Israël: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Tekst teruggeplaatst na oneigenlijke aanvulling en herhaaldelijke verwijdering |
zie overleg |
||
Regel 26:
| a-z = Israël
}}
'''Israël''', officieel de '''Staat Israël''', ([[Hebreeuws]]: {{lang|he|מדינת ישראל}} - ''Medinat Jisraël''; [[Arabisch]]: {{lang|ar|دولة اسرائيل}} - ''Dawlat Israïl'') is een land in [[Azië]], het [[Midden-Oosten]] en de [[Levant]]. Israël grenst aan [[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]], [[Syrië]], [[Jordanië]], [[Egypte (land)|Egypte]] en de [[Palestijnse Gebieden]], waarbij Israël sinds 1967 de [[Westelijke Jordaanoever]] en de [[Golanhoogten]]
In het [[Geschiedenis van Palestina (regio)|land Kanaän]] vormden zich al tijdens de [[ijzertijd]] de [[Israëlieten|Israëlitische]] koninkrijken [[Koninkrijk Israël|Israël]] en [[koninkrijk Juda|Juda]], maar de [[geschiedenis van Israël|moderne Israëlische geschiedenis]] begint in de twintigste eeuw, waarin de [[Balfour-verklaring]] een cruciale rol speelde. Het [[Mandaatgebied Palestina|Brits Mandaat Palestina]], dat op zijn beurt is ontstaan na de opsplitsing van het [[Ottomaanse Rijk]] in 1920, werd in 1947 door de internationale gemeenschap [[Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties|verdeeld]] in een onafhankelijke [[Joden|Joodse]] en een onafhankelijke [[Arabieren|Arabische]] staat, met een aparte status voor [[Jeruzalem]]. Het verdelingsplan, omarmd door [[Jewish Agency for Israel|joodse leiders]] maar afgewezen door de Arabieren, leidde tot de [[Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948]]. De onafhankelijke staat Israël werd ondertussen, in mei 1948, uitgeroepen en een jaar later met Resolutie 273 toegelaten tot het lidmaatschap van de [[Handvest van de Verenigde Naties|Verenigde Naties]].
Sinds zijn oprichting
Israël is een [[representatieve democratie]]<ref>{{Citeer boek|auteur=Augustus Richard Norton |titel = Civil society in the Middle East. 2|datum = 2001|pagina's = |ISBN = 90-04-10469-0|bezochtdatum =}}</ref> met een parlementair stelsel, [[evenredige vertegenwoordiging]] en [[algemeen kiesrecht]].<ref>{{Citeer boek|auteur = Rudolph Rummel |titel = Power Kills: Democracy As a Method of Nonviolence|datum = 1997|pagina's = |ISBN = 0-7658-0523-5|bezochtdatum =}}</ref> Het land had in 2017 de hoogste levensstandaard in het Midden-Oosten.<ref>{{Citeer web|url = http://hdr.undp.org/en/content/human-development-index-hdi-table|titel = Human development index (HDI)|bezochtdatum = 11-4-2019|auteur = |datum = |uitgever =}}</ref> De levensverwachting behoorde in 2016 tot de hoogste in de wereld.<ref>[https://www.who.int/countries/isr/en/ WHO Israel]</ref> Israël is een hoogontwikkelde economie en lid van de [[Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling|OESO]] en een groot aantal [[intergouvernementele organisatie]]s.▼
▲Sinds zijn oprichting heeft Israël [[Arabisch-Israëlisch conflict|conflicten]] met zijn Arabische buurlanden aangaande het grondgebied van Palestina, zoals de oorlogen [[Zesdaagse oorlog|in juni 1967]] en [[oktoberoorlog|oktober 1973]]. In de oorlog van 1967 zijn de [[Westelijke Jordaanoever]], [[Oost-Jeruzalem]], de [[Gazastrook]] en de Syrische [[Golanhoogten]] [[door Israël bezette gebieden|door Israël bezet]]. In tegenstelling tot de internationale gemeenschap (VN) spreekt Israël zelf over "betwiste" in plaats van "bezette" gebieden.
In de dagen voorafgaande aan de oprichting van de staat Israël is er heftig gediscussieerd over welke naam de officiële naam van de nieuwe staat zou worden. Vanuit de opties [[Palestina (regio)|Palestina]], [[Zion]] en Israël is uiteindelijk de oude Bijbelse variant gekozen.
▲Israël is een [[representatieve democratie]]<ref>{{Citeer boek|auteur=Augustus Richard Norton |titel = Civil society in the Middle East. 2|datum = 2001|pagina's = |ISBN = 90-04-10469-0|bezochtdatum =}}</ref> met een parlementair stelsel, [[evenredige vertegenwoordiging]] en [[algemeen kiesrecht]].<ref>{{Citeer boek|auteur = Rudolph Rummel |titel = Power Kills: Democracy As a Method of Nonviolence|datum = 1997|pagina's = |ISBN = 0-7658-0523-5|bezochtdatum =}}</ref> Het land had in 2017 de hoogste levensstandaard in het Midden-Oosten.<ref>{{Citeer web|url = http://hdr.undp.org/en/content/human-development-index-hdi-table|titel = Human development index (HDI)|bezochtdatum = 11-4-2019|auteur = |datum = |uitgever =}}</ref> De levensverwachting behoorde in 2016 tot de hoogste in de wereld.<ref>[https://www.who.int/countries/isr/en/ WHO Israel]</ref> Israël is een hoogontwikkelde economie en lid van de [[Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling|OESO]] en een groot aantal [[intergouvernementele organisatie]]s.
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Israël|Arabisch-Israëlisch conflict}}▼
▲In de dagen voorafgaande aan de oprichting van de staat Israël is er heftig gediscussieerd over welke naam de officiële naam van de nieuwe staat zou worden. Vanuit de opties [[Palestina (regio)|Palestina]], [[Zion]] en Israël is uiteindelijk de oude Bijbelse variant gekozen. De naam 'Israël' betekent "Strijder met God" en is ontleend aan de [[Hebreeuwse bijbel]]. Deze naam wordt vermeld in het Bijbelboek [[Genesis (boek)|Genesis]] (hoofdstuk 32), waarin [[Jakob (aartsvader)|Jacob]] de naam 'Israël' krijgt na een worsteling bij de rivier de [[Jabbok]]; vanaf hoofdstuk 34 wordt die naam gebruikt om de nakomelingen van Jakob, [[Israëlieten]], mee aan te duiden.
[[Bestand:Declaration of State of Israel 1948 2.jpg|thumb|[[David Ben-Gurion]] kondigt de oprichting van de staat Israël aan op 14 mei 1948 onder een portret van [[Theodor Herzl]].]]
Na de
Op 3 september 1947 kwam de UNSCOP met een verslag, waarin het plan, [[Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties]] was opgenomen om het Mandaatgebied Palestina te verdelen in een Arabische staat (42,9%), een Joodse staat (56,4%), en [[Jeruzalem]] (0,7%) onder internationaal bestuur. De grootste Joodse delegaties gingen hiermee akkoord, maar de Arabische delegaties weigerden een [[tweestatenoplossing]] omdat zij Palestina als een geheel wilden houden, en een in verhouding te klein deel kregen toegewezen.<ref name="benny">Benny M. ‘1948: a history of the first Arab-Israeli war’ Yale University, 2008</ref> Op 29 november 1947 nam de [[Algemene Vergadering van de Verenigde Naties]] het verdelingsplan aan als [[Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties|resolutie 181]]. Nadat bekend was geworden dat resolutie 181 niet geaccepteerd werd door de Arabische delegaties, brak er een burgeroorlog uit tussen Joodse en Palestijns-Arabische gemeenschappen in het Mandaatgebied, waarbij ook de Arabische buurlanden betrokken raakten.
▲{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Israël|Arabisch-Israëlisch conflict}}
▲=== 1948 ===
▲Kort voor het beëindigen van het Britse mandaat, in de avond van 14 mei 1948, werd de staat Israël uitgeroepen<ref>[http://www.mfa.gov.il/mfa/foreignpolicy/peace/guide/pages/declaration%20of%20establishment%20of%20state%20of%20israel.aspx The Ministry of Foreign Affairs of Israel]</ref>, waarna de [[Arabisch-Israëlische oorlog van 1948]] ten volle uitbrak. Het Israëlische leger versloeg de Arabische troepen en veroverde daarbij 78% van het grondgebied van Palestina, waaronder [[West-Jeruzalem]], aanzienlijk meer dan in het [[Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties|UN_Verdelingsplan]] voor een Joodse staat was vastgelegd.<ref name="benny" />
=== 1949 - 1956 ===
In 1949 sloot Israël op het eiland [[Rodos (eiland)|Rhodos]] wapenstilstandsakkoorden met resp. [[Koninkrijk Egypte|Egypte]], [[Libanon]], [[Jordanië]], en [[Syrië]].<ref>Ben-Dror, Elad (2016) ''Ralph Bunche and the Arab-Israeli Conflict: Mediation and the UN 1947–1949'',Routledge</ref> De wapenstilstandsgrens tussen Israël en de Arabische legers werd bekend als de [[Groene Lijn (grens)|Groene lijn]]. In datzelfde jaar op 11 mei 1949 werd Israël toegelaten als lid van de [[Verenigde Naties]], nadat de Israëlische regering bij monde van haar minister van Buitenlandse Zaken [[Moshe Sharett]] had toegezegd álle resoluties van de Verenigde Naties te zullen naleven, waaronder de [[implementatie]] van Resolutie 181 (VN-Verdelingsplan) en Resolutie 194 (recht op terugkeer van de vluchtelingen).<ref>[https://www.jewishvirtuallibrary.org/un-general-assembly-resolution-273-iii-may-1949 UN General Assembly Resolutions: Resolution 273(III)] UN-Resolutie 273(III)</ref><ref>''Recalling its resolutions of 29 November 1947 and 11 December 1948 and taking note of the declarations and explanations made by the representatives of the Government of Israel before the Ad Hoc Political Committee in respect of the implementation of the said resolutions". "Decides that Israel is a peace-loving State which accepts the obligations contained in the Charter and is able and willing to carry out those obligations.''</ref> Israël werd [[Resolutie 194 Algemene Vergadering Verenigde Naties|toegelaten als vredelievende staat]], die het [[Handvest van de Verenigde Naties]] en daaruit voortvloeiende verplichtingen had geaccepteerd.
Van alle kanten stroomden nu Joodse immigranten toe, die conform de Israëlische [[Wet op de Terugkeer]] van [[1950]] moesten worden opgevangen. Zij werden o.a. ondergebracht in de huizen van de [[Palestijnse vluchtelingen|gevluchte of verjaagde]] Palestijnse bewoners.<ref>Pappe noemt een aantal van bijna 800.000.</ref> De eigendommen daarvan (huizen, landerijen enz.) werden met de Absentees Property Law (1950)<ref>[https://web.archive.org/web/20140716052248/http://geocities.com/savepalestinenow/israellaws/fulltext/absenteepropertylaw.htm Absentees' Property Law]</ref> [[Confiscatie|geconfisqueerd]] door de staat Israël.
|