Perfluoroctaansulfonzuur: verschil tussen versies

'''Perfluoroctaansulfonzuur''' ('''PFOS''') is een industrieel[[zuur (scheikunde)|zuur]] met chemische formulemolecuulformule C₈F₁₇SO₃H (als [[Geconjugeerd zuur|geconjugeerde base]] perfluoroctaansulfonaat). Het is een [[Kunstmatig|antropogene]] organische molecule en algemeen sterk verontreinigende chemische stof die behoort tot de groep [[poly- en perfluoralkylstoffen]]. PFOS was het belangrijkste ingrediënt van ''Scotchgard'', een textieladditief van het chemieconcern [[3M]], van talloze [[Vlek (textiel)|vlekwerende]] middelen. Het is water- en vetafstotend. Het wordt meestal gebruikt onder de vorm van een industrieel natrium- of kaliumzout.

Het werd sinds 1949 door 3M geproduceerd om te worden gebruikt in talloze industriële toepassingen zoals smeermiddeladditief voor servokleppen in hydrolische leidingen commerciëlevan vliegtuigen, als brandblussend schuim, in waterwerende coatings, verven, vernissen en in de halfgeleiderindustrie. Omdat het product te giftig is en te veel risico vormt voor mens en natuur heeft 3M pas in mei 2000 aangekondigd te stoppen met de productie, alhoewel het de risico's al kende sinds de jaren 1970.<ref>{{Citeer web|url=https://www.smh.com.au/lifestyle/health-and-wellness/toxic-secrets-professor-bragged-about-burying-bad-science-on-3m-chemicals-20180615-p4zlsc.html|titel=Toxic Secrets: Professor ‘bragged about burying bad science’ on 3M chemicals|bezochtdatum=2021-06-15|auteur=Carrie Fellner|datum=2018-06-16|werk=The Sydney Morning Herald|taal=en}}</ref> Het probleemaanpakken van de contaminatie isvan zoveeldeze testof wordt ergerbemoeilijkt omdat de stof wijdverspreid is wegens de vele toepassingen en omdat het moeilijk te neutraliseren is.

De concentratie van de stof in menselijke organen neemt af in AmericaAmerika<ref>{{cite journal|last=Renner|first=Rebecca|title=PFOS phaseout pays off|journal=Environ. Sci. Technol.|volume=42|issue=13|pages=4618|pmid=18677976|doi=10.1021/es0871614|year=2008|bibcode=2008EnST...42.4618R|doi-access=free}}</ref> (en Europa?) maar neemt nog altijd toe in China waar het alsnognog wordt geproduceerd.<ref>{{Citeer web|url=https://www.hindawi.com/journals/tswj/2011/868156/|titel=Emission Inventory for PFOS in China: Review of Past Methodologies and Suggestions|bezochtdatum=2021-06-15|auteur=Theodore Chao Lim, Bin Wang, Jun Huang, Shubo Deng, Gang Yu|datum=2011-10-26|werk=TheScientificWorldJOURNAL|taal=en}}</ref>

PFOS werd in mei 2009 toegevoegd aan bijlage B van het [[Verdrag van Stockholm inzake persistente organische verontreinigende stoffen]]. Sindsdien zijn de normen gevoelig verlaagd. Het is een bijzonder stabiel product, waardoor het in de natuur hoegenaamdheel nietmoeilijk wordt afgebroken wordt. Daardoor is het milieurisico voor mens en natuur extreem hoog.{{feit}}

Pas inIn 2020 verbood Californië het gebruik van perfluoroctaansulfonaat-zouten in cosmetica.<ref>{{Citeer web|url=https://leginfo.legislature.ca.gov/faces/billTextClient.xhtml?bill_id=201920200AB2762|titel=Bill Text - AB-2762 Cosmetic products: safety.|bezochtdatum=2021-06-15|werk=leginfo.legislature.ca.gov}}</ref> In de [[Europese Unie]] wordt het product niet meer gebruikt in de halfgeleiderindustrie.

HetDe stof verstoort het [[Endocrien systeem|endocrien stelsel]],<ref>{{cite journal|date=September 2009|title=Thyroid Function and Plasma Concentrations of Polyhalogenated Compounds in Inuit Adults|journal=Environmental Health Perspectives|volume=117|issue=9|pages=1380–1386|pmid=19750101|pmc=2737013|doi=10.1289/ehp.0900633|last1=Dallaire|first1=Renée|last5=Ayotte|first4=Serge|last4=Dery|first3=Daria|last3=Pereg|first2=Éric|last2=Dewailly|first5=Pierre}}</ref> verhoogt het risico op [[cholesterol]],<ref name="Steenland">{{cite journal|date=21 October 2009|title=Association of Perfluorooctanoic Acid and Perfluorooctane Sulfonate With Serum Lipids Among Adults Living Near a Chemical Plant|journal=American Journal of Epidemiology|volume=170|issue=10|pages=1268–1278|pmid=19846564|doi=10.1093/aje/kwp279|last1=Steenland|first1=K.|last5=Vaccarino|first4=A.|last4=Ducatman|first3=S.|last3=Frisbee|first2=S.|last2=Tinker|first5=V.}}</ref>, verhoogt de resistentie tegen [[insuline]],<ref name="Nelson">{{cite journal|date=February 2010|title=Exposure to Polyfluoroalkyl Chemicals and Cholesterol, Body Weight, and Insulin Resistance in the General U.S. Population|journal=Environmental Health Perspectives|volume=118|issue=2|pages=197–202|pmid=20123614|pmc=2831917|doi=10.1289/ehp.0901165|last1=Nelson|first1=Jessica W.|last2=Hatch|first2=Elizabeth E.|last3=Webster|first3=Thomas F.}}</ref> het, heeft een impact op het [[immuunsysteem]] (verminderde weerstand bij [[griep]] met mogelijks verhoogde [[mortaliteit]]<ref>{{cite journal|date=2009|title=Effect of perfluorooctane sulfonate (PFOS) on influenza A virus-induced mortality in female B6C3F1 mice|journal=The Journal of Toxicological Sciences|volume=34|issue=6|pages=687–691|pmid=19952504|doi=10.2131/jts.34.687|last1=Guruge|first7=Noriko|first8=Nobuyoshi|last8=Yamashita|last7=Yamanaka|first1=Keerthi S.|first6=Leo W.Y.|last6=Yeung|first5=Jun|last5=Hasegawa|first4=Kenji|last4=Murakami|first3=Nobuaki|last3=Shimada|first2=Hirokazu|last2=Hikono|doi-access=free}}</ref>), veroorzaakt mogelijks [[kanker]]{{feit}}, verhoogt het risico op [[ADHD]],<ref>{{cite journal|date=December 2010|title=Exposure to Polyfluoroalkyl Chemicals and Attention Deficit/Hyperactivity Disorder in U.S. Children 12–15 Years of Age|journal=Environmental Health Perspectives|volume=118|issue=12|pages=1762–1767|pmid=20551004|pmc=3002197|doi=10.1289/ehp.1001898|last1=Hoffman|first1=Kate|last5=Vieira|first4=Janice|last4=Weinberg|first3=Marc G.|last3=Weisskopf|first2=Thomas F.|last2=Webster|first5=Verónica M.}}</ref>, veroorzaakt mogelijke fertiliteitsproblemen bij vrouwen,<ref>{{cite journal|date=April 2009|title=REPRODUCTIVE TOXICOLOGY: Study Associates PFOS and PFOA with Impaired Fertility|journal=Environmental Health Perspectives|volume=117|issue=4|pages=A148|pmc=2679623|doi=10.1289/ehp.117-a148a|last1=Potera|first1=Carol}}</ref>, verhoogt de kans op [[Hypertensie|hoge bloeddruk]] en [[pre-eclampsie]] bij zwangere vrouwen<ref>{{cite journal|date=19 August 2009|title=Serum Levels of Perfluorooctanoic Acid and Perfluorooctane Sulfonate and Pregnancy Outcome|journal=American Journal of Epidemiology|volume=170|issue=7|pages=837–846|pmid=19692329|doi=10.1093/aje/kwp212|last1=Stein|first1=C. R.|last2=Savitz|first2=D. A.|last3=Dougan|first3=M.|doi-access=free}}</ref> en een mogelijks verminderd [[geboortegewicht]].<ref name="Betts2007b">{{cite journal|date=November 2007|title=PFOS and PFOA in Humans: New Study Links Prenatal Exposure to Lower Birth Weight|journal=Environmental Health Perspectives|volume=115|issue=11|pages=A550|pmid=18007977|pmc=2072861|doi=10.1289/ehp.115-a550a|last1=Betts|first1=Kellyn}}</ref><ref>{{cite journal|date=April 2009|title=Correlations between Prenatal Exposure to Perfluorinated Chemicals and Reduced Fetal Growth|journal=Environmental Health Perspectives|volume=117|issue=4|pages=660–667|pmid=19440508|pmc=2679613|doi=10.1289/ehp.11681|first9=Yusuke|first12=Reiko|last12=Kishi|first11=Hiroyuki|last11=Nakazawa|first10=Koichi|last10=Saito|last1=Washino|first1=Noriaki|first8=Ayako|last8=Nakata|first7=Rie|last7=Ito|first6=Kanae|last6=Konishi|first5=Susumu|last5=Ban|first4=Shizue|last4=Kato|first3=Seiko|last3=Sasaki|first2=Yasuaki|last2=Saijo|last9=Iwasaki}}</ref>. Bij dierproeven werd een toename van de [[neonatale sterfte]] vastgesteld.<ref name="Betts2007">{{cite journal|date=May 2007|title=Perfluoroalkyl Acids: What Is the Evidence Telling Us?|journal=Environmental Health Perspectives|volume=115|issue=5|pages=A250-6|pmid=17520044|pmc=1867999|doi=10.1289/ehp.115-a250|last1=Betts|first1=Kellyn S.}}</ref>.