Spuit elf geeft (ook nog) modder: verschil tussen versies

'''''Spuit elf geeft (ook nog) modder''''' is een [[Pejoratief|smalende]] [[uitdrukking]] in de [[Nederlands]]e taal. De [[Gezegde (zegswijze)|zegswijze]], die vaak verkort gebruikt wordt als ''spuit elf'' of ''spuit 11'', verwijst naar (te) laat komen en naar niet geheel serieus genomen worden. Afhankelijk van de context kan een van die aspecten overheersen. De uitdrukking wordt ook verkort gebruikt, als ''spuit elf'' of ''spuit 11''. De uitdrukking kan gebruikt worden voor een onbeduidende, futiele of te late bijdrage en voor de persoon die de bijdrage leverde.

De uitdrukking is in het begin van de twintigste eeuw ontstaan en verwijst naar een [[brandspuit]]. In grotere plaatsen waren de spuitgasten ingedeeld in teams, die elkover de stad verspreid waren. Elk team bediende een spuit bedienden en van oudsher genummerdhad elk team en zijn spuit een werdennummer. In de negentiende eeuw had dit geen speciale betekenis, maar in het begin van de twintigste eeuw verschijnt ''spuit elf'' in boeken en kranten als een uitdrukking met een negatieve bijklank.

Over de het ontstaan van de uitdrukking gaat het verhaal dat een bepaalde spuit, nummer 11, vaak als laatste arriveerde bij branden. De andere spuiten hadden dan bij het blussen de sloot of gracht al bijna leeggepompt, zodat spuit elf alleen nog modderwater kon oppompen. Van zo'n traag team zijn echter geen vermeldingen bekend. Een ander mogelijk bezwaar is, dat er twee varianten zijn: met modder en met water. Een artikel in [[Onze Taal]] geeft enkele citaten uit de jaren twintig en stelt dat de variant met water de oudste is, wat de genoemde verklaring onderuithaalt. Echter gebruikt een [[feuilleton]] in [[De Amsterdammer]] uit oktober 1914 al de variant met modder.<ref>{{Citeer web|url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=MMKB19:000059205:mpeg21:a00003|titel=Grepen uit het leven|bezochtdatum=2022-01-17|achternaam=van Cadzand|voornaam=Jan|datum=1914-10-23|werk=[[De Amsterdammer]]|taal=|via=[[Delpher]]}}</ref> Onze Taal acht een alternatieve verklaring voor de negatieve verbinding met [[11 (getal)|elf]] waarschijnlijker: de functie als [[gekkengetal]]. Ook wordt nog geopperd dat elf opgevat moet worden als 'net te weinig voor een [[dozijn]]', met de [[Connotatie|connotaties]] 'niet meetellend, niet serieus te nemen'. De variant met water is onder andere te vinden in [[De scheepsjongens van Bontekoe (boek)|De scheepsjongens van Bontekoe]], uit 1924: ''<nowiki/>'Spuit nommer elf geeft ook water', zei Harmen.''