Torii: verschil tussen versies

Een '''torii''' (鳥居, ook: 鳥 栖; 鶏栖)<ref>[http://www.aisf.or.jp/~jaanus/deta/t/torii.htm ''Torii''], Japanese Architectural and Art Usernet System</ref>, letterlijk: vogelzitstok, is een traditionele [[Japan]]se poort die meestal toegang verschaft tot een [[Shintoïsme|Shintō]]-heiligdom ([[jinja (heiligdom)|jinja]]). Bij het betreden van een Shintō-heiligdom ziet men een of meerdere traditionele Japanse poorten of torii (鳥居). De torii wordt gezien als de overgang van het profane (de 'gewone' wereld) naar het heilige. Ze zijn kenmerkend voor shintō-heiligdommen. De basisconstructie van een torii bestaat uit twee verticale balken met twee horizontale balken bovenop, meestal volledig rood geverfd. Naarmate de evolutie van de torii is de constructie ook complexer geworden, met steunbalken en verscheidene decoratieve elementen zoals [[kanji]].

Aanvankelijk ging het om een eenvoudige constructie van drie ongeverfde ronde houten balken in de vorm van een Griekse π (pi): 2 rechtstaande balken (de ''hashira'' (柱)<ref>Hashira vinden we ook terug in Hashira-e (柱絵) of pilaarprent, een verlengde versie van een [[ukiyo-e]]. Ze meet 73 bij 13 cm, een moeilijk formaat om te schilderen.</ref>) met daarbovenop een horizontale balk (de ''kasagi'', 笠木) en een extra horizontale steunbalk (de ''nuki'', 貫)<ref>Dit vinden we ook terug in kendo als nuki-waza (抜き技), waar het een techniek is om de aanval van de tegenstander te ontwijken.</ref>, net onder de kasagi. Deze oorspronkelijke vorm bleef bewaard, maar latere modellen zijn meestal ingewikkelder, met steunbalken en decoratieve elementen. Bij de recentere torii werd de kasagi verstevigd door een tweede verticale balk, de shimagi (島木), welkedie aan elkaar gehecht zijn. Traditionele torii worden gemaakt van hout. Ze blijven onversierd of worden vermiljoen of zwart geschilderd. Vandaag vindt men ook torii in staal, roestvrij staal, steen en cement.

Gelijkenissen met de torii zijn te vinden in het [[hindoeïsme]] en het [[boeddhisme]] (Toranatorana). Over herkomst en symboliek bestaan er vele studies die tot verschillende verklaringen komen, op grond van gelijkenissen met boeddhistische torana en Chinese poorten, paifang pailou; door etymologisch onderzoek van de kanji; of door interpretatie van mythologische en religieuze gegevens.

In het algemeen wordt aanvaard dat torii reeds in de 10de eeuw (midden van de ''Heian-periode''[[Heianperiode]] (平安時代)) gebruikt werden en over heel Japan gevonden konden worden. Bij oudere bronnen waarin torii vermeld worden bestaat twijfel over de echtheid of accuraatheid ervan.