Kraak (binnenvaart)

De benaming kraak wordt gebruikt voor twee soorten binnenvaartschepen uit de Nederlanden: een houten type vanaf de 17e^e eeuw en een ijzeren 18^e eeuws type. De twee typen hebben weinig verwantschap met elkaar, en nog minder met de zeevarende kraak uit de 15^e en 16^e eeuw

De houten kraak van de 17^e eeuw tot de 10^e eeuw had de kenmerken van een tjalk en wordt in oude geschriften in één adem genoemd met eikers en pontschepen. Dit type was gewoonlijk getuigd met een reefbare bezaan, een stagfok en een kluiver. Soms werd nog spriettuig geplaatst: een zeil dat vast bevestigd was aan een opzetstuk van de mast.

De ijzeren kraak van de 19^e eeuw heeft een 'gebroken' neus: een geknikt naar binnen vallende neus boven de rechte voorsteven. Hij heeft een geveegd achterschip: van opzij ziet men aan de achterzijde een ruime s-vormige kromming in het onderwaterschip; een klipperkont. Met zijn houten naamgenoot heeft de ijzeren kraak eigenlijk niets gemeen: met het voorschip verwant aan de steilsteven en het achterschip van een klipper lijkt hij meer op een zeilkast. Vanaf de jaren zeventig van de twintigste eeuw is men de term klipperkraak gaan gebruiken voor allerlei laat-19^e eeuwse rijnschepen die klipperachtige kenmerken hadden.

Kappie en de kraak

In een strip van Marten Toonder en zijn vrouw Phiny Dick, is hoofdpersoon Kappie de kapitein van een zeesleper die Kraak gedoopt is. Het is echter een 'kast' in een latere betekenis van die term: een ijzeren sleepboot. Omdat de vaders van de auteurs beiden kapitein in de zeevaart waren is het is voorstelbaar dat zij wisten van de verwantschap tussen de kraak en de (zeil)kast. Voor zover bekend hebben zij zich daarover echter nooit uitgelaten.