Hoefijzer: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Alternatieven: In ieder geval al in 1999 beschreven door Strasser (1999; Shoeing: A necessary Evil?), bekritiseerd in 2002 [https://www.anvilmag.com/farrier/207f2.htm] |
Div. red. en opmaak |
||
Regel 7:
[[Bestand:Westmaas smidse met hoefstal.jpg|thumb|Smidse met [[hoefstal]]]]
Een '''hoefijzer''' is een metalen bescherming voor de [[hoef (dier)|hoeven]] van een hoefdier (meestal een [[paard (dier)|paard]] of [[ezel (dier)|ezel]], maar ook [[ossenijzer]]s werden gebruikt). Het is een vlak stuk [[IJzer (element)|ijzer]] met gaten, waar een [[hoefsmid]] spijkers doorheen slaat (''hoefnagels'' genoemd), om het ijzer onder de hoef te bevestigen.
Dit werk heet ''beslaan''. De vorm van een hoefijzer volgt de rand van de hoef, met aan de achterzijde een opening. Hoefijzers voorkomen dat de hoeven worden beschadigd. Vooral in streken met een vochtige grond, die de hoeven relatief zacht maakt, voorkomen ze beschadigingen die tot infectie zouden kunnen leiden.
▲== Types ==
Er zijn speciale hoefijzers voor verschillende functies. Er bestaan hoefijzers met punten aan de onderzijde, waarmee een paard op het ijs kan lopen en zo een slede of kar over het ijs kan voorttrekken. Het paard komt dan "goed beslagen ten ijs", iets wat in een Nederlands [[gezegde (zegswijze)|gezegde]] is verwerkt.
Regel 28:
Om voor extra grip te zorgen worden in het ijzer gaten gemaakt, waar schroeven met punten, [[Kalkoen (hoefijzer)|kalkoenen]] geheten, ingedraaid kunnen worden. De schroeven hebben meestal 3/8" draad, zijn 1 cm dik en zijn variërend in hoogte. De kalkoenen worden gedraaid in de takken of in de toon van het ijzer. De kalkoenen zijn er in veel verschillende maten en vormen. Ook bij kalkoenen wordt wel gebruikgemaakt van widiapunten om te zorgen dat ze niet te snel slijten. De kalkoenen worden vlak voor een wedstrijd in de gaten gedraaid. Na de wedstrijd worden de kalkoenen snel weer verwijderd. Ze hebben namelijk een nadelige invloed op de stand van het paard. Het paard komt iets over de toon te staan en dit is nadelig voor de pees van de hoefbeenstrekker. Het lichaamsgewicht wordt verplaatst, de bodem van de straal komt verder van de grond af en de koot zakt iets meer door, waardoor het hoefmechanisme niet goed meer kan functioneren. Verder loopt het paard het risico dat het zijn kroonrand betrapt doordat de kalkoenen uit het ijzer steken.
De term voor het inschroeven van kalkoenen is het
Er bestaan ook speciale ijzers die zonder kalkoenen extra grip bieden. In Engeland bijvoorbeeld zijn de zogenaamde concave ijzers zeer gewild, mede door de lange jachttraditie daar. Deze concave ijzers hebben een afgeschuinde binnenzijde. Hierdoor biedt het ijzer veel steun, maar is relatief licht. De vorm zorgt voor meer grip dan een volledig vlak ijzer. Het ijzer is volledig doorgeritst in de teen en in de takken (zijkanten). Verder zijn er nog verschillende andere profielijzers op de markt die het paard meer grip bieden.
==Alternatieven==
Tegenwoordig verschijnen er steeds meer alternatieven voor hoefijzers, omdat hoefijzers nadelige gevolgen kunnen hebben voor de hoeven. Ontdekkingen en nieuwe inzichten van onder andere de hoefsmid Jaime Jackson, Pete Ramey en de Duitse veearts Dr. [[Hiltrud Strasser|Strasser]] laten sinds het laatste decennium van de twintigste eeuw zien dat hoefijzers niet alleen onnodig zijn, maar ook schadelijk voor de paardenhoef. Aanhangers van deze mensen maken steeds meer gebruik van [[hoefschoenen]]. Een hoefschoen is te vergelijken met een mensenschoen. Hij wordt gemaakt van kunststof en individueel aangemeten, omdat elke hoef weer een andere vorm heeft. Een voordeel van hoefschoenen is dat ze alleen gebruikt worden bij het rijden. De rest van de tijd staat het paard op zijn hoeven. Dat heeft als economisch voordeel, dat de schoenen niet onnodig slijten en de hoeven zo min mogelijk belemmerd worden door onnatuurlijke materialen. Nadelen zijn, dat het enige oefening kost om het paard de schoenen aan te trekken en hoefschoenen prijzig in de aanschaf zijn.▼
▲
▲Steeds meer mensen laten hun paard blootvoets door het leven gaan. Door een andere bekappingsmethode is het mogelijk om paarden op harde ondergrond en ruw terrein te laten lopen, zonder dat de hoeven snel slijten. Het kost gemiddeld een jaar om de hoeven weer in goede conditie te krijgen. Hierbij is het belangrijk om het paard veel bewegingsvrijheid te geven voor een goede doorbloeding van de hoeven. Een ander nadeel van het niet beslaan is dat het moeilijker is om scheefstanden van de hoeven te corrigeren.
Er is nog steeds veel discussie over dit onderwerp. De meeste hoefsmeden blijven van mening dat ijzers de beste optie zijn.
== Zie ook ==▼
* [[Hoefverzorging]]▼
* [[Hoefijzermodel]]▼
== Symboliek ==
[[Bestand:
Een hoefijzer boven de [[deur]] hangen zou [[Geluk (kans)|geluk]] brengen. Het is echter wel van belang hoe dat gebeurt. De juiste wijze is met het open gedeelte naar boven, in een U-vorm. Zo vangt men het geluk, dat van boven komt, op. Andersom zal het ijzer dat niet doen, sterker nog: er wordt gezegd dat dan het geluk eruit loopt.
Een van de oudste verhalen waarin de bijzondere eigenschappen van het hoefijzer worden beschreven is de legende van
▲Ook een oud hoefijzer met de linkerhand over de rechterschouder gooien zou geluk brengen.
▲Een van de oudste verhalen waarin de bijzondere eigenschappen van het hoefijzer worden beschreven is de legende van Sint Dunstan, een Engelse bisschop die leefde in de tiende eeuw. Hij was niet alleen een groot geleerde, maar ook musicus en edelsmid. Op zekere dag kwam de duivel bij de bisschop langs en vroeg hem zijn hoeven te beslaan. Dunstan zag meteen wie hij voor zich had, bond de duivel vast, zette een van zijn tangen op de neusgaten van de duivel en dwong hem zo te beloven dat hij nooit een huis zou binnengaan waar een hoefijzer aanwezig was.<ref>{{Citeer web|werk=Bit Magazine|url=https://www.bitmagazine.nl/fun/waarom-brengen-hoefijzers-geluk/92957/|titel=Waarom brengen hoefijzers geluk?|datum=2018-05-01}}</ref> Er bestaan afbeeldingen van Sint Dunstan waarop hij de duivel met zijn tang bij de neus heeft. Dit verhaal is waarschijnlijk de oorsprong van het gezegde ''iemand bij de neus nemen''.
== Wapenschilden ==
Een hoefijzer wordt vaak gebruikt in de [[heraldiek]].
<gallery>
Regel 56 ⟶ 52:
Bestand:Wappen Frankfurt-Hausen.png|Het wapen van Frankfurt-Hausen
Bestand:7_Cav_Rgt_DUI.jpg|U.S. 7th Cavalry Regiment
Bestand:POL COA Belina.svg|Een wapen uit Polen
Bestand:Årjäng köping vapen.svg|Een wapen uit Zweden
Regel 63 ⟶ 58:
Bestand:Kovarov CoA CZ.jpg|Het wapen van Kovářov
</gallery>
▲== Zie ook ==
▲* [[Hoefverzorging]]
▲* [[Hoefijzermodel]]
== Externe links ==
| |||