Wikipedia

Swainsona formosa: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
nieuwe taxobox
taxobox
Regel 1:
{{Taxobox dicotyl|type=plant
|naam= ''Swainsona formosa''
|afbeelding=Swainsona formosa1.jpg
|afbeeldingtekst=Plant in [[Uluru]] (Ayers Rock), [[Australië (land)|Australië]]
|rijk= [[Planten|''Plantae'']] (Planten)
|orde=[[Fabales]]▼
|stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
|familie=[[Fabaceae]] (Vlinderbloemenfamilie)▼
|klasse= ''[[Spermatopsida]]'' (Zaadplanten)
|onderfamilie=[[Faboideae]]▼
|tribusclade1= [[GalegeaeBedektzadigen]]
|clade2= [['nieuwe' Tweezaadlobbigen]]
|geslacht=''[[Swainsona]]''▼
|clade4= [[Fabiden]]
|w-naam=''Swainsona formosa''
▲|orde= ''[[Fabales]]''
|auteur=([[George Don|G. Don]]) [[Joy Thompson|Joy Thomps.]]}}▼
▲|familie= ''[[Fabaceae]]'' (Vlinderbloemenfamilie)
'''''Swainsona formosa''''' ([[Engels]]: Sturt's desert pea) is een [[Australië (land)|Australische]] plant, die bekend staat om zijn opvallende bloedrode, bladachtige [[Bloem (plant)|bloemen]], die elk een bolvormig, zwart centrum of knobbel hebben. Het is een van de bekendste wilde planten van Australië. De plant is [[inheems]] in de droge gebieden van centraal en noordwestelijk Australië. Het verspreidingsgebied strekt zich uit over alle deelstaten van het vaste land van [[Australië (land)|Australië]], behalve [[Victoria (Australië)|Victoria]].<ref>[http://www.anbg.gov.au/emblems/sa.emblem.html]</ref>▼
▲|onderfamilie= ''[[Faboideae]]''
|tribus= ''[[Galegeae]]''
|taxon= [[soort]]
▲|geslachtw-naam= ''[[Swainsona]] formosa''
▲|auteur= ([[George Don|G. Don]]) [[Joy Thompson|Joy Thomps.]]}}
|datum= }}
 
▲'''''Swainsona formosa''''' ([[Engels]]: Sturt's desert pea) is een [[Australië (land)|Australische]] plant, die bekend staat om zijn opvallende bloedrode, bladachtige [[Bloem (plant)|bloemen]], die elk een bolvormig, zwart centrum of knobbel hebben. Het is een van de bekendste wilde planten van Australië. De plant is [[inheems]] in de droge gebieden van centraal en noordwestelijk Australië. Het verspreidingsgebied strekt zich uit over alle deelstaten van het vaste land van [[Australië (land)|Australië]], behalve [[Victoria (Australië)|Victoria]].<ref>[http://www.anbg.gov.au/emblems/sa.emblem.html]</ref>
Plantmateriaal van ''S. formosa'' werd voor het eerst verzameld door [[William Dampier]] op 1 september 1699. Dit plantmateriaal wordt tegenwoordig bewaard in het Sherardian [[herbarium]] in de [[Universiteit van Oxford]] .<ref>[http://www.anbg.gov.au/emblems/sa.emblem.html]</ref>▼
 
▲Plantmateriaal van ''S.Swainsona formosa'' werd voor het eerst verzameld door [[William Dampier]] op 1 september 1699. Dit plantmateriaal wordt tegenwoordig bewaard in het Sherardian [[herbarium]] in de [[Universiteit van Oxford]] .<ref>[http://www.anbg.gov.au/emblems/sa.emblem.html]</ref>
De [[taxonomie]] van ''S. formosa'' is meerdere malen veranderd. In de 17e eeuw werd de soort aanvankelijk opgenomen in het geslacht ''[[Clianthus]]'' als ''Clianthus dampieri''<ref>[http://www.premcab.sa.gov.au/emblems/sturtpe1.htm]</ref> en werd later bekend als ''Clianthus formosus'' (“formosus is [[Latijn]] voor “mooi”). Later werd de soort echter geclassificeerd in het geslacht ''Swainsona'', de naam waaronder de plant heden ten dage officieel bekend staat. ▼
 
▲De [[taxonomie|taxonomische]] plaatsing van ''S.deze formosa''soort is meerdere malen veranderd. In de 17e eeuw werd de soort aanvankelijk opgenomen in het geslacht ''[[Clianthus]]'', als ''Clianthus dampieri''<ref>[http://www.premcab.sa.gov.au/emblems/sturtpe1.htm]</ref> en werd later bekend alsof ''Clianthus formosus'' (“formosus is [[Latijn]] voor “mooi”). Later werd de soort echter geclassificeerdverplaatst innaar het geslacht ''Swainsona'', deen naamdit waaronderis de planttot heden ten dage officieel bekend staatonveranderd.
Een verdere herclassificatie naar ''Willdampia formosa'' werd voorgesteld in de publicatie ''Western Australian Naturalist'' in 1999, dit voorstel werd echter door de wetenschappelijke gemeenschap in 2000 verworpen.<ref>[http://www.anbg.gov.au/cgi-bin/apni?taxon_id=223995]</ref>▼
 
▲Een verdere herclassificatie, onder de naarnaam ''Willdampia formosa'', werd voorgesteld in de publicatie ''Western Australian Naturalist'' in 1999,. ditDit voorstel werdvond echter doorgeen steun in de wetenschappelijke gemeenschap in 2000 verworpen.<ref>[http://www.anbg.gov.au/cgi-bin/apni?taxon_id=223995]</ref>
 
De Engelse naam is een eerbetoon aan [[Charles Sturt]], die verslag deed van zijn waarneming van het aanschouwen van grote hoeveelheden van de bloemen op zijn ontdekkingstocht door centraal Australië in 1844. De tweede versie van de wetenschappelijke geslachtsnaam was bedoeld om ontdekkingsreiziger [[William Dampier]] te eren.
Regel 21 ⟶ 30:
[[Afbeelding:Swainsona formosa2.jpg|200px|thumb|left|19e eeuwse illustratie]]
 
''S.Swainsona formosa'' is een lid van de familie(Vlinderbloemenfamilie) (''[[Fabaceae]] (Vlinderbloemenfamilie'')en, in de onderfamilie ''[[Faboideae]]''. Zijn [[Bloem (plant)|bloemen]] zijn zo verschillend in vergelijking met zijn naaste verwanten, dat de plant bijna onherkenbaar is als lid van de vlinderbloemenfamilie.<ref>[http://farrer.csu.edu.au/ASGAP/s-formos.html]</ref> De bloemen zijn circa 9 cm lang en groeien in clusters van circa vijf stuks op dikke, verticale bloemstelen, die elke 10 – 15 cm ontspringen vanuit de liggende stengels, die 1 – 1,5 m lang kunnen zijn. De plant bloeit van de lente tot de zomer, met name na een regenperiode. Er bestaat een natuurlijke, puur witte vorm, alsook [[hybride (biologie)|gehybridiseerde]] vormen met gele en rode tot paarse bloemen, met of zonder de centrale knobbel.<ref>[http://www.abc.net.au/gardening/stories/s293911.htm]</ref> Ongeveer vijftien zijdeachtige grijsgroene [[blad]]eren ontspringen van iedere liggende stengel. Zowel de stengels als de bladeren zijn bedekt met zachte, haarachtige filamenten. Zijn [[Vrucht (plant)|vrucht]] is een circa 5 cm lange [[peulvrucht]], die bij volledige rijpheid meerdere [[nier]]vormig, platte [[zaad (planten)|zaden]] bevat.
 
De meeste vormen van de plant zijn laaggroeiend of liggend, maar in de regio [[Pibara]] in noordwestelijk Australië zijn variëteiten opgemerkt, die tot twee meter hoog worden.<ref> [http://farrer.csu.edu.au/ASGAP/s-formos.html]</ref>
 
==Levenscyclus==
Een kortlevende [[vaste plant]] wordt vaak behandeld als een [[eenjarige plant]] bij cultivatie. Als de wortels echter ongemoeid worden gelaten kan de plant het volgende seizoen weer bloeien.
 
De plant is goed aangepast aan het leven als een [[woestijnplant]]. De kleine zaden behouden lang hun [[kiemkracht]] en kunnen na vele jaren nog ontkiemen. De harde zaadschil, die het zaad beschermt tegen droge omstandigheden tot de volgende regenperiode, remt ontkieming in normale kweekomgevingen. Kwekers kunnen dit oplossen door de zaadschil van het binnenste van het zaad af te snijden of door het zaad zacht tussen stukken schuwpapier te wrijven. Ook kan een regenstorm in de woestijn worden nagebootst en wordt het zaad in heet (maar niet kokend) water geplaatst om het overnacht te laten weken. Kokend water zou niet moeten worden gebruikt omdat de gunstige [[bacterie]]flora op de zaadschil dan zou worden vernietigd.<ref>[http://www.anbg.gov.au/emblems/sa.emblem.html]</ref>
 
Eenmaal ontkiemd, ontwikkelen [[zaailing]]en snel een diepe [[penwortel]], die noodzakelijk is voor overleven in de [[woestijn]]. Dit betekent dat gecultiveerde planten moeten worden geplant op hun definitieve plaats of zo snel mogelijk moeten worden verplant na ontkieming. De planten tolereren geen verstoring van hun [[wortel (plant)|wortel]]s, maar als ze eenmaal zijn geplant in goed gedraineerde aarde hebben ze geen frequente watergift nodig en kunnen ze extreme hitte, felle zon en zelfs enige vorst weerstaan.
 
==Gebruik als embleem ==
''S.Swainsona formosa'' is geadopteerd als het bloemenembleem van de deelstaat [[Zuid-Australië]] op 23 november 1961. De soort wordt niet bedreigd, maar het is verboden om plantenmateriaal te verzamelen van Crown Land zonder toestemming. De planten mogen ook niet worden verzameld op privé land zonder schriftelijke toestemming van de landeigenaar.
 
De plant is op verschillende uitgaves van sets van zes [[postzegel]]s verschenen, waarbij Australische blo9emenemblemen werden afgebeeld. (verschenen in 1968, 1971 en 1975)<ref>[http://www.anbg.gov.au/emblems/sa.emblem.html]</ref>▼
 
▲De plant is op verschillende uitgaves van sets van zes [[postzegel]]s verschenen, waarbij Australische blo9emenemblemen werden afgebeeld. (verschenen in 1968, 1971 en 1975)<ref>[http://www.anbg.gov.au/emblems/sa.emblem.html]</ref>
==Referenties ==
<div style="font-size: 85%">
<references/>
</div>
 
==Externe links==
* [http://www.premcab.sa.gov.au/emblems/sturtpe1.htm South Australian Government Floral Emblem] (official website)
* [http://www.anbg.gov.au/emblems/sa.emblem.html Australian emblems - South Australia] (Australian National Botanic Gardens website)
* [http://enargea.org/tales/Australian/The_Blood_Flower.html Aboriginal myth about the Sturt's desert pea]
* [http://farrer.csu.edu.au/ASGAP/s-formos.html Info Page from the Association of Societies for Growing Australian Plants] (hosted by [[Charles Sturt University]], [[Nieuw-Zuid-Wales]].
* [http://www.ubcbotanicalgarden.org/potd/2006/03/swainsona_formosa.php Large image of Sturt's Desert Pea]
* [http://www.abc.net.au/gardening/stories/s293911.htm Sturt's Desert Pea Fact-sheet] from Gardening Australia, a TV programme of the [[Australian Broadcasting Corporation]].
* [http://herbaria.plants.ox.ac.uk/bol/home Oxford University Herbaria]
* [http://www.slsa.sa.gov.au/exhibitions/treasures/pea.htm Sturt's Desert Pea costume] (designed for the South Australian Centenary in [[1936]] by Thelma Thomas Afford, of [[Adelaide]]).
 
[[Categorie: Papilionoideae]]
 
[[en:Sturt's desert pea]]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Swainsona_formosa"