Rechtsmisbruik (België)
Rechtsmisbruik is in België het uitoefenen van rechten op een wijze die kennelijk de grenzen te buiten gaat van de normale uitoefening van dat recht door een voorzichtig en redelijk persoon, in dezelfde omstandigheden geplaatst. Dit is de algemene toepassing van rechtsmisbruik.
De rechtsbron van het verbodsmisbruik vindt zich in art. 1134, derde lid BW:
- Zij (de overeenkomsten) moeten te goeder trouw worden ten uitvoer gebracht..
Op rechtsmisbruik staat een jurisprudentieel ontwikkeld verbod.[1] De sanctie die op rechtsmisbruik staat, is de terugschroeving van de kennelijk onredelijke uitoefening naar een normale uitoefening. Soms is dit evenwel niet mogelijk, wanneer bijvoorbeeld een recht maar eenmaal kan worden uitgeoefend, zoals bij een schuldvordering.[2]
Rechtsmisbruik kent, naast het algemeen criterium, vijf verdere toepassingen:
- het uitoefenen van een recht met het louter oogmerk om te schaden;
- het uitoefenen van een recht zonder redelijk belang;
- het uitoefenen van een recht waarbij een nadeel wordt toegebracht dat niet in verhouding staat tot het door de houder van dat recht beoogde of verkregen
voordeel;
- het uitoefenen van een recht met een ander doel dan datgene waarvoor het recht aan de houder ervan is toegekend
- het uitoefenen van het recht op een wijze die objectief gezien onverenigbaar is met het gedrag van de houder ervan, waarmee hij aldus het rechtmatig vertrouwen beschaamt die hij bij een ander heeft doen ontstaan.
Sinds het cassatiearrest van 7 oktober 2011, het zgn. Ziekenhuisarrest, kan het verbod op rechtsmisbruik ook worden toegepast op vrijheden. In casu ging het om de vrijheid om de vrijheid om al dan niet te contracteren.