Graveur: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Spelfout verbeterd
Madyno (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 6:
[[Bestand:Gravograph.jpg|thumb|De computergestuurde graveermachine werkt volledig autonoom nadat de opdracht is ingevoerd.]]
 
Een '''graveur''' (uit het Grieks: ''graphein'', schrijven) is een ambachtsman/vrouw die [[Figuratieve kunst|figuren]], [[Initiaal|initialen]] of [[Naam|namen]] [[Gravure|graveert]]. Met scherpe instrumenten kerft de graveur in metalen of glazen voorwerpen. Het vak van de [[glasgraveur]] is afwijkend van het vak van de gewone graveur.
 
== De handgraveur ==
Het belangrijkste gereedschap van de handgraveur is de [[burijn]] (op de eerste twee afbeeldingen). In het moderne vakjargon wordt gesproken van een graveersteker en dat geeft de functie aardig weer. Een burijn is gemaakt van hard gereedschapstaal en het is mogelijk om hiermee groeven in allerlei metalen te snijden. Metalen die in aanmerking komen, zijn zachte metalen zoals [[tin (element)|tin]] en [[lood (element)|lood]], maar ook iets hardere metalen als [[koper (element)|koper]] en [[zilver]], [[Messing (metaallegering)|messing]], [[goud]] en zelfs harde metalen zoals [[Staal (legering)|staal]]. Een geoefend graveur is in staat om uit de hand met behulp van een burijn sierlijke krullen te steken in het oppervlak van de genoemde metalen.
 
;Toepassingen van dit ambacht zijn:
* [[gravureGravure|Kopergravure]]: inop een plaat koper wordt een lijntekening aangebracht. DezeDe lijnen worden vervolgens ééneen voor ééneen gestoken in het koper, en zo ontstaat een drukplaat die men net als een ets kan afdrukken. Vaak worden kopergravures daarom verward met [[ets]]en.
* [[gravure|Staalgravure]]: de bovenstaande techniek kan ook worden gebruikt voor een staalgravure, waarbij men zich uiteraard bedientgravure vanin plaatstaal. Vroeger werd deze techniek vooral gebruikt om [[postzegel]]s en [[bankbiljet]]ten te drukken.
* Het graveren van [[sieraadSieraad|sieraden]] en kunstvoorwerpen. Hierbij kan gedacht worden aan een inscriptie in een ring, een [[monogram]] op een [[zegelring]], maar ook allerlei zilveren voorwerpen, zoals [[tabaksdoosTabaksdoos|tabaksdozen]], dienbladen, zilveren koffie- of theeserviezen etc.
* Munt- en penningstempels: het vervaardigen van stalen matrijzen waarmee penningen of munten worden geslagen is tegenwoordig gedeeltelijk handwerk en gedeeltelijk machinaal werk (zie ook het kopje machinaal graveren). Vroeger was het vervaardigen van [[munt (betaalmiddel)|munt]]- of [[penning]]stempels volledig handwerk, een ambacht dat tegenwoordig nog maar door een enkeling wordt beoefend. Voor het vervaardigen van een munt- of penningstempel gebruikt de [[stempelsnijder]] net als de gewone graveur burijnen, maar ook ponsen en beitels waarmee als het ware in staal kan worden gebeeldhouwd.
 
== Machinaal graveren ==
Vanaf de 19e eeuw heeft de graveur een groot aantal machines tot zijn beschikking die het handwerk aanzienlijk vergemakkelijken. De meeste machines zijn gebaseerd op het principe van de [[tekenaap|pantograaf]]. Het komt erop neer dat de graveur eerst een [[sjabloon]] vervaardigt waarop de voorstelling die men wil graveren een aantal malen vergroot en in reliëf staat afgebeeld. Deze sjabloon kan worden afgetast met een taststift, die door een beweegbare stalen arm in verbinding staat met een frees die men op elke gewenste diepte kan instellen. Op deze arm staat een schaalverdeling, die men in elke gewenste dimensie kan instellen, zodat tijdens het frezen elke beweging die men met de taststift maakt, een vooraf ingesteld aantal keren wordt verkleind.
 
;Toepassingen van het machinaal graveren zijn:
Regel 28:
In de laatste decennia worden de [[graveermachine]]s met pantograaf (ook wel kopieer-freesmachines genoemd) geleidelijk vervangen door [[computer]]-gestuurde machines. Hierbij wordt niet langer gebruikgemaakt van sjablonen. De graveur maakt een digitaal ontwerp en de te graveren of te frezen informatie wordt vervolgens rechtstreeks via de computer doorgegeven. Het bedienen van deze machines en het slijpen van de frezen blijft echter een specialisme.
 
De meeste graveurs maken gebruik van een combinatie van alle boven beschreven technieken. Het is een veelzijdig ambacht wat helaasdat nog maar weinig wordt beoefend, maar waar nog altijd een goede boterham mee tevraag verdienennaar is.
 
Er bestaat in Nederland geen gespecialiseerde opleiding meer waar het vak van graveur kan worden geleerd. De Vakschool in [[Schoonhoven]] voor juweliers, goud- en zilversmeden en uurwerkmakers, geeft wel cursussen graveren.