Langspeelplaat: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 3:
==Beschrijving==
De afkorting lp staat voor ''long play''. De meeste lp's moeten op 33⅓ [[toerental|toeren]] per minuut worden afgespeeld. Andere platenformaten zijn [[single (muziek)|singles]] en [[Extended play|EP's]]. Elke [[grammofoonplaat]] heeft per zijde één doorlopende groef bestaande uit de inloop, daarna de opname en aan het eind de uitloop
== Variabele spoed ==
Om zo veel mogelijk muziek op de plaat te krijgen,
Tussen de muzieknummers in is de loop van de groef wat groter om de gebruiker in staat te stellen de naald halverwege de plaat in de groef te laten zakken. Ter plaatse glimt het plaatoppervlak wat meer en is de pauze of overgang gemakkelijk te herkennen met weinig risico voor groefbeschadiging.
== Geschiedenis ==
== Vergelijking met digitale media ==▼
[[Bestand:Columbia7inch 001.jpg|thumb|Columbia maakte korte tijd ook 33⅓ rpm 7" ZLP's tot de 45 rpm [[Single (muziek)|singles]] van RCA Victor op de markt kwamen]]
Met [[taperecorder]]s konden aanmerkelijk langere opnames gemaakt worden dan de 4-5 minuten van de [[Grammofoonplaat|78-toerenplaten]], maar de consument profiteerde daar niet van en ook niet van de betere geluidskwaliteit. RCA Victor had in 1931 al een plaat op de markt gebracht met een speelduur van 10 minuten, maar een gebrek aan spelers en de crisis maakten dat dit geen succes werd. Andere pogingen volgden, maar het was Columbia dat in 1948 de langspeelplaat met een toerental van 33⅓ en een formaat van 12" op de markt bracht met een microgroef. [[Philco]] maakte hiervoor de spelers. Een team onder leiding van [[Peter Carl Goldmark]] had de microgroef ontwikkeld en deze platen waren gemaakt van het minder breekbare [[Polyvinylchloride|vinyl]] in plaats van schellak. De speelduur van zo'n 22 minuten was een aanmerkelijke verbetering en ook de geluidskwaliteit was aanmerkelijk beter. De 78-toerenplaat had een frequentiebereik van 100-12.000 HZ, terwijl de lp dit optrok naar 30-16.000 kHz. De [[signaal-ruisverhouding]] (S/R) verbeterde van 32–40 dB naar 45–60 dB.
[[Bestand:Auto-Mignon.jpg|thumb|left|De [[Auto Mignon]] van Philips]]
== Het huidige gebruik van lp's ==▼
RCA Victor wilde de lp niet in licentie produceren en ontwikkelde in 1949 zelf een 7"-plaat op 45 toeren. Deze [[Single (muziek)|single]] hadden een groter gat in het midden voor gebruik door [[platenwisselaar]]s. Uiteindelijk verkochten zowel Columbia als RCA Victor beide formaten en kwamen er spelers op de markt met drie snelheden. Het door Goldmark ontwikkelde Highway Hi-Fi uit 1955 werd door [[Chrysler]] geleverd, maar hierop waren alleen een eigen type platen beschikbaar die moeilijk te verkrijgen waren en in 1959 stopte Chrysler om in 1960 de door RCA ontwikkelde [[Auto Victrola]] in te bouwen goedkoper was en 14 singles kon herbergen. Deze werd echter ook slechts twee jaar geleverd. Ook de [[Auto Mignon]] van Philips uit 1957 speelde singles af, in de Verenigde Staten op de markt gebracht via [[Norelco]]. Platenspelers in de auto bleven echter problemen geven en met de opkomst van de cassette werd dit het systeem voor in de auto naast de radio. Philco ontwikkelde nog wel de [[Hip Pocket Record]]s voor moederbedrijf [[Ford Motor Company|Ford]], terwijl [[Americom]] de vergelijkbare maar goedkopere [[PocketDisc]] op de markt bracht, maar ook deze verdwenen met de komst van de cassette.
Al sinds [[1980]] wordt de lp, sinds de komst van de [[muziekcassette]] en de [[compact disc|cd]], steeds minder verkocht. Van lp's worden er later relatief, in vergelijking met andere muziekdragers, nog zeer weinig van verkocht en bereikte uiteindelijk in [[2006]] zijn historisch dieptepunt. Echter, sinds het begin van de jaren [[2010-2019|2010]] maakt de lp een kleine, maar groeiende opmars, mede door een heropleving van vinyl in de hiphop en dance-scenes. Ook zou de kwaliteit van het geluid van lp's beter zijn dan andere muziekdragers, zoals een cd of digitaal.<ref name="volkskrant.nl">{{cite web|url=http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3380/muziek/article/detail/2978941/2011/10/20/Verkoop-van-aloude-elpee-stijgt-met-40-procent.dhtml|title=Verkoop van 'aloude elpee' stijgt met 40 procent|author=Coen Brandhorst|work=De Volkskrant}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.themediabriefing.com/article/status-effects-what-publishers-can-learn-from-the-vinyl-comeback|lang=en|title=What publishers can learn from the vinyl 'comeback'|date=26 januari 2015|bezochtdatum= 1 januari 2017}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.platenspeler-shop.nl/blogs/blog/vinyl-vs-cd-welke-is-beter/|lang=nl|title=Vinyl vs CD, welke is beter?|date=24 maart 2016}}</ref> [[diskjockey|DJ's]] gebruiken een lp als een muziekinstrument om te [[scratchen]] en voor beat juggling. Ondertussen is er ook belangstelling voor platen bij [[verzamelaar]]s van rock, pop en piratenmuziek die gelimiteerde oplages verzamelen. Meerdere bedrijven produceren nog steeds lp's.▼
De microgroef maakte een einde aan de beperking van de speelduur van nummers van 4-5 minuten, zodat nummers langer konden worden. In plaats van alleen singles uit te brengen, konden artiesten nu ook thematischer te werk gaan en meerdere nummers achter elkaar als [[Album (muziek)|album]] uitbrengen. ''[[Pet Sounds]]'' van [[The Beach Boys]] uit 1966, ''[[Revolver (The Beatles)|Revolver]]'' uit 1966 en ''[[Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band]]'' uit 1967 van [[The Beatles]], ''[[Tommy (rockopera)|Tommy]]'' van [[The Who]] uit 1969 en ''[[The Dark Side of the Moon]]'' van [[Pink Floyd]] zijn vroege en invloedrijke [[conceptalbum]]s.
In de jaren 1980 verloren langspeelplaten aan populariteit door de opkomst van de [[muziekcassette]] en daarna de [[compact disc|cd]], al bleven sommige artiesten hun muziek nog steeds alleen op lp uitbrengen.
De 78-toerenplaat had een frequentiebereik van 100-12.000 HZ, terwijl de lp dit optrok naar 30-16.000 kHz. De [[signaal-ruisverhouding]] (S/R) verbeterde van 32–40 dB naar 45–60 dB.
Met de cd verbeterde de geluidskwaliteit aanmerkelijk naar een frequentiebereik van 5-20.000 Hz ligt. De signaal-ruisverhouding verbeterde naar meer dan 90 dB. Ook had de lp te maken met [[Wow en flutter|wow, flutter]], brom, resonantie, vervorming, trillingen, de kwaliteit van de naald en het gewicht van de arm, terwijl de kwaliteit van verschillende persingen ook kon variëren.
De cd moest dit allemaal oplossen, alleen was deze niet zo onverwoestbaar zoals deze aanvankelijk in de markt werd gezet. Vingerafdrukken en krassen konden vooral op vroege cd-spelers overslaan tot gevolg hebben en [[jitter]] kon de geluidskwaliteit beïnvloeden. Ook werd bij de eerst cd's die opnieuw werden uitgebracht niet altijd de beste master gebruikt, zodat er geen optimaal gebruik werd gemaakt van de cd.
Er zijn veel verschillende soorten [[Audiobestandsformaat|audiobestandsformaten]]. Bekende vormen zijn [[WAV]] en [[Audio Interchange File Format|AIFF]] die de LCPM alleen een [[Hoofding|header]] geven en de data daarmee ongecomprimeerd opslaan. Bij [[FLAC]], [[Apple Lossless|ALAC]] en [[Windows Media Audio|WMA Lossless]] [[Datacompressie|comprimeren]] wel, maar zetten dit via [[verliesloze compressie]] weer om (''lossless''). Bij [[MP3]] en [[Advanced Audio Coding|AAC]] is wel sprake van [[compressie met verlies]] (''lossy''), maar zijn de bestanden ook kleiner. Bij deze laatste vorm wordt geluid weggelaten dat door de meeste mensen niet of nauwelijks wordt waargenomen.
Ook voor lp's geldt dat de meeste muziek tegenwoordig direct digitaal wordt opgenomen en gemasterd, zij het in een veel hogere precisie dan een commerciële muziek-cd.
Het kleinere frequentiebereik van de lp kan echter als warmer en daarmee prettiger worden ervaren.
▲Al sinds
== Witte plaat ==
Gedurende de hoogtijdagen van de langspeelplaat deed ook het fenomeen
== Zie ook ==<!--GELIEVE ALFABETISCHE RANGSCHIKKING TE RESPECTEREN-->
| |||