m)
TUNNEL2 Tu. (45 m)
TUNNEL2 Tu. (279 m)
TUNNEL2 Tu. (96 m)
TUNNEL2 Tu. (55 m)
TUNNEL2 Tu. (21 m)
TUNNEL1 Tu. (1 820 m)
TUNNEL2 Tu. (65 m)
TUNNEL2 Tu. (76 m)
TUNNEL2 Tu. (39 m)
TUNNEL2 Tu. (584 m)
TUNNEL2 Tu. (31 m)
CONTg@GqABZg+r Flåmsbanen naar Flåm
BHF 370,44 Myrdal (1908) 866,8 m
TUNNEL1 Tu. (1908, 5 311 m)
HST 376,79 Upsete (1908) 850,2 m
TUNNEL2 Tu. (430 m)
TUNNEL2 Tu. (79 m)
HST Vieren (1948)
TUNNEL2 Tu. (115 m)
TUNNEL2 Øvre Tu. (140 m)
TUNNEL2 Nedre Tu. (76 m)
HST 382,14 Ørneberget (1958)
TUNNEL1 Tu. (1 220 m)
TUNNEL2 Tu. (253 m)
HST 384,01 Ljosanbotn (1948)
TUNNEL2 Tu. (29 m)
TUNNEL2 Tu. (229 m)
BHF 388,86 Mjølfjell (1908) 627,2 m
TUNNEL2 Tu. (15 m)
TUNNEL2 Tu. (70 m)
HST 392,19km Eggjareid (1936)
HST 394,44 Volli (1936)
TUNNEL2 Tu. (59 m)
TUNNEL2 Tu. (78 m)
TUNNEL2 Tu. (28 m)
HST 397,37 Reimegrend (1908) 464,6 m
TUNNEL1 Store Tu. (564 m)
HST 400,94 Skiple (1931)
TUNNEL2 Lille Tu. (150 m)
HST Øyeflaten
TUNNEL2 Tu. (89 m)
HST 371,52 Urdland (1908)
TUNNEL1 Tu. (545 m) 304,0 m
TUNNEL2 Tu. (57 m)
TUNNEL2 Tu. (229 m)
TUNNEL2 Tu. (248 m)
TUNNEL2 Tu. (313 m)
HST 410,54 Kløve (1908)
HST 413,67 Ygre (1908) 168,0 m
TUNNEL2 Tu. (62 m)
HST Gjerdåker
TUNNEL2 Tu. (338 m)
hKRZWae Brug Strandelva (59 m)
STRo E16 (ca. 15 m)
STRexCONTg@G Hardangerbanen (nedlagt)
STRKDSTxa Palmafoss (1935)
ABZg+lSTRr
BHF 419,96 Voss (1883) 56,5 m
BS2+leBS2+r Gamle Vossebanen (nedlagt og fjernet)
TUNNEL1exLSTR Tu. (1990, 4 923 m)
BS2leBS2r
BHF Bulken (1883)
TUNNEL2 Tu. (705 m)
SBRÜCKE E16 (ca. 30 m)
hKRZWae Brug Vosso (48 m)
HST Seimsgrend (1936)
TUNNEL2 Tu. (710 m)
eHST Saghaug (1936)
TUNNEL2 Tu. (7 m)
BHF Evanger (1883)
TUNNEL1 Tu. (3 336 m)
eHST Hærnesvik (1936)
TUNNEL1 Tu. (529 m)
TUNNEL2 Tu. (19 m)
TUNNEL2 Tu. (292 m)
HST Jørnevik (1936)
TUNNEL1 Tu. (542 m)
BHF Bolstadøyri
eBS2+lBS2+r Gamle Vossebanen (nedlagt og fjernet)
exLSTRTUNNEL2 Bolstadtunnel (110 m)
exLSTRTUNNEL1 Trollkonatunnel (1987, 8 043m)
eBS2lBS2r
TUNNEL2 Holhøydentunnel (73 m)
BHF Dale (1883) 43,4 m
eABZgl Dalegården Spor
TUNNEL2 Dalebryggatunnel (475 m)
TUNNEL2 Daleuratunnel (29 m)
eHST Hellestræ (1936)
hKRZWae Stanghelle brug (32,8 m)
BHF Stanghelle (1883)
TUNNEL1 Hettatunnel (1 243 m)
eHST Fossmarkli (1936)
TUNNEL2 Lille Fossmark I-tunnel (38 m)
TUNNEL2 Lille Fossmark II-tunnel (93 m)
TUNNEL1 Store Fossmarktunnel(742 m)
TUNNEL2 Skreien I-tunnel (300 m)
TUNNEL1 Skreien II-tunnel (662 m)
BHF 475,17 Vaksdal (1883) 16,0 m
STRo Vaksdal brug (22 m)
TUNNEL2 Vaksdaltunnel (180 m)
TUNNEL2 Boge I-tunnel (70 m)
TUNNEL2 Boge II-tunnel (81 m)
HST Bogegrend (1938)
eBS2+lBS2+r Gamle Vossebanen (opgebroken)
exLSTRTUNNEL2 Bogelia sneeuwgalerij I-tunnel (92 m)
exLSTRTUNNEL2 Bogelia sneeuwgalerij II-tunnel (37 m)
exLSTRTUNNEL2 Bogelia sneeuwgalerij III-tunnel (30 m)
exLSTRTUNNEL2 Bogelia sneeuwgalerij IV-tunnel (83 m)
exLSTRTUNNEL2 Bogelia sneeuwgalerij V-tunnel (109 m)
exLSTRTUNNEL2 Kjenestunnel (410 m)
exLSTRTUNNEL1 Hananipatunnel (1971, 6 096 m)
exLSTRTUNNEL2 Trengereid spor 2 tunnel (54 m)
eBS2lBS2r
BHF 487,05 Trengereid (1883)
TUNNEL2 Trengereid I-tunnel (83 m)
TUNNEL2 Sunnes bekk-tunnel (83 m)
TUNNEL2 Trengereid II-tunnel (116 m)
TUNNEL2 Slåttabekk-tunnel (20 m)
TUNNEL2 Risnes I-tunnel (26 m)
TUNNEL2 Risnes II-tunnel (92 m)
TUNNEL2 Risnes III-tunnel (291 m)
eHST Risneset (1935)
TUNNEL1 Tu. (581 m)
TUNNEL2 Tu. (377m)
eHST Romslo (1935)
TUNNEL1 Tu. (583 m)
TUNNEL2 Tu. (330 m)
TUNNEL2 Tu. (295 m)
eBS2+lBS2+r Gamle Vossebanen (nedlagt og fjernet)
exLSTRTUNNEL2 Herland-Tu. (781 m)
eBS2lBS2r
HST 493,27 Takvam holdeplass (1966)
STR+lABZgr 494,00 Tunestveit Gamle Vossebanen
LSTRtSTRa Arnanipa-Tu. (2 190 m)
STRltKRZSTR+r
tSTReLSTR
BHFLSTR 501,43 Arna nye station (1964) 8,0 m
tSTRaexLSTR Ulrikstunnel (1964, 7 670 m)
tSTReexLSTR
STRoexLSTR Undergang Kalfarveien (68 m)
SBRÜCKELSTR E39
ABZg+lSTRr sidespor til Solheim på Gamle Vossebanen
ABZglSTR+r
STRDST Nygårdstangen terminal
STR+lABZgrTUNNEL1 Nygårdsparken
TUNNEL1STRSTR Havnebane nord (1421 m, 1921)
STRKBHFeSTR 526,64 Bergen (1913) 3,9 m
STRBOOTSTR boten van de Hurtigruten lijndienst
STRWASSERqSTR in de Sognefjord
STRKDSTe Dokken
eABZgr sidespor til Skutevik
KDSTe Skoltegrunnskaien

Geschiedenis

bewerken

Oorspronkelijke opzet van de Bergensbanen was de verbinding verwezenlijken tussen de belangrijkste steden Bergen en Stockholm in het verenigde koninkrijk van Noorwegen en Zweden. Reeds in 1870 waren er plannen om Bergen via een spoorlijn met de hoofdstad Oslo te verbinden. Er waren verschillende plannen ingediend voordat een besluit in het Storting, het Noorse parlement, werd genomen. Het eerste deel van het oorspronkelijke traject, van Voss tot het hoogste punt bij Finse, werd in 1894 goedgekeurd. Voor de rest van het traject volgde goedkeuring in 1898.

De bouw van het traject was zonder meer indrukwekkend te noemen. Zo moest er op hoogtes ver boven zeeniveau aangelegd worden in een regio zonder wegen bij temperaturen onder het vriespunt. De aanleg van de tunnels gebeurde hoofdzakelijk door handarbeid waarbij door een massief gesteente geboord moest worden. Voor de aanleg van bijvoorbeeld de tunnel bij Gravhals had men zes jaar nodig.

Het deeltraject van Voss naar Myrdal werd in 1906 geopend. Het gehele traject werd op 27 november 1909 opengesteld voor personenvervoer. Koning Haakon VII zei tijdens de opening dat de Bergensbanen een meesterwerk van die tijd was.

 
Opening van de Bergensbanen bij Voss, 1909

In 1993 werd het hoogste punt van het traject, bij Taugevatn op 1300 meter boven zeeniveau, vervangen door een 10,3 kilometer lange tunnel. Het hoogste station van het traject is nu Finse op 1222,2 meter boven zeeniveau.

De treindiensten op het traject worden verzorgd door de Norges Statsbaner (NSB).

Ongeval

bewerken

Bij een botsing met een vallend rotsblok tussen Bulken en Evanger op 23 december 2005 werd locomotief El 14.2175 zwaar beschadigd en ter plaatse gesloopt.

Traject

bewerken

Het traject heeft een totale lengte van circa 493 km waarvan 182 tunnels met een gezamenlijke lengte van 73 km. De langste tunnel is circa 10,6 km lang. Op het traject zijn circa 300 bruggen over rivieren en stromen. Het hoogste station is in Finse, 1222,2 meter boven zeeniveau. Het hoogste punt was Taugevatn dicht bij Finse op 1300 meter. De totale reistijd van het traject is circa 6-7 uren.

 
Tunnel bij Finse
 
Bergensbanen trein

In de loop van 1996 werd het tracévoorstel van de NSB van de Ringeriksbanen door de Minister van Vervoer goedgekeurd. Dit wordt een nieuwe verbinding van Oslo via Sandvika naar Hønefoss, om de treindienst naar Bergen die nog via Drammen en Hokksund wordt gereden, te versnellen.

Bij Myrdal kan er worden overgestapt op de spectaculaire Flåmsbana naar Flåm.

Toeristische attractie

bewerken

Het traject is een populaire toeristische attractie. De toeristische fietsroute Rallarvegen loopt langs de lijn.

Treindiensten

bewerken

De Norges Statsbaner verzorgt het personenvervoer op dit traject met NSB Regiontog / RB treinen.

De treindienst wordt onder meer uitgevoerd met treinstellen van het type BM 73 en treinen getrokken door locomotieven van het type El 18.

  • RB 41: Oslo S - Bergen

Aansluitingen

bewerken

In de volgende plaatsen was of is er een aansluiting van de volgende spoorwegmaatschappijen:

Oslo Sentralstasjon

bewerken
  Zie Oslo Sentralstasjon voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Drammen

bewerken

Hønefoss

bewerken
  • Hardangerbanen, spoorlijn tussen Voss en Granvin (opgebroken vanaf Palmafoss)

Tractie

bewerken

Op het traject werden de treinen tot 1957 gereden met stoomlocomotieven. Na de Tweede Wereldoorlog werden de stoomtreinen geleidelijk vervangen door diesellocomotieven. Vanaf 1964 rijden de treinen met elektrische locomotieven.

Elektrische tractie

bewerken

Het traject werd in 1964 geëlektrificeerd met een spanning van 15.000 volt 16 2/3 Hz wisselstroom.

Literatuur

bewerken

De Noorse omroep NRK heeft voor het 100-jarig bestaan van deze route een filmopname gemaakt vanuit de voorzijde van een trein die het traject in de richting van Oslo aflegt. Deze documentaire van 7 uur en 14 minuten werd op 27 november 2009 uitgezonden en was een enorm succes. De film is later gepubliceerd onder een Creative Commons-licentie.[1]

De Zweedse auteur Jan Guillou beschreef in "Bruggenbouwers" (2011) uitvoerig de heroïsche aanleg van de spoorlijn Bergen-Oslo in het begin van de twintigste eeuw. De roman stond wekenlang op nummer 1 in de Zweedse bestsellerlijst, en werd intussen reeds veertien keer vertaald.

bewerken
  • (no) (en) NSB - Officiële site
  • (en) NRK - 7,5 uur durende HD film van de route
Zie de categorie Bergensbanen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.