Temporale kwab: verschil tussen versies

| Nederlands = slaapkwab<ref name="VD2005">Boon, T. den & Geeraerts, D. (Red.) (2005). ''[[Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse Taal''taal]], 2005. (14e editie)., Utrecht/Antwerpen:onder Vanredactie Dalevan LexicografieT BV.den Boon en D Geeraerts</ref>

temporale lob<ref name="Pinkhof2012">Everdingen, J.J.E.{{aut|JJE van, EerenbeemtEverdingen}}, A.M.M.{{aut|AMM van den (2012)Eerenbeemt}}. ''[[Pinkhof Geneeskundig woordenboek'']], (12de druk)2012. Houten:12e Bohn Stafleu Van Loghum.druk</ref>

[[BestandAfbeelding:Gray727.svg|thumb|De belangrijkste mediale windingen, (gyri), van de temporale kwab, (zie anatomie mediaal deel)]]

[[BestandAfbeelding:Gray726.png|thumb|De drie laterale windingen (gyri) van de temporale kwab, (zie anatomie lateraal deel)]]

[[BestandAfbeelding:Ventral-dorsal streams.svg|thumb|De twee grote visuele routes. De onderste of ventrale route loopt naar de temporale cortex. Deze is belangrijk voor herkenning van visuele objecten]]

De '''temporale kwabben'''<ref name="Pinkhof2012" /> of '''lobi temporales'''<ref name="FCAT">{{en}} Federative Committee on Anatomical Terminology (1998). ''Terminologia Anatomica'', 1998. Stuttgart: Thieme</ref> (enkelvoud: ''lobus temporalis'') zijn een deel van de [[hersenen]]. Ze behoren tot het [[Grote hersenen|telencephalon]] en zijn gelegen aan beide zijkanten, ongeveer boven de oren. De temporale kwabben bevatten onder andere de [[hippocampus (anatomie)|hippocampi]] en de [[amygdala|amygdalae]].

De hippocampus en de amygdala zijn gelegen in het [[Mediaal|mediale]] (naar binnen gelegen) deel, dat ook wel de [[mediotemporale cortex]] wordt genoemd. In het mediale deel van de temporale kwab liggen (van boven naar onder) twee windingen of gyri: de [[gyrus parahippocampalis]], door de [[sulcus rhinicus]] en de [[sulcus collateralis]] gescheiden van de [[gyrus fusiformis]]. De gyrus fusiformis wordt vervolgens weer begrensd door de [[sulcus occipitotemporalis]].

Het [[Lateraal (anatomie)|laterale]] (aan de buitenkant gelegen) deel kan (wederom van boven naar onder, gerekend vanaf de [[fissura lateralis]], de ([[groeve van Sylvius]]) worden onderverdeeld in drie windingen: de [[gyrus temporalis superior]] (bovenste slaapwinding, locatie van [[gebied van Brodmann|Brodmanngebied 22]]), de [[gyrus temporalis medius]] (middelste slaapwinding, locatie van [[gebied van Brodmann|Brodmanngebied 21]]) en de [[gyrus temporalis inferior]] (onderste slaapwinding, locatie van [[gebied van Brodmann|Brodmanngebied 20]]). Het achterste deel van de gyrus temporalis superior van de linkergrotehersenhelft wordt ook wel het [[centrum van Wernicke]] genoemd. Deze drie windingen worden gescheiden door respectievelijk de [[sulcus temporalis superior]] en de [[sulcus temporalis inferior]]. Het meest naar voren gelegen deel wordt de [[polus temporalis]] of slaappool genoemd. De [[auditieve cortex]] of gehoorschors ligt in het bovenste deel van de temporale kwab in de [[groeve van Sylvius]].

De laterale (aan de buitenkant gelegen) temporale kwabben bestaan (van voor naar achter) uit de [[Auditieve cortex|primaire auditieve schors]], de [[secundaire auditieve schors]] en de [[Visuele cortex|secundaire visuele schors]]. De temporale kwabben zijn betrokken bij het [[gehoor]], het verbale [[geheugenGeheugen (menspsychologie)|geheugen]] en de [[taal]]functies, en ook bij visuele herkenning. Hier volgt een korte samenvatting.

Laesies[[Laesie]]s van de temporale kwab gaan vaak gepaard met verschillende vormen van [[agnosie]] en [[anomie]]: het onvermogen objecten te herkennen en/of te benoemen. Volgens onderzoekers als H. Damasio e.a. zouden laesies van specifieke gebieden hier gepaard gaan met categorie-specifieke functionele defecten zoals het niet kunnen herkennen of benoemen van personen, dieren of gereedschappen (zie ook hieronder bij taal). Stoornissen in het herkennen van gezichten ([[prosopagnosie]]) lijken verband te houden met specifieke gebieden (zoals de [[gyrus fusiformis]]) in de temporale kwab van de rechtergrotehersenhelft.

De mediotemporale schors met [[hippocampusHippocampus (hersenen)|hippocampus]] is verantwoordelijk voor de tijdelijke, (voorlopige) opslag van nieuwe [[kennis (wetenschap)|kennis]] van feiten en gebeurtenissen, ook wel aangeduid als [[declaratief geheugen]] of [[expliciet geheugen]]. Waarschijnlijk is de opslag van deze kennis in het [[langetermijngeheugen]] niet beperkt tot de temporale kwab, maar kan het ook plaatsvinden in verder weg gelegen gebieden in de hersenschors.

De [[cortex temporalis inferior]] vormt het eindpunt van de zogeheten ventrale route van het [[visuele systeem]] (zie afbeelding hiernaast). Deze is vooral verantwoordelijk voor de verwerking van kennis van objecten (‘wat-route’). Aangenomen wordt dat vroegere (dit wil zeggen dichter bij de visuele schors gelegen) stations in deze route betrokken zijn bij verwerking van elementaire visuele kenmerken (zoals: kleur, vorm), en latere stations bij verwerking van meer abstracte of betekenisvolle kenmerken (zoals: begrippen/categorieën) van waargenomen objecten. Neuronen in dit gebied reageren vooral op driedimensionale objecten.

Volgens de Canadese neuroloog Michael Persinger wordt geloof in God bepaald in de temporale kwab. Stimulatie van de temporale kwab zou kunnen leiden tot visioenen. Hij zou dit met gebruikmaking van magnetische golven hebben aangetoond.<ref>{{en}} JA Speyrer. [http://www.primal-page.com/p-feardi.htm wwwOn the Origins of the Fear of Death and Dying In the Writings of Michael A.primal-page.com Persinger and Others].</ref> Andere onderzoekers konden zijn bevindingen niet bevestigen.<ref>Granqvist {{citeen}} journalP |last1=Granqvist, |first1=PM |last2=Fredrikson, |first2=MP |last3=Unge, |first3=PA |last4=Hagenfeldt, |first4=AS |last5=Valind, |first5=SD |last6=Larhammar |first6=Den M |last7=Larsson. |first7=M[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0304394004013473?via%3Dihub |title=Sensed presence and mystical experiences are predicted by suggestibility, not by the application of transcranial weak complex magnetic fields], 29 april 2005. voor |journal=Neuroscience Letters |volume=379, |issue=1, blz |pages=1–6 |year=2005<!---- |pmid=15849873 |doi=10.1016/j.neulet.2004.10.057 |s2cid=24800593 |lay-url=http---></ref><ref>D De Ridder, [https://wwwskepp.bioedonline.orgbe/newsnl/news.cfmlevensbeschouwing-evolutie/creationisme/het-godsbesef-een-product-van-de-hersenen Is het godsbesef een product van de hersenen?art=1424], |laysource=BioEd13 Onlineseptember |laydate=December2005. in [[Wonder en is gheen Wonder]] 93, 2004}}2005</ref>

*Persinger, M.A.MA (1987)Persinger. "Neuropsychological Bases of God Beliefs", Praeger, 1987.

*Tanaka, K. (1996)Tanaka. Inferotemporal cortex and object vision. Annual Review of Neuroscience, 19, 100-139.