Shan shui: verschil tussen versies

[[Bestand:Stroll About InSpring.jpg|{{largethumb}}thumb|links|''Uitstapje in de lente'' door [[Zhan Ziqian]]]]

[[Song Huizong]], de laatste keizer van de Noordelijke Song, gaf zijn hofschilders de opdracht om objecten zo natuurgetrouw, gedetailleerd en vaardig mogelijk af te beelden.<ref name="MC12">{{aut|Maria Cheng, Tang Wai Hung, Eric Choy}}, p. 12</ref> Een bekend voorbeeld is ''Duizend [[Li (lengtemaat)|li]] van rivieren en bergen'' ({{lang|zh|千里江山}}) uit 1113, een elf meter lange [[handrol]] van [[Wang Ximeng]] (1096–1119) in de [[blauwgroene landschapsstijl]]. Het wordt door kunsthistorici beschouwd als een van de belangrijkste werken in de Chinese kunst.<ref>{{en}} {{aut|Caradog Vaughan James}}, ''[https://books.google.nl/books?id=pzOYQqXnpKIC&redir_esc=y Information China: the comprehensive and authoritative reference source of new China, Volume 3]'' (Pergamon Press, 1989), p. 1114</ref> Ook de werken van de hofschilder [[Zhang Zeduan]] (1085–1145) werden zeer gedetailleerd uitgevoerd en weerspiegelt de hovelijke kunst van de Noordelijke Song. Een hofschilder van Huizong die voortborduurde op de noordelijke landschapsstijl was [[Li Tang]] (ca. 1050–1130). Zijn monumentale berglandschap ''De wind door de dennen in ontelbare valleien'' is het enige werk van hem dat bewaard is gebleven.<ref name="books.google.nl">{{en}} {{aut|Dorothy Perkins}}, ''[https://books.google.nl/books?id=KMQeAgAAQBAJ Encyclopedia of China: History and Culture]'' (2013, Routledge), p. 280</ref> Het werk toont hoe Li de "bijlklief"-techniek van [[Guan Tong]] heeft geperfectioneerd, waarbij het lijkt alsof de rotsen en bergen met bijlslagen zijn uitgehouwen. Het precieze effect dat hiermee werd bereikt werd een belangrijk kenmerk van de [[naturalisme (schilderkunst)|naturalistische]] schilderstijl van de Zuidelijke Song.<ref>{{en}} China Online Museum: [http://www.chinaonlinemuseum.com/painting-li-tang.php Li Tang]</ref>

Na de inval van de [[Jurchen (volk)|Jurchen]] viel het noorden van China in 1127 in handen van de [[Jin-dynastie (1115-1234)|Jin-dynastie]] (1115–1234). Song Huizong werd gevangengenomen en [[Li Tang]] verhuisde met de keizerlijk hofhouding naar Qiantang (nu [[Hangzhou]]). De eerste keizers van de [[Zuidelijke Song]], [[Song Gaozong|Gaozong]] en [[Song Xiaozong|Xiaozong]], trachtten hun noodzakelijke machtsovername te rechtvaardigen door [[hofschilder]]s aan te moedigen tot het vervaardigen van kunstwerken die de oude klassieken en traditionele deugden illustreren. Naar verluidt brachten zij lange propagandistische inscripties aan op de werken van Li.<ref name="CFP">{{en}} China Online Museum: [http://www.comuseum.com/painting/figure-painting/ Chinese Figure Painting]</ref>

Li's asymmetrische berglandschappen vormden een link tussen de [[noordelijke landschapsstijl]] en de academische stijl van de Zuidelijke Song.<ref name="books.google.nl" /> De hofschilder [[Liu Songnian]] (1174–1224) verfijnde de technieken van Li en vervaardigde gedetailleerde ''shan shui''-landschappen, waarin klein afgebeelde personen in duidelijke harmonie met de natuur staan.<ref>{{en}} China Online Museum: [http://www.chinaonlinemuseum.com/painting-liu-songnian.php Liu Songnian]</ref> Zijn schilderkunst vond navolging bij [[Ma Yuan]] (ca. 1160–1225) en [[Xia Gui]] (ca. 1180–1224), die samen met Li en Liu worden gerekend tot de [[Vier Meesters van de Zuidelijke Song]].<ref>{{en}} {{aut|Maria Cheng, Tang Wai Hung, Eric Choy}}, ''[https://books.google.nl/books?id=GwhaDwAAQBAJ&pg=PA117 Essential Terms of Chinese Painting]'' (2018, City University of HK Press), p. 117, 118</ref>

Ma onderscheidde zich met zijn landschappen waarvan het zwaartepunt in één hoek van het [[Beeldvlak (beeldende kunst)|beeldvlak]] bevindt.<ref>{{en}} China Online Museum: [http://www.comuseum.com/painting/masters/ma-yuan/ Ma Yuan]</ref> Xia werkte één zijde gedetailleerd uit en liet de rest van het doek grotendeels leeg. Om overmatige precisie te vermijden gebruikte hij penselen met een versleten punt.<ref name="xia">{{en}} China Online Museum: [http://www.chinaonlinemuseum.com/painting-xia-gui.php Xia Gui - Song Dynasty]</ref> De twee hofschilders waren de grondleggers van de [[Ma-Xia-school]], een van de invloedrijkste stromingen in de Song-periode. Haar landschappen weerspiegelden de [[Neo-confusianisme|neo-confucianistische]] filosofie van het opbouwen van de maatschappij vanaf de basis. Op de voorgrond waren gedetailleerde, intieme taferelen te zien die in scherpe, geprononceerde penseelstreken waren aangebracht. Zij contrasteerden scherp met de in nevels gehulde bergpartijen op de achtergrond. Net als op de werken van [[Guo Xi]] en [[Fan Kuan]] lijken de massieve bergtoppen in een eindeloze ruimte te verdwijnen.<ref>{{en}} China Online Museum: [http://www.comuseum.com/painting/schools/ma-xia-school/ Ma-Xia School]</ref> Deze onbereikbare grootsheid leert dat mensen slechts kleine vlekjes zijn vergeleken bij de weidse kosmos, een belangrijk element in het [[taoïsme]].

Nadat de [[Mongoolse Rijk|Mongoolse]] [[Yuan-dynastie]] China had veroverd, werd het [[Chinees examenstelsel]] tot 1315 ontbonden. Veel [[Literati (klasse)|literati]] werden van hun post ontheven of in hun werkzaamheden beknot. Hun schilderkunst was niet langer aan traditionele conventies of de voorkeur van de keizer gebonden. De perfectionistische [[Noordelijke School]] boette in aan populariteit<ref name="xia" /> en maakte plaats voor expressieve en innovatieve landschapsschilderingen. Veel literati grepen terug naar het werk van meesters van vóór de Song-dynastie. [[Gao Kegong]] (1248–1310) verwerkte bijvoorbeeld artistieke invloeden van [[Han-Chinezen]] en andere Chinese minderheden in zijn mistige berglandschappen in de stijl van [[Dong Yuan]].<ref>{{en}} China-on-site.com: [http://www.china-on-site.com/pages/painter/1175.php Gao Kegong]</ref> Zijn vriend [[Zhao Mengfu]] (1254–1322) schilderde in de ruwe stijl van de Tang-periode. Hij gebruikte opzettelijk vereenvoudigde kleuren en composities en gaf vorm en schaal op een schematische, haast naïeve wijze weer. Talrijke hoogteverschillen in het middenstuk gaven zijn landschappen extra diepte.<ref>{{en}} China Online Museum: [http://www.comuseum.com/painting/masters/zhao-mengfu/ Zhao Mengfu]</ref>

Niet alle landschapsschilders uit de Qing-periode waren zo conservatief als de Vier Wangs. Veel [[Zuidelijke Ming|Ming-loyalisten]] werden zwervers, monniken of kluizenaars en ontwikkelden individuele schilderstijlen. Een toonaangevende groep waren de [[Vier Monniken]]: [[Hong Ren]] (1610–1664), [[Kun Can]] (1612–1673), [[Bada Shanren]] (1626–1705) en [[Shitao]] (1642–1707). Zij stonden bekend om hun abstracte, monochrome landschappen in een persoonlijke, expressieve, niet aan conventies gebonden stijl. Ze weerspiegelen de frustratie, verwarring en gevoelens van verlies die zij ervoeren na de val van de Ming-dynastie.<ref>{{en}} China Online Museum: [http://www.comuseum.com/painting/schools/four-monks/ Four Monks]</ref> Vergelijkbare stromingen waren de minimalistische [[Anhui-school]]<ref>{{en}} Encyclopædia Britannica: [https://www.britannica.com/art/Four-Masters-of-Anhui Four Masters of Anhui]</ref> en de [[Jinling-school]].<ref>{{aut|Maria Cheng, Tang Wai Hung, Eric Choy}}, p. 124</ref>

De kunst van de progressieve schilders werd in de tweede helft van de 19e eeuw doorontwikkeld in de [[Shanghai-school]]. Schilders als [[Wu Changshuo]] (1844–1927) en [[Ren Bonian]] (1840–1896) borduurden voort op de expressieve landschappen en gebruikten een nog grotere overdrijving in vormen en kleuren.<ref name="CFP" /> Aan het eind van de eeuw maakten kunstenaars studiereizen in Europa en [[Japan]] en mengden westerse technieken met traditionele stijlen. Zo werd de basis gelegd voor de [[Lingnan-school]], een van de invloedrijkste stromingen van die tijd.<ref>{{en}} China Online Museum: [http://www.comuseum.com/painting/schools/lingnan-school/ Lingnan School]</ref>

Een belangrijke kunstschilder in het begin van de 20e eeuw was [[Qi Baishi]] (1864–1957). Zijn grillige, nonchalante schilderstijl was zichtbaar beïnvloedt door de [[Ming-dynastie|Ming-kunstenaar]] [[Xu Wei]] (1521–1593) en de [[zen|chàn]]-monnik [[Bada Shanren]].<ref>{{en}} China Online Museum: [http://www.comuseum.com/painting/masters/qi-baishi/ Qi Baishi]</ref> Volgens Qi moest een schilderij "het midden houden tussen gelijken en niet-gelijken".<ref>{{en}} Hunan Provincial Museum: [https://web.archive.org/web/20170323054727/http://www.hnmuseum.com/hnmuseum/eng/collection/collectionContent.jsp?infoid=01304558d661402884832ff7e09511a9 Shrimps Playing Around (hanging scroll) by Qi Baishi]</ref> Ook [[Huang Binhong]] (1865–1955) greep terug naar het verleden en schilderde voornamelijk landschappen in de ongedwongen [[literati-schilderkunst|literati-stijl]] van vroege meesters als [[Dong Qichang]] en de [[Vier Meesters van Anhui]]. Hij promootte het idee om "de toekomst te beginnen door het verleden te bestuderen". Ondanks zijn hang naar de oude tradities vertonen veel van Huangs werken westerse stijlen als het [[impressionisme]] en [[modernisme]].<ref>{{en}} China Online Museum: [http://www.chinaonlinemuseum.com/painting-huang-binhong.php Huang Binhong]</ref>

{{referencesReferences||2}}