Tweezaadlobbigen: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kGeen bewerkingssamenvatting |
aanpassing, herstel fouten |
||
Regel 1:
[[Bestand:Bladmoes kiemplanten.jpg|thumb|280px|Tweezaadlobbige kiemplanten van Bladmoes]]
'''Tweezaadlobbigen''' of '''dicotylen''' zijn [[planten]] die samen met de [[ANA-groep]] (een [[Grade (biologie)|grade]] met drie [[orde (biologie)|ordes]]), de [[Magnoliiden]] en de [[eenzaadlobbigen]] of monocotylen de [[Anthophyta|bloemplanten]] of [[bedektzadigen]] vormen. Veel van de tweezaadlobbigen hebben per zaad twee [[zaadlob]]ben of cotylen, waarin het reservevoedsel, nodig voor de [[kieming]] en eerste groei van de jonge plant, zit opgeslagen. Bij meer dan de helft van de monocotylen is er één zaadlob per zaad.
De wetenschappelijke naam voor deze groep is ''Dicotyledones'' (soms ook ''Dicotyledoneae'' of ''Dicotyledonae''). Bij [[Cronquist-systeem|Cronquist]] heette deze groep ''[[Magnoliopsida]]'' (in de vertaling van de 22e druk van de ''[[Heukels' Flora van Nederland|Heukels]]'': ''Magnoliidae''). De Magnoliiden worden in de 24e druk van Heukels apart gezet van de tweezaadlobbigen en van de eenzaadlobbigen.
In het [[APG-systeem]] worden de tweezaadlobbigen niet meer erkend; ze worden beschouwd als een [[parafyletisch]]e groep. Het overgrote deel van de oude tweezaadlobbigen vormt daar wél een monofyletische (goede) groep, die door de APG de ''eudicots'' wordt genoemd (eu- = echt). Merk op dat de 23e druk van de ''Heukels'' (2005) deze groep van de eudicots aanduidt met tweezaadlobbigen. De naam tweezaadlobbigen wordt dan gebruikt voor een meer beperkte groep, dus in afwijking van de traditionele opvatting die ruimer was.
In de 24e druk van de ''Heukels'' (2020) is de indeling een interpretatie van van de [[APG IV-systeem]] als volgt aangepast:
* Primitieve tweezaadlobbigen met de orden
* Geavanceerde tweezaadlobbigen met de
** [[Superrosiden]] met de orde
Regel 35:
*** [[Cornales]]
*** [[Ericales]]
**
*** [[Gentianales]]
*** [[Boraginales]]
Regel 41:
*** [[Lamiales]]
*** [[Aquifoliales]]
**
*** [[Dipsacales]]
*** [[Apiales]]
== Verschillen tussen monocotylen en dicotylen ==
{| class="wikitable"
|-
! width="50%" | Eenzaadlobbigen, monocotylen
! |-
| kiemplant met één [[zaadlob]]
| kiemplant met twee zaadlobben
|-
| [[stuifmeel]]korrels met één
| stuifmeelkorrels met drie kiemopeningen |-
| [[blad]]eren met parallelle [[Nerf (blad)|nerven]]
| bladeren met vertakte nerven
|-
| bloemdelen in meervoud van drie
| bloemdelen met een ander grondgetal |-
|
| na kiemplantstadium [[Wortel (plant)|hoofdwortel]], vertakt met [[zijwortel]]s
|-
| dwarsdoorsnede van de stengel met verspreide [[vaatbundel]]s
|
|-
|
| stengels mogelijk met secundaire diktegroei
|}
== Fylogenie ==
De classificatie van de tweezaadlobbigen is afgeleid van de fylogenie zoals deze wordt gegeven door [[APG IV-systeem]]
{|class="wikitable vatop" style="background-color:lightcyan;text-align:left;border:dotted thin dimgray;border-radius:8px;" cellspacing="0"
|-style="text-align:center;"
! Plaats van de tweezaadlobbigen volgens APG IV (2016)
|-
|{{Stamboom2}}
* [[Bedektzadigen|'angiosperms', bedektzadigen, Angiospermae]]
** {{WoordKleur|palegoldenrod|solid|thin|darkkhaki|8}}[[ANA-groep]]<ref group="ord">basale 'angiosperms' of [[ANA grade]], ordes: [[Amborellales]], [[Nymphaeales]], [[Austrobaileyales]]</ref></span>
** {{Stamboom2/einde aftakking}}
*** [[Magnoliiden|'magnoliids', magnoliiden]] ([[Magnoliopsida]])<ref group="ord">'magnoliids', ordes: [[Magnoliales]], [[Laurales]], [[Piperales]], [[Canellales]]</ref>
*** <small>[[Chloranthales]]</small>
*** {{Stamboom2/einde aftakking}}
**** '[[monocots]]' ([[Eenzaadlobbigen|Monocotyledoneae]])<ref group="ord">'monocots', ordes: [[Acorales]], [[Alismatales]], [[Petrosaviales]], [[Dioscoreales]], [[Pandanales]], [[Liliales]], [[Asparagales]], en de [[Commeliniden|'commelinids']] met de ordes [[Arecales]], [[Poales]], [[Commelinales]], [[Zingiberales]]</ref>
**** <small>[[Ceratophyllales]]</small>
**** {{Stamboom2/einde tak}}[['Nieuwe' tweezaadlobbigen|'eudicots' (Asteropsida)]] ([[Tweezaadlobbigen|Dicotyledoneae]])<ref group="ord">'eudicots' en de orde [[Ceratophyllales]] worden beschouwd als [[zustergroep]]en</ref>
***** {{WoordKleur|palegoldenrod|solid|thin|darkkhaki|8}}basale 'eudicots'<ref group="ord">basale 'eudicots', ordes: [[Ceratophyllales]], [[Ranunculales]], [[Proteales]], [[Trochodendrales]], [[Buxales]], [[Gunnerales]]</ref></span>
***** {{Stamboom2/einde aftakking}}
****** '[[superrosids]]'
******* {{WoordKleur|palegoldenrod|solid|thin|darkkhaki|8}}basale 'superrosids' <ref group="ord">basale 'superrosids', 1 orde: [[Saxifragales]]</ref><span>
******* {{Stamboom2/einde tak}}'[[rosids]]', [[Rosids|rosiden]]
******** {{WoordKleur|palegoldenrod|solid|thin|darkkhaki|8}}basale 'rosids'<ref group="ord">basale 'rosids', 1 orde: [[Vitales]]</ref></span>
******** {{Stamboom2/einde aftakking}}
********* [[Fabiden|'fabids' (fabiden)]]<ref group="ord">'fabids', ordes: [[Zygophyllales]], [[Fabales]], [[Rosales (orde)|Rosales]], [[Fagales]], [[Cucurbitales]] en mogelijk de "COM" groep: [[Celastrales]], [[Oxalidales]], [[Malpighiales]]</ref>}
********* {{Stamboom2/einde tak}}[[Malviden|'malvids' (malviden)]]<ref group="ord">'malvids', ordes: [[Geraniales]], [[Myrtales]], [[Crossosomatales]], [[Picramniales]], [[Sapindales]], [[Huerteales]], [[Brassicales]], [[Malvales]] en mogelijk de "COM" groep: [[Celastrales]], [[Oxalidales]], [[Malpighiales]]</ref>
****** {{Stamboom2/einde tak}}'[[superasterids]]'
******* {{WoordKleur|palegoldenrod|solid|thin|darkkhaki|8}}basale 'superasterids'<ref group="ord">basale 'superasterids', ordes: [[Berberidopsidales]], [[Santalales]], [[Caryophyllales]]</ref></span>
******* {{Stamboom2/einde tak}}'[[asterids]]', ([[Asterids|asteriden]])
******** {{WoordKleur|palegoldenrod|solid|thin|darkkhaki|8}}basale 'asterids'<ref group="ord">basale 'asterids', ordes: [[Cornales]], [[Ericales]]</ref></span>
******** {{Stamboom2/einde aftakking}}
********* [[Lamiiden|'lamiids' (lamiiden)]]<ref group="ord">'lamiids', ordes: [[Icacinales]], [[Metteniusales]], [[Garryales]], [[Vahliales]], [[Solanales]], [[Gentianales]], [[Boraginales]], [[Lamiales]]</ref>
********* {{Stamboom2/einde tak}}[[Campanuliden|'campanulids' (campanuliden)]]<ref group="ord">'campanulids', ordes: [[Aquifoliales]], [[Asterales]], [[Escalloniales]], [[Bruniales]], [[Apiales]], [[Dipsacales]], [[Paracryphiales]]</ref>
{{Stamboom2/einde}}
|-
|style="border-top:dotted thin dimgray;text-align:left;"|
: {{WoordKleur|palegoldenrod|solid|thin|darkkhaki|8}}[[polyfyletische groep]]</span>
|}
{{Appendix|2=
;Ordes per clade
{{References|group="ord"}}
;Literatuur
* {{aut|The Angiosperm Phylogeny Group. M.W. Chase, M.J.M. Christenhusz, M.F. Fay, J.W. Byng, W.S. Judd, D.E. Soltis, D.J. Mabberley, A.N. Sennikov, P.S. Soltis, P.F. Stevens}} (2016) [https://academic.oup.com/botlinnean/article-lookup/doi/10.1111/boj.12385 ''An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV'']
* {{aut|Duistermaat, H.}} ''Heukels' Flora van Nederland.'' 25e druk. Noordhoff Uitgevers. {{ISBN|978-90-01-58956-1}}
}}
[[Categorie:Plantentaxonomie]]
| |||