Tektonische plaat: verschil tussen versies

Een '''tektonische plaat''' of '''schol''' is een stuk van het oppervlak van de [[aardkorst]]Aarde (of [[lithosfeerplaneet)|Aarde]]) dat als één geheel beweegt. DeEr oppervlaktezijn vanop de Aarde bestaat uit zeven grote tektonische platen, en verschillende kleinere. Deze platen verschuiven in een zeer traag tempo, hooguit enkele centimeters per jaar. Het mechanisme hierachter staat bekend als [[platentektoniek]]. De [[lithosfeer]] - de [[brosse deformatie|brosse]] buitenste laag van de planeet - ligt op de veel zwakkere [[asthenosfeer]], die langzaam op [[plastische deformatie|plastische]] manier kan vloeien. [[Convectie]]stromingen houden de asthenosfeer voortdurend in beweging. De tektonische platen waaruit de lithosfeer bestaat worden door die beweging aangeduwd.

Tektonische platen houden niet per se op aan de rand van een [[continent]] of het [[continentaal plat]]. In sommige gevallen hoort de aangrenzende [[oceanische korst]] (de aardkorst onder de oceaan) ookoceaanbodem tot dezelfde plaat. Sommige platen zijnbestaan daarom uit zowel stukken [[continentale korst|continentale]] als [[oceanische korst|oceanische]] opgebouwddelen. Andere platen bestaan geheel uit een van beide typen aardkorstlithosfeer. Er bestaat overigens ook "intermediaire" korst"lithosfeer, die van samenstelling tussen de twee typen in zit.

De overgang van twee platen bestaat uitkan een [[Convergente plaatgrens|convergente]], [[Divergente plaatgrens|divergente]] of [[Transforme plaatgrens|transforme]] plaatgrens zijn. ConvergenteBij plaatgrenzen zijnconvergente plaatgrenzen waarbewegen twee platen naar elkaar toe bewegen,- meestal duiktbeweegt één plaat onder de andere. Divergente plaatgrenzen zijn plekken waar twee platen uit elkaar bewegen, wat leidt tot [[korstextensie|extensie]] of [[oceanische spreiding]]. Transforme plaatgrenzen zijn grenzen waar de platen langs elkaar schuiven, zoalseen situatie die onder andere langs de [[San Andreasbreuk]] tussen de [[Juan de Fuca-plaat]] en de [[Noord-Amerikaanse plaat]] voorkomt.

De randen van continenten ([[continentale marge]]s) kunnen actief zijn of passief. Een actieve marge is tegelijk een plaatgrens, een passieve marge is geen plaatgrens maar slechts een overgang van continentale naar oceanische korstlithosfeer in dezelfde plaat.